نسخه‌ای که گرهی از مشکلات صنعت نشر باز نکرد/ علاقه آقای ناشر به سکه هفت سین

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان سال ۹۹ با ادامه شیوع کرونا در کشور همراه بود. بالطبع این موضوع روی نشر هم تاثیر گذاشت؛ برای اطلاع از چگونگی این تاثیر و بهترین گزینه برای حمایت از ناشران با علی حاجی تقی، مدیرمسئول انتشارات ارمغان طوبی مصاحبه کردیم که در ادامه می توانید این گفت و گو را بخوانید.

در ابتدای سال ۹۹ نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار نشد این مسئله تا چه اندازه روی فعالیت ناشران تاثیرگذاشت؟

بنده برای ناشران تاثیر پذیر از برگزار نشدن نمایشگاه بین المللی کتاب تهران سه گروه را در نظر می گیرم؛ اول ناشران مطرح که هرچند در فروشگاه‌ها و در ایام سال هم فروش خوبی دارند، همیشه به نمایشگاه به عنوان تامین نقدینگی عمده درابتدای سال نگاه می‌کردند و امسال این حجم نقدینگی از دستشان خارج شد، هرچند این گروه ناشران این مشکل را در طول سال و با فروش بیشتر در نمایشگاه‌ها حل کردند.

دوم ناشرانی که اساسا تمام تولید و برنامه ریزیشان برای نمایشگاه‌های مختلف به خصوص نمایشگاه بین المللی است. اگراز دیدگاه آسیب شناسی نشربررسی کنیم، این گروه از ناشران که عمدتا کتب عمومی و کتب ترجمه‌ای پرفروش ناشران دیگر را با ترجمه دیگر منتشر می‌کنند با قطع شدن نمایشگاه‌ها در سال ۱۳۹۹ بیش از هر سالی سعی کردند به بازار کتابفروشی‌ها و فروش فضای مجازی راه پیدا کنند و با درصد‌های اغوا کننده کتاب‌های مشابه، کتاب ناشران بزرگ را ارائه دهند. استقبال مخاطبان در شهر‌های عمدتا دور از مرکز باعث شد، در سال ۱۳۹۹ حجم زیادی از ترجمه‌های مجدد و مشابه سازی کتاب‌های پرفروش را داشته باشیم.

سوم ناشرانی که چندان مطرح و پرفروش نبودند، تا همیشه جایی در کتابفروشی‌ها داشته باشند و نه نمایشگاهی و کپی کار بودند که به نظر بنده بیشترین آسیب متوجه این گروه از ناشران بود.

برای جبران خسارت ناشی از شیوع کرونا، طرح‌های فصلی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، این طرح‌ها توانست تغییری در فعالیت ناشران ایجادکند؟

بله؛ این طرح‌ها بسیار تاثیر گذار بود؛ اما به طور عموم منفعت این طرح‌ها بیشتر متوجه کتابفروشان و مراکز پخش کتاب بود که تقریبا همگی آن‌ها به نوعی در این طرح سهیم بودند؛ اما در باره ناشران، همانطور که درمطلب قبل هم گفته شد، ناشرانی از این طرح عمده منفعت را بردند که برند و شناخته شده بودند، کتاب‌های آن‌ها شناخته شده بود و در کتابفروشی‌ها جایگاه همیشگی خود را داشتند.

تسهیلاتی در قالب وام به ناشران اعطا شد این مسئله چرخ‌های صنعت نشر را به حرکت درآورد؟

تسهیلاتی به ناشران ارائه شد که مبلغ آن چندان نبود که بتواند گرهی از مشکلات ناشران بگشاید و ازطرفی بازپرداخت آن اقساط کوتاه و جرایم دیرکرد آن بسیار سنگین بود. برای مثال انتشارات ارمغان طوبی که در آن زمان با ۴ پرسنل ثابت فعالیت می‌کرد مبلغ ششصد میلیون ریال وام دریافت کرد که بعد از مدتی تنفس، ماهیانه حدود سه میلیون تومان بازپرداخت اقساط دارد. از سویی حتی برای یک روز دیرکرد، جریمه دریافت می‌شود. از طرف دیگر سامانه تحفه در دو نوبت اقدام به ثبت نام ناشران برای وام ده میلیارد ریالی و یک میلیارد ریالی کرد که مورد اول ظاهرا کاملا منتفی است؛ اما در مورد وام‌های یک میلیارد ریالی با آنکه نام ناشران به صندوق کار آفرینی امید اعلام شده، هنوز هیچ خبری از پرداخت نیست و کارکنان صندوق کارآفرینی امید اظهار بی اطلاعی از توافقات نهایی می‌کنند.

نمایشگاه مجازی کتاب تهران طرح دیگری بود که برای حمایت از ناشران برگزار شد این طرح تغییری در روند فعالیت ناشران ایجاد کرد؟

نمایشگاه مجازی حرکت خوبی برای جایگزین شدن نمایشگاه بین المللی تهران آن هم در این ایام که امکان برگزاری نمایشگاه نیست، بود. بر خلاف تصور اولیه، اکثر ناشران از حضور در این نماشیگاه راضی بودند؛ اما طبیعتا بازهم وزنه ناشران تهران و ناشران برند در این نمایشگاه بسیار سنگین‌تر بود.
به هر جهت حرکت خوبی بود. اگر نمایشگاه مجازی بین المللی برای سال‌های دیگر بخواهد به طور موازی و جدای از نمایشگاه بین المللی برگزار شود؛ قطعا خبر خوبی برای مراکز پخش و کتابفروشی و سایت‌های قانونی فروش کتاب نخواهد بود و آثار زیانباری برای بخش خصوصی دارد. ما معتقدیم این نمایشگاه باید در سال‌های بعد با نمایشگاه بین المللی تهران ادغام شود و برگزاری این دو رویداد بتواند مکمل هم و برطرف کننده نقایص همدیگر باشد.

بدترین اتفاقی که در حوزه نشر افتاد چه بود؟

بدترین اتفاق حوزه نشر، تعطیلی چند کتابفروشی، گرانی و چند برابر شدن قیمت کاغذ و سایر اقلام چاپ و از همه مهمتر بی ثباتی در بازار اقلام مورد نیاز ناشران است.

بهترین اتفاقی که در این حوزه روی داد چه بود؟

رویداد‌های خوبی از جمله طرح‌های فصلی و نمایشگاه بین المللی مجازی اتفاق افتاد، اما باید مراقب باشیم که روند بعدی این رویداد‌ها تبدیل فرصت به تهدید نباشد.

اگر قرار باشد یک سین از میان سین‌های سفره هفت سین انتخاب کنید، انتخاب شما کدام سین است و چرا؟

انتخاب بنده از سین‌های هفت سین سکه است قطعا و چرا ندارد. شما انتخاب دیگری از هفت سین دارید؟ اما اگر قرار باشد سین‌های دیگربه جز آنچه در هفت سین مرسوم است، هم دخیل کنیم قطعا انتخابم سلامت، سربلندی، سر افرازی برای خودم و خانواده ام و تمام همکاران و هموطنانم می‌باشد.

تغییری در میزان خرید کتاب مردم در سال ۹۹ نسبت به سال‌های قبل احساس کردید؟

بله؛ هر چند شاید از لحاظ ریالی میزان فروش کتاب نسبت به سال‌های قبل رشد داشته باشد که این امر به دلیل گران شدن کتاب روی داد؛ اما گمان می‌کنم میزان عددی و تعداد جلد کتاب خرید شده توسط مردم در سال ۹۹ کاهش یافته باشد، هرچند که نمایشگاه مجازی کتاب کمی نمودار خرید را به سمت بالا برد و کفه ترازوی خرید کتاب را از لحاظ عددی و ریالی افزایش داد.

بیشتربخوانید

اگر قرار باشد سال آینده فقط به یک شیوه از ناشران حمایت شود، ترجیح می‌دهید نمایشگاه‌های استانی کتاب برگزار شود یا تسهیلات در اختیار ناشران قرار بگیرد؟

بنده همیشه مخالف نمایشگاه‌های استانی بودم وهستم. معتقدم به جای نمایشگاه‌های استانی باید طرح‌های حمایت از خریدار و کتابفروش مانند طرح‌های فصلی خانه کتاب برگزار شود، نمایشگاه‌های استانی آسیب‌های فراوانی دارد که اگر فرصتی بود مطالب زیادی راجع به آسیب شناسی این نمایشگاه‌ها دارم. در مورد حمایت از ناشران هرچند بنده به طور کل مخالف یارانه‌ای بودن نشر و ناشران هستم، در این ایام که گرانی شدید اقلام مورد نیاز ناشران نه فقط تحت تاثیر گرانی ارز، بلکه تحت تاثیر بسیاری عوامل دیگر از جمله سوء مدیریت بازار قراردارد، کاغذ یارانه‌ای یا اعطای وام به ناشران اتفاق خوبی است، هر چند عملا برخی حمایت‌های ناشران در همین سال نیزحذف شد. من جمله برخوردارنشدن ناشران جدید از معافیت سهم کارفرما در تامین اجتماعی که طی بخشنامه تامین اجتماعی صورت گرفت و بار سنگینی روی دوش ناشران گذاشت. همچنین کارشکنی‌های ادارات مالیات در اجرای بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم و معافیت ناشران.

وضعیت فعلی صنعت نشر باعث می‌شود در سال آینده تعدادی از ناشران تغییر شغل بدهند و دیگر در این زمینه فعالیت نکنند؟

به نظر بنده اینگونه خواهد بود. نه تنها ناشران بلکه بسیاری از کتابفروشان، موزعین کتاب، نویسندگان و هنرمندان روی به کار‌های دیگری برای کسب در آمد آورده اند و قطعا با ادامه این روند سال آینده تعداد بیشتری از این افراد به طور کامل یا نیمه از دور صنعت نشر و خلق اثر خارج می‌شوند.

پیشنهاد می‌دهید مخاطبانتان چه کتابی در ایام نوروز بخوانند؟

هیچ وقت کتابی را به طور عمومی پیشنهاد نمی‌کنم، برای معرفی کتاب باید سلایق و علایق و نیاز‌های شخصی را بدانم. کتاب باید با حس و حال و هوا و نیاز‌های خواننده هماهنگی داشته باشد و در هر زمانی برای هر مخاطبی متفاوت است؛ اما اگرمثلا یک نوجوان بیاید و بگوید می‌خواهم یک رمان بخوانم با او صحبت می‌کنم ببینم علایقش چیست؟

اگر مثلا یک کتاب ترجمه و فانتزی خواست سعی می‌کنم به او کتاب لالانی دختر دریای دور را بدهم یا اگر دیدم طرفدار محیط زیست است من و ماروین گاردنز را پیشنهاد کنم که از خواندنشان بسیار لذت بردم. اگر بگوید می‌خواهد یک کتاب ازیک نویسنده ایرانی بخواند قبل از هر چیز به او کتاب‌های هوشنگ مرادی کرمانی را معرفی می‌کنم.
برای بزرگسالان کار مشکل‌تر است و حتما به جز ترجمه یا ایرانی بودن باید ژانر مورد علاقه او و اینکه تا به حال چقدر کتاب خوانده، یا اینکه چقدر وقت مطالعه را دارد در نظر گرفت. مثلا کسانی به کتابفروشی می‌آیند و می‌گویند کتاب صد سال تنهایی گابریل گارسیا مارکز را می‌خواهند. می‌پرسیم چقدر رمان خوانده ای؟ می‌گوید می‌خواهم شروع کنم و از دوستم شنیده ام این رمان خوب است. به او می‌گویم اشتباه کرده است. اصلا برای تو خوب نیست و برای خواندن این رمان ابتدا باید ده‌ها رمان دیگر به خصوص رمان‌های آمریکایی را خوانده باشی.

انتهای پیام/