مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران - جلد 13

از پیشگفتار:
علی رضاقلی در کتاب «جامعه شناسی» نخبه کشی سئوالی که از «فرهنگ ایران» در سال ۱۳۷۷ مطرح کرده است بدینگونه است:
«استقلال را، نه آزادی را و نه عدالت را. پاره ای اوهام مغشوش و الفاظ پرپیرایه عاطفی را به جای شناخت فلانی گذارنده اند. هنوز به صورت جدی و علمی این سئوال در ایران مطرح نشده که چرا ۸۴ دوره نخست وزیری ایران در دوران ۲۰۰ ساله همه همراه با فساد و تباهی بوده اند و نخست وزیران ایران کم و بیش عامل بیگانه و تسلیم آنها بوده اند؟
چرا ملت ایران راهی را که پانصد سال است انتخاب کرده هنوز ادامه می دهد در حالیکه این راه اقتصادی و این فرهنگ سیاسی اجتماعی موجب انحطاط وی بوده است و او را به اسارت کشیده است؟ چطور ممکن است ملت ایران سه نخست وزیر ایران فهم و جهان فهم و توانا و فساد ناپذیر و عدالت پرور را یاری نکرده باشند؟ ولی با آن دیگران ساخته باشند؟ چگونه ممکن است که نسل شاهان ایران همه با کشت و کشتار و قتل عام روی کار بیایند؟ چگونه ممکن است نسل شاهان از بیگانه رشوه بگیرند و منافع ملت را تاراج کنند؟ چطور ممکن است ملت نخبگانی را هم که به عدالت پای بند بودن و در مقابل بیگانه ایستاده اند را مبغوض داشته است؟ چطور ممکن است که از نه پادشاهی که از اول قرن نوزدهم برای خرابهای تحت قیمومت بیگانه حکم رانده اند، یکی از دست خباثت خود کشته شده باشد و دو نفر آنها دق مرگ شده باشند و یکی اعدام شده باشد و چهار نفر آنها توسط بیگانه به خارج برده شده و در دامن آنها مرده باشند؟ اینها همه نشانگر بیماریهای کهن در روابط اجتماعی ایران است و تمام کسانی که در بافت این روابط عاملند در این مسائل نیز دخیل اند. اینها همه پدیده های اجتماعی مستمری هستند و به صورت نهاد درآمده اند اینها پدیده مجرد ذهنی نیستند بلکه ناشی از روابطی هستند که ملت بازیگران آنند.»...