اعترفات فرماندهان بعثی درباره حملات شیمیایی به ایران

به گزارش مشرق، در بهار ۱۹۸۷ م (۱۳۶۶ش) و درست زمانی که استفاده عراق از جنگ‌افزارهای شیمیایی برای حمله به نیروهای ایرانی، چریک‌های کُرد و غیرنظامیان چنان افزایش‌یافته بود که توجه جهانیان را هم به خود جلب کرد، سردمداران عراق این اتهام را مطرح کردند که ایران نیز اقدامات مشابهی انجام داده است. عراق در سایه حمایت واشنگتن دریافت که برای اثبات اتهام نیاز چندانی به ارائه شواهد هم ندارد و درواقع احتمال استفاده ایران از جنگ‌افزارهای شیمیایی اتهامی بود که برخی انتظار آن را داشتند و به‌راحتی هم آن را پذیرفتند.

اکنون ایرانیان مجبور بودند ارتکاب فجایعی را انکار کنند که بر اساس احترام به اصول اخلاقیِ مبتنی بر انسانیت و دین‌شان به‌ صراحت از آن خودداری می‌کردند و درواقع توان دست زدن به چنین اقداماتی را هم نداشتند. آنها اگرچه هیاهوی زیادی علیه جنگ شیمیایی راه انداخته بودند و این تنها برتری تبلیغاتی‌شان در برابر عراق به شمار می‌آمد ولی اکنون ادعاهای متقابل عراق به‌طور مستقیم شالوده کاملاً اخلاقی ایرانیان را به چالش کشیده بود.

ادعای حکومت بعث عراق مبنی بر استفاده ایران از سلاح‌های شیمیایی مورد تحقیق «یوست آر.هیلترمن» مدیر اجرایی بخش جنگ افزار سازمان دیده بان حقوق بشر در سال ۱۹۹۱میلادی قرار گرفت و وی در بخشی از کتاب خود تحت عنوان «رابطه زهرآگین آمریکا، عراق و بمباران شیمیایی حلبچه» به آن پرداخته است.

«یوست آر.هیلترمن» در بخشی از کتاب خود از درباره نظر فرماندهان و نظامیان عراقی در خصوص ادعای استفاده ایران از سلاح‌های شیمیایی در جنگ می‌نویسد:سرلشکر ستاد، وفیق السامرایی (Wafiq al-Samarra’i) نایب‌رئیس اداره اطلاعات نظامی عراق در دهه ۱۹۸۰ م [۱۳۶۰ش] که پیش از فرارش از عراق به ریاست این اداره منصوب‌شده بود در مصاحبه‌ای در سال ۱۹۹۷ م [۱۳۷۶ش] می‌گوید: ایرانیان در این جنگ هرگز از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده نکردند و اصولاً چنین چیزی در اختیار نداشتند.

یکی از افسران بلندپایه عراقی که در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۶ م [۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ش] فرماندهی اطلاعات در جبهه‌ها را بر عهده داشته در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۴ م [۱۳۸۳ش] می‌گوید: در تمام مدتی که در جبهه بودم و بر اساس تجربه و اطلاعات شخصی‌ام، ایران هیچ‌گاه از گاز شیمیایی استفاده نکرد.

عصمت کتانی (Ismat Kittani) که اصالتاً کُرد است و در دهه ۱۹۸۰ م [۱۳۶۰ش] زمانی که نماینده دائم عراق در سازمان ملل بود بارها ایران را به کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی متهم می‌کرد در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۰ م [۱۳۷۹ش] می‌گوید: درواقع نمی‌دانم که آیا ایران از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده کرده است یا نه و تنها چیزی که [در آن زمان] می‌توانستم به آن استناد کنم، ارزیابی آمریکایی‌ها بود. نیوتن سفیر وقت امریکا در عراق [در مورد واقعه حلبچه] گفت که هر دو طرف از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده کرده‌اند. من خودم هیچ شاهد و مدرکی در این زمینه ندارم و همیشه به اظهارات آمریکایی‌ها استناد کرده‌ام.

مکرّم طالبانی (Mukarram Talabani) مشاور صدام و رابط رژیم عراق با احزاب شورشی کُرد در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۳ م [۱۳۸۲ش] می‌گوید: ایران هرگز از جنگ‌افزارهای شیمیایی استفاده نکرده است.

سرهنگ ستاد یاسر الغیلانی (Yaser al-Ghailani) که در دهه ۱۹۸۰ م [دهه ۱۳۶۰ش] خلبان جنگنده‌های ره‌گیر میگ-۲۱ بوده است در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۰ م [۱۳۷۹ش] می‌گوید: هرگز شواهدی مبنی بر استفاده ایران از گاز شیمیایی در طول جنگ مشاهده نکرده‌ام و فکر هم نمی‌کنم که آنها به این کار دست‌زده باشند و چیزی هم در این مورد نشنیده‌ام. اگر این کار را کرده بودند، صدام ساکت نمی‌نشست و هیاهوی زیادی به راه می‌انداخت.

سرهنگ منقذ فتحی (Munqedh Fathi) مهندس مکانیک سپاه دوم ارتش عراق در دهه ۱۹۸۰ م [دهه ۱۳۶۰ش] در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۳ م [۱۳۸۲ش] می‌گوید: من هرگز نشنیدم که ایران از جنگ‌افزارهای شیمیایی استفاده کرده باشد. ما دوره‌های آموزش پدافند شیمیایی زیادی را گذراندیم ولی هرگز حمله شیمیایی ایران را تجربه نکردیم. رهبران عراق دروغ می‌گفتند. ایرانیان از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده نکردند. من به‌شدت از ایرانیان متنفرم ولی این‌یک واقعیت است.

او همچنین می‌گوید در هر پنج مرحله عملیات « توکلنا علی الله در سال ۱۹۸۸ م [۱۳۶۷ش] شرکت داشته و تا آنجا که می‌داند عراقی‌ها در میان مقادیر زیادی از تجهیزات و تسلیحاتی که از ایرانیان به غنیمت گرفتند، هیچ اثری از زرادخانه شیمیایی نیافتند.

یکی از فرمانده گردان‌های عراقی در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۴ م [۱۳۸۳ش] می‌گوید: ایران هرگز از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده نکرد. از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ م [۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ش] زمانی که ستوان یکم بودم تا زمانی که سرهنگ شدم در جبهه‌ها حضور داشتم و هرگز نشنیدم کسی بگوید که ایرانیان در نقطه‌ای از جبهه‌ها از جنگ‌افزارهای شیمیایی استفاده کرده‌اند.

سرباز یکم محمد حانون (Mohammad Hanon) نیز که در جنگ در خطوط مقدم حضورداشته است در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۳ م [۱۳۸۲ش] می‌گوید: گرچه از ایرانیان خوشم نمی‌آید ولی از روز اول تا پایان جنگ هرگز نشنیدم که آنها از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده کرده باشند و هنوز هم هیچ اطلاعی درباره استفاده ایرانیان از جنگ‌افزارهای شیمیایی ندارم.

معاث عبدالرحیم (Mu’ath Abd-al-Rahim) از ملی‌گرایان مخالف صدام و از اعضای ائتلاف ملی عراق به رهبری ایاد علاوی (Iyad Allawi) که در دهه ۱۹۸۰ م [دهه ۱۳۶۰ش] در عراق خبرنگار بود در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۰ م [۱۳۷۹ش] می‌گوید: ما هرگز [از دوستان یا همکاران] نشنیدیم که ایران از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده کرده باشد. البته دولت عراق همیشه این مسئله را مطرح می‌کرد ولی شواهدی برای آن ارائه نمی‌داد. ما که خبرنگار بودیم معمولاً درباره کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی بحث می‌کردیم و فرزندان‌مان هم که در ارتش بودند دراین‌باره چیزهایی به ما می‌گفتند، ازجمله اینکه باد در بسیاری از موارد مواد شیمیایی را به‌سوی خود عراقی‌ها بازمی‌گرداند.

کامل انور پطروس (Kamel Anvar Boutros) از خدمه توپخانه که در هر پنج مرحله از عملیات «توکلنا علی الله» شرکت داشت در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۴ م [۱۳۸۳ش] می‌گوید: در تمام مدتی که در جبهه بودم هرگز ندیدم ایرانیان از جنگ‌افزار شیمیایی استفاده کنند. شاید آنها این کار را کرده باشند ولی من هرگز ندیدم و دراین‌باره هم چیزی نشنیدم. البته در این زمینه هم، برخی از عراقی‌ها چندان مطمئن نبودند و گمان می‌کردند که ایران هم ممکن است از گاز [شیمیایی] استفاده کرده باشد ولی از موارد خاصی اطلاع نداشتند.

یکی از افسران عراقی به نام سرهنگ عبدالوهاب السعیدی در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۳ م [۱۳۸۲ش] مدعی شد که یک‌بار شاهد حمله شیمیایی ایران بوده است. او گفت که در این حمله در جولای ۱۹۸۸ م[تیر ۱۳۶۷ش] که هم‌زمان با مرحله چهارم عملیات « توکلنا علی الله» انجام شد یک هواپیمای ایرانی با موشک به مناطق کوهپایه‌ای نزدیک سیف سعد (Seif Sa’ad) شلیک کرد. السعیدی ابر قارچی شکل سیاه‌رنگ ناشی از انفجار موشک شلیک‌شده را مدرک [استفاده ایران از جنگ‌افزارهای شیمیایی] می‌دانست ولی چیز دیگری بیشتر از این نداشت که ارائه کند و از تلفات احتمالی عراقی‌ها در این حمله نیز اطلاعی نداشت. البته او ضمن اعتراف به استفاده عراق از جنگ‌افزارهای شیمیایی در این عملیات، به برخی حملات شیمیایی پیشین عراق هم اشاره کرد؛ حملاتی که در آنها سربازان عراقی با گازهای شیمیایی که یگان‌های خودشان استفاده کرده و باد مسیر آنها را به سمت سنگرهایشان تغییر داده بود، مصدوم شده بودند.

السعیدی در پایان اظهاراتش می‌گوید: من ۱۰۰در صد مطمئنم که عراق از جنگ افزار شیمیایی استفاده کرده است،ولی مطمئن نیستم که ایران نیز این کار را کرده باشد.

یکی از خلبان‌های هواپیماهای جنگنده عراقی در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۳ م [۱۳۸۲ش] با اشاره به تعداد زیادی از نیروهای عراقی در بیمارستان الرشید بغداد که با گاز خردل مصدوم شده بودند می‌گوید: من فهمیدم که بااین‌حال، آنها قربانیان حمله شیمیایی ایران هستند. او به‌رغم دو سال پروازش در دوران جنگ در سال‌های ۱۹۸۷ م و ۱۹۸۸ م [۶۷-۱۳۶۶ش] نمی‌توانست حتی به یک مورد از استفاده‌های ایران از گاز شیمیایی اشاره نماید و در عوض از موارد متعددی اطلاع داشت که در آنها، باد گاز [شیمیایی] مورداستفاده نیروهای عراقی را به‌سوی خودشان بازگردانده بود.

ژنرال نزار الخزرجی (Nizar al-Khazraji) رئیس ستاد ارتش عراق در سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰ م [۱۳۶۶ تا ۱۳۶۹ش] که ادعا می‌کند معمار اصلی عملیات «توکلنا علی الله» بوده است، پس از فرارش از عراق ضمن تأکید بر اینکه ایران از جنگ‌افزارهای شیمیایی استفاده کرده است، می‌گوید: البته ایران تنها از موشک و گلوله‌های توپخانه [شیمیایی] استفاده می‌کرد، که این نوع استفاده به‌اندازه حمله [شیمیایی] هوایی مؤثر نیست.

او همچنین با اعتراف به استفاده عراق از گاز شیمیایی در هر پنج مرحله عملیات «توکلنا علی الله» می‌گوید: البته عراق هم تنها علیه نیروهای ذخیره ایران در پشت خط مقدم از این جنگ‌افزارها استفاده می‌کرد. کاربرد عوامل شیمیایی در خطوط مقدم که نیروهای دو طرف خیلی به هم نزدیک‌اند برای خود ما هم بسیار خطرناک بود.

اظهارات افسر ارشدی همانند الخزرجی باید جدی گرفته شود. بااین‌حال او که در سال ۲۰۰۲ م [ ۱۳۸۱ش] به دانمارک پناهنده شده بود در این کشور به جرم ارتکاب جنایات جنگی مورد بازجویی قرار گرفت و طبیعی بود که از [ادعای] استفاده ایران از گاز [شیمیایی] برای توجیه رفتار عراق بهره‌برداری نماید. افزون براین، الخزرجی در آن زمان با توجه به بلندپروازی‌اش هنوز امید داشت پس از جنگ قریب‌الوقوع امریکا علیه عراق بتواند بازسازی و رهبری ارتش کشورش را بر عهده بگیرد. او همچنین به دلایل خاص خود تلاش می‌کرد سهل‌انگاری فاحش خلبانان عراقی را که در جریان بمباران شیمیایی علیه ایرانیان در خطوط مقدم، سبب کشته و زخمی شدن تعداد زیادی از نیروهای پیاده عراقی نیز شده بودند کم‌اهمیت نشان دهد.