آیا نتایج انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا روح برجام را احیا می کند؟

اسپوتنیک - شهروندان آمریکایی ترکیب جدید مجلس نمایندگان را برگزیده و 35 تن از مجموع 100 سناتور و فرمانداران 36 ایالت را انتخاب کردند. بر مبنای نتایج اولیه جمهوری خواهان با برتری مختصر دست بالاتر را دارند. اگر پیروزی نهایی به جمهوری خواهان برسد، چنین تغییر ارودگاهی در بخش نخبگان و مدیران کشور می تواند به شکلی محسوس بر موضع گیری ایالات متحده، نه تنها در سیاست خارجی، بلکه بر روند اتفاقات در بسیاری از کشورهای جهان تاثیر گذرار باشد. به عنوان مثال، خود جمهوری خواهان قول داده اند که در صورت پیروزی کمک به اکراین را قطع کنند. این کاملا در تضاد با رویکرد سیاسی دولت جو بایدن می باشد.

حالا چگونه نتایج انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا بر سیاست واشنگتن در خاورمیانه، به ویژه در رابطه با ایران تأثیر خواهد گذاشت، پروفسور الکساندر آزادگان، استاد دانشگاه اقتصاد سیاسی بین الملل در کالیفرنیا و تحلیلگر ارشد مسائل ژئوپلیتیکی در رسانه های جهان در گفت و گو با اسپوتنیک توضیح داد. وی گفت:

اگر کنگره به دست جمهوریخواهان بیافتد، قطعا بر احیای برجام تاثیر خواهد داشت اما تعیین کننده نخواهد بود. چرا که همانطور که در پاسخ به سوال قبلی گفتم، سیاست خارجی در حوزه اختیارات رئیس جمهور است. همانطور که در ۲۰۱۵ دیدیم، به رغم اینکه سنا و مجلس نمایندگان به اکثریتی قابل توجه درکنترل جمهوریخواهان بود، اما اوباما همچنان توانست برجام را برغم مخالفت آنها نهایی کند. اما تاثیر منفی یک کنگره جمهوریخواه بر اجرای برجام از دو جهت خواهد بود؛ یکی جو عمومی منفی‌تر علیه برجام که در اثر افتادن کنگره به دست جمهوریخواهان ایجاد خواهد شد و اهرم فشار کنگره بر ضد کاخ سفید و از جمله امکان ایذا و اذیت کاخ سفید. دومین نکته ای که ما مشاهده خواهیم کرد، به قصد گرفتن امتیاز در مورد برجام از جهت نقش قانون بازبینی توافق هسته‌ای ایران یا همان اینارا (Iran Nuclear Agreement Review Act of 2015) که در سال ۲۰۱۵ رئیس جمهور آقای اوباما قبول کرد. اینارا متاسفانه یک قانون فراموش‌شده‌ای است ه بازگشت آمریکا به برجام را خودآگاه کرد.

مطابق این قانون رئیس جمهور باید هر توافقی در حوزه هسته‌ای با ایران را برای رد یا قبول به کنگره بفرستد. اگر چه برای رد توافق احتمالی برجام به رای دو سوم اعضای کنگره برای عبور از سد وتوی رئیس جمهور نیاز خواهد بود.

دولت بایدن در تلاش برای احیای برجام با دو مانع روبرو است. اولین ایران و دومین مانعی که به ندرت مورد اشاره قرار می‌گیرد، قانون بازبینی توافق هسته‌ای ایران خواهد بود.

همانطور که پیش بینی می‌شد، محتمل است که جمهوریخواهان اکثریت مجلس نمایندگان را به دست آورند. دمکرات‌ها نیز همچنان ممکن است بتوانند کنترل سنا را حفظ کنند. اما یک چیز قطعی است و آن اینکه سرخوشی جمهوریخواهان به ایجاد به اصطلاح "موج سرخ" در سراسر کشور محقق نشده و حزب دمکرات توانسته به خوبی با حزب جمهوریخواه رقابت کند؛ بطوریکه در بسیاری از حوزه‌های مهم و کلیدی دو حزب رقابت نزدیکی با هم داشته و در مواردی که یکی بر دیگری پیروز شده، فاصله اندک بوده است.

دکتر آزادگان تاکید نمود که برخی انتخابات میان دوره‌ای را همواره رفراندومی درمورد نتایج رئیس جمهور مستقر می‌دانند و نتایج کنونی نیز به ما یک تصویر روشنی در مورد انتخابات آتی ریاست جمهوری می‌تواند بدهد که برای ایران بسیار مهم خواهد بود. وی بیان داشت:

اگر انتخابات میاندوره‌ای را هم رفراندمی در مورد عملکرد رئیس جمهور حاضر بدانیم، دامنه و برد چنین رفراندومی محدود است و بیشتر می‌توان آن را هشداری به رئیس جمهور وقت دانست. در تاریخ آمریکا بسیار معمول است که حزب مستقر در کاخ سفید در انتخابات میاندوره‌ای ببازد و کنترل کنگره را از دست بدهد. اما این الزاما به معنی باخت در انتخابات ریاست جمهوری دو سال بعد نیست. مثلا کلینتون و اوباما در ۱۹۹۴ و ۲۰۱۰ اکثریت کنگره را از دست دادند اما همچنان در انتخابات دور دوم برنده شدند. لذا این انتخابات کنگره را نیز نمی‌توان شاخص قطعی برای وضعیت رقابت بر سر کاخ سفید در ۲۰۲۴ به شمار آورد و نمی توان با یقین گفت که با آمدن جمهوری خواهان مثل دونالد ترامپ آن وقت یک بلای بر سر ایران بیاید.خاصه آنکه آن طور که نتایج تا کنون نشان می‌دهد حتی اگر نهایتا جمهوریخواهان اکثریت در هر دو مجلس را نیز ببرند، هم حزب دمکرات و هم رئیس جمهور دمکرات دچار باخت سنگینی نشده و دمکرات‌ها همچنان قابلیت رقابت موثر در ۲۰۲۴ برای ریاست جمهوری را خواهند داشت.