پروژه چند منظوره «اومااویا» سریلانکا

ایران به عنوان یک کشور پیشرو در صنعت آب و برق، جایگاه نخست منطقه را در صدور خدمات فنی و مهندسی در این صنعت در اختیار دارد و این امر بیانگر دانش و توان بالای فنی و مهندسی متخصصان کشور است.

تلاش متخصصان داخلی کشورمان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی موجب شده است تا ایران در میان پنج کشور برتر سازنده توربین نیروگاهی جهان قرار گیرد و بیش از 91 درصد قطعات مورد نیاز صنعت نیروگاهی خود را بومی‌سازی کند.

توان فنی و مهندسی کشور در حوزه ابزارهای مدیریت منابع آب از جمله شبکه آبیاری زهکشی، تونل‌ها و سد سازی نیز 100 درصد است و ایران در بین 4 کشور برتر جهان در این حوزه قرار دارد.

این در حالی است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، هیچ توانی برای اجرای پروژه‌های فنی-مهندسی آب در ایران وجود نداشت و کشور در صنعت آب به شرکت‌های خارجی وابسته بود، اما امروز نه تنها جزو چهار کشور برتر دنیا در خدمات مهندسی آب است، که در این حوزه رقیب سرسخت شرکت‌های خارجی محسوب می شود.

در این بین رویکرد دولت سیزدهم مبتنی بر توسعه دیپلماسی منطقه‌ای، از مهمترین راهبردهایی است که به ارتقاء صادرات خدمات فنی-مهندسی کشور از جمله صنعت آب و برق کمک شایانی کرده است.

"علی اکبر محرابیان" وزیر نیرو با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های قابل توجهی برای صدور خدمات فنی-مهندسی کشور و حضور در تعاملات بین‌المللی وجود دارد، می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران در علم‌ مهندسی آب جزو کشورهای پیشرو بوده و در صدر جدول صادارت خدمات فنی مهندسی قرار دارد.

همانگونه که وزیر نیرو ذکر کرده است ظرفیت‌های فنی و مهندسی کشور در بخش آب و آبفا نیز به سایر کشورها راه یافته است و ایران پیشرفت‌های چشمگیری در ارتقای ظرفیت‌های فناوری و توان مهندسی آب و فاضلاب کشور به دست آورده است، به گونه‌ای که هم اکنون توان داخلی کشور در فناوری‌های مرتبط با سد‎ و نیروگاه‌سازی اعم از تأمین، انتقال و توزیع آب، تصفیه آب و فاضلاب، شیرین‌سازی و بازچرخانی آب و نیز تولید و انتقال برق دارای افق روشن و امیدآفرینی است.

در هیمن راستا طی روزهای ابتدایی اردیبهشت سال جاری، طرح منحصر به فرد و چند منظوره «اومااویا» به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای فنی و مهندسی صنعت آب کشور در جنوب شرقی سریلانکا با حضور "سید ابراهیم رئیسی" رئیس جمهور و "علی اکبر محرابیان" وزیر نیرو در کنار مقامات ارشد کشور سریلانکا افتتاح می‌شود، پروژه ای که فرایند ساخت، نظارت و مشاوره آن تماماً توسط شرکت ایرانی انجام شده و هزینه ساخت آن به ارزش 500 میلیون دلار توسط دولت سریلانکا تامین و به صورت نقد به مجری ایر انی پرداخت شده است.

این پروژه با وجود آغاز به کار از سال 2010 میلادی، عملا به دلیل طولانی شدن فرایند تملک زمین و محل اجرای طرح به طرف ایرانی ناشی از معارضات محلی، اجرای پروژه از سال 2016 میلادی آغاز شد.

با اجرای طرح چند منظوره اومااویا که در 230 کیلومتری شرق کلمبو، پایتخت کشور سریلانکا واقع شده است، آب مازاد رودخانه های اومااویا و ماهاتوتیلا اویا واقع در استان اووا «Uva» برای توسعه کشاورزی به منطقه کم آب همین استان منتقل می‌شود. این در حالی است که همزمان با تحقق این هدف، تولید انرژی از طریق نیروگاه زیرزمینی به ظرفیت 120 مگاوات صورت خواهد پذیرفت.

تولید 290 گیگاوات ساعت انرژی در سال، تامین آب مورد نیاز 5000 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه خشک جنوب شرقی سریلانکا و انتقال 145 میلیون مترمکعب آب از منطقه پرباران به مناطق خشک از جمله اهداف این پروژه بوده است که توسط شرکت فراب و به همت متخصصان و مهندسان ایرانی در کشور سریلانکا به مرحله اجرا و بهره‌برداری رسیده است.

این پروژه از نظر اجرای 24 کیلومتر تونل با دو دستگاه TBM بدون دسترسی میانی در شرایط بسیار سخت زمین شناسی و وجود جریان های آبی پرفشار، حفاری یکی از بلندترین شفت‌های (تونل ها) عمودی دنیا در نیروگاه‌های آبی به طول 618 متر، اجرای پوشش فلزی شفت عمودی به وزن تقریبی 1000 تن به صورت معلق و نصب و احداث نیروگاه در حفره و فضاهایی در عمق 750 متری زمین که به آن مقار می گویند، جزو پروژه‌های منحصربه‌فرد مهندسی محسوب می‌شود.

مجری ایر انی این پرژه به دلیل رویکرد مسئولانه نسبت به جوامع محلی موفق شدند در سال 1401 نشان عالی مسئولیت اجتماعی را دریافت کنند.

همچنین بر اساس اعلام انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضاهای زیرزمینی ITA، پروژه چندمنظوره اومااویا در بین چهار پروژه منتخب نهایی در بخش پروژه‌های 50 تا 500 میلیون یورویی در سال 2020 میلادی قرار گرفت. ارزیابی پروژه‌ها بر اساس شاخص‌هایی چون احجام عملیات پروژه، رعایت اصول ایمنی، نقش پروژه در غلبه بر مشکلات و کاهش آلایندگی و حفظ محیط زیست و دستاوردها و نوآوری‌های خاص پروژه، صورت گرفته است.

این گزارش حاکی است پیش از این نیز در سال 1388 پروژه برق‌رسانی به 1000روستای کشور سریلانکا به همت متخصصان ایرانی توسط یک شرکت داخلی آغاز و در سال 1392 به اتمام رسید؛ این مهم بیانگر این است که توسعه و گسترش صادرات خدمات فنی – مهندسی ایران به سایر کشورها از دهه‌های گذشته آغاز شده است و امروز به صورت ویژه و جدی دنبال می‌شود.