تعطیلی شنبه‌ها ربطی به خوشحالی دشمن ندارد

به گزارش تجارت‌نیوز، مشروح گفت و گو با آیت الله سید محمدعلی ایازی در پی می آید:

از نظر شما تعطیلی روز شنبه به لحاظ قرآنی و فقهی چه جایگاهی دارد؟

ما در اسلام و آیات و روایات، چیزی به عنوان روز تعطیل که معین شده باشد، نداریم. آنچه که در قرآن کریم تأکید شده این است که از اوان برگزاری نماز جمعه، نباید مردم کسب و کار داشته باشند. لذا توصیه می‌شود که کارتان را به هنگام برگزاری نماز جمعه رها کنید و بروید در نماز جمعه شرکت کنید.« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِیَ لِلصَّلَاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِکْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَیْعَ» اى کسانى که ایمان آورده‌اید، چون براى نماز جمعه ندا درداده شد، به سوى ذکر خدا بشتابید، و داد و ستد را واگذارید. اما قبل و بعد از نماز جمعه، به صراحت فعالیت و کار اشکالی ندارد. بلکه می ­فرماید: «فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ» پس از برگزاری منتشر شوید و به دنبال کسب روزی باشید.

همچنین در اسلام مصداق روز تعطیلی معین نشده که روز پنج‌شنبه، جمعه یا شنبه باشد. هرچند در قانون اساسی جمعه به عنوان تعطیلی ذکر شده، اما در قانون نیامده روز دیگری را مثل پنجشنبه و یا شنبه تعطیل نکنید. البته در دین یهودیت به عنوان یکی از ادیان ابراهیمی، نسبت به تعطیلی روز شنبه بسیار تأکید شده و حتی داستان «اصحاب سبت» را ذکر می­ کند که آن تعطیلی را رعایت نکردند و دچار عذاب شدند.

آیا تعطیلی روز شنبه هماهنگی با دشمن است یا نه؟

ما در ادیان الهی یکسری مشترکات در زمینه‌های عقاید، احکام و اخلاقیات داریم. مفهوم این مشترکات این است که ما با آن‌ها هماهنگی داریم. اگر در روز شنبه که در یهودیت تعطیل است، بخواهیم اشتراک‌نظر داشته باشیم هیچ مشکلی ندارد؛ چون اشتراک دلیل بر بدی نیست.

از طرف دیگر، اگر در یهودیت، تعطیلی وجود دارد یهودیت که با ما دشمن نیست و ما آن‌ها را دشمن نمی‌دانیم. ما صهیونیسم و رژیم جنایتکار اسرائیل را دشمن می‌دانیم که امروزه هزاران انسان بی‌گناه را در غزه می‌کشد. ما با آن‌ها مشکل داریم، و الّا با یهودی‌های ایران و دنیا، هیچ مشکلی نداریم. اگر بگوییم که با یهودی‌ها هماهنگی می‌کنیم، اگر آن‌ها قائل به توحید باشند و ما با اعتقادات آن‌ها هماهنگی کنیم، پس همکاری با دشمن کرده‌ایم؟! اخلاق زرین که در یهودیت و مسیحیت وجود دارد، در احکام شریعت مثل حکم خوردنی­ ها ما اگر با آن‌ها هماهنگی کردیم، با دشمن همکاری کرده‌ایم؟! این‌گونه نمی‌شود. ما یکسری مشترکات داریم و این مشترکات باعث افتخار و زمینه‌ی همکاری‌های دینی و اخلاقی می‌تواند باشد.

از این جهت اگر یهودی‌ها روز شنبه را تعطیل کنند و ما با آن‌ها هماهنگی کنیم، هیچ تلقی درباره همکاری با دشمن ایجاد نمی‌شود. تعطیلی روز شنبه دشمن خوشحال کن نیست. لذا در عرف بسیاری از کشورهای اسلامی که به دلیل اهداف اقتصادی که مد نظرشان بوده، شنبه را تعطیل کردند، هیچ تلقی از هماهنگی و همکاری‌ با دشمن وجود نداشته و ندارد. به خاطر این‌که مسأله تعطیلی در دین یهودیت است فقط در اسرائیل که نیست تا کسی ایراد بگیرد. این مسئله غربی و شرقی هم ندارد بسیاری از کشورهای شرقی هم شنبه را تعطیل می­کنند.

پس وقتی ما می‌گوییم در تعطیلی روز شنبه «هماهنگی» وجود دارد، هماهنگی با نظام اقتصادی دنیاست نه با دشمن؛ چون یهودیت مساوی با دشمن نیست. ما امروز با آن دسته از یهودی‌های جنایتکار مشکل داریم، که نسبت به جنایات اسرائیل همکاری کرده، ولی یهودی‌هایی وجود دارند که با عملکرد و رفتار اسرائیل مخالف هستند و رسماً محکوم و اعتراض می‌کنند.

لذا بسیاری از دانشمندان یهودی رفتار اسرائیل را قبول ندارند. این درست نیست که این گونه تلقی کنیم و بگوییم که چون تعطیلی شنبه مسأله یهودی است، موجب خوشحالی با دشمن است. دنیای خارج هم موضع ایران را می­ دانند و این استدلال که چگونه داوری می‌کنند هم که اولا داوری غلطی ندارند و ثانیا نشانه عقلانیت جامعه ایرانی می­بینند و نه نشانه غلبه فرهنگ غربی.

اگر در نظام تقنینی کشور قرار شد، تصویب شود که روز شنبه را تعطیل کنند آیا این کار، با فقه و شریعت ما سازگار است یا نه؟

در پاسخ به این سوال به عرائض ابتدایی برمی‌گردم که چون در اسلام روز معینی برای تعطیلی مشخص نشده است؛ فقط ساعات معینی تعطیل شده است. در سنت اسلامی از گذشته‌ها معمول بوده که روز جمعه را تعطیل می‌کردند، اما برخی اوقات قبل از ظهر و بعد از ظهر آن روز را مردم تعطیل نمی‌کردند.

حال، اگر بخواهیم در نظام تقنینی اضافه بر جمعه قانونی وضع کنیم، پنجشنبه و یا شنبه اشکالی ندارد. اساس تقنین در قوانین مسأله رعایت مصلحت است. من صاحب‌نظر و کارشناس اقتصادی نیستم تا درباره این موضوع نظر بدهم، اما اگر کارشناسان فنی به این نتیجه برسند که برای هماهنگی با اقتصاد بین‌الملل، حتی هماهنگی و مراوده با کشورهای اسلامی که روزهای جمعه و شنبه را تعطیل می‌کنند، سیاست و قانونی وضع کنند که تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه مفیدتر است، اجرای آن به لحاظ فقهی ایراد ندارد. چون این کار بر اساس رعایت مصلحت است و براساس موضوعی است که در اسلام مباح و منطقة الفراغ در فقه شمرده می‌شود و از منطقة الفراغ می‌شود برای تصویب این قانون استفاده کرد.

این­که برخی گفته ­اند: در خمیره هر ایرانی روز شنبه روز کاری است، مصوبه مجلس بر تعطیلی شنبه، شنا بر خلاف مسیر آب است و اگر هم اقلیتی تعطیل کنند. این نوعی استحسان است. مثل این که استدلال شود بین التعطیلات در خمیر مایه ایرانی است. قانون را که به این گونه استدلال های ذوقی نمی­ شود خراب کرد. اگر تابع شرع و قانون هستیم، تعطیلی روز شنبه منافاتی ندارد و اگر نظر کارشناسی می ­خواهیم بدهیم این مسأله را باید به کارشناسان خبره در امور اقتصادی ارجاع دهیم.