شباهت ها و تفاوت های معنویت های نوظهور با طرح ملکیان

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام «سید محمد اکبریان» در کمیسیون تخصصی «نقد شخصیت‌ها و جریان‌های مطرح در معنویت‌های نوظهور» همایش ملی «معنویت های نوظهور؛ شاخصه ها ونقدها» که پیش از ظهر امروز(چهارشنبه 19 شهریور) در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، در تبیین مقاله خود با عنوان «معنویت نوظهور نخبه‌گرا؛ نگاه نقادانه به رویکرد معنویت‌گرایی ملکیان» اظهار داشت: جامعۀ هدف در معنویت‌های نوظهور، اغلب توده‌های مردم هستند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: با توجه به تکیه معنویت های نوظهور بر توده مردم، ازاین‌رو بر شهود و خلسه بیش از عقلانیت تکیه می‌کنند و بر عنصر احساس آدمی بیش از عقل او تکیه دارند.

وی با بیان این که برخی این نوع معنویت‌ها را عقل‌گریز یا حتی عقل‌ستیز دانسته‌اند، گفت: اما طرح معنویت آقای مصطفی ملکیان در عین داشتن شباهت‌هایی با جنبش‌های معنوی نوظهور، از جهت رویکرد آن به عقلانیت و تأکید بر آن با معنویت‌های نوظهور متفاوت می‌شود؛ ازاین‌رو جامعۀ هدف این نظریه بیشتر نخبگان هستند.

حجت الاسلام اکبریان بیان داشت: در عین حال به دلیل تشابهات بسیار این طرح با معنویت‌های نوظهور، در مجموعۀ همین نوع معنویت‌ها جای می‌گیرد؛ از جمله تشابهات، تأکید بر رستگاری دنیوی، خودمحوری، شادی و آرامش، سکولاریته‌بودن و تقابل آن با دین سنتی است.

وی ادعای مالکیت گوهر دین و تقید نداشتن بر مناسک دینی خاص و حتی ترک آن را از جمله تشابهات طرح ملکیان با معنویت های نوظهور دانست و یادآور شد: این طرح معنوی در عین تأکید بر عقلانیت، پذیرش هر گونه استدلال عقلی بر باورهای معنوی را مردود می‌داند.

پژوهشگر فلسفه و کلام اسلامی با بیان این که نظریه ملکیان با ترک عقلانیت نظری و استدلالی، بر عقلانیت عملی و درنهایت بر عقلانیت ابزاری تکیه دارد، خاطرنشان ساخت: رویکرد آقای ملکیان در این طرح از منظرهای متعدد و مختلف می‌تواند بررسی و نقد شود که مهم‌ترین آنها ناکامی آن در دستیابی به هدف اساسی خود یعنی آرامش پایدار و چالش‌های متعدد مبانی آن است.

وی اضافه کرد: یکی از آن مبانی، عقلانیت است که وجه متمایز آن با معنویت‌های نوظهور دیگر است و با اشکالات بسیاری روبرو می‌شود که مهم‌ترین آنها، ابهامات مفهومی و مصداقی عقلانیت، تعارض‌های درونی و ساختاری، اضطراب و تردید در تعیین عقلانیت، ناهماهنگی آن با بخش‌های دیگر این نظریه و نقدهایی است که بر عقلانیت ابزاری وارد شده است.

پایان پیام/694