حسین امیرعبداللهیان؛ دیپلمات انقلابی که شهید شد +‌زندگینامه

به گزارش راهبرد معاصر، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته بر اثر سانحه هوایی برای بالگرد ریاست جمهوری در منطقه ورزقان آذربایجان شرقی به شهادت رسید.

در این سانحه آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان، آیت‌الله سید محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز، مالک رحمتی استاندار تبریز نیز در این سانحه در بالگرد حامل رئیس جمهور حضور داشتند و آنان نیز به شهادت رسیدند. سردار سید مهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیس‌جمهور، یک نیروی سپاه انصارالمهدی، سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش وسرگرد فنی بهروز قدیمی نیز جزو شهدای این سانحه هستند.

شهید امیرعبداللهیان به همراه رئیس جمهور کشورمان پس از آئین بهره‌برداری از سد قیزقلعه‌سی که با حضور الهام علی‌اف رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان برگزار شد، با بالگرد عازم تبریز بودند، اما این بالگرد در میانه راه و در منطقه ورزقان دچار سانحه شد و سقوط کرد.

شرح زندگینامه‌ی وزیر امور خارجه شهید به شرح زیر است:

حسین امیرعبداللهیان متولد 3 اردیبهشت 1343 در شهر دامغان، سیاستمدار و دیپلمات ایرانی است که در دولت سیزدهم به عنوان وزیر امور خارجه ایران منصوب شد. او همچنین دبیرکل دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضهٔ فلسطین و مدیر مسئول فصلنامه گفتمان راهبردی فلسطین بود.

امیرعبداللهیان در سال 1370 مدرک کارشناسی روابط دیپلماتیک خود را از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه اخذ کرد. وی همچنین دارای مدرک کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سال 1375 و دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران در سال 1389 است.

وی در 20 مرداد 1400 به عنوان وزیر امور خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم توسط سید ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در 3 شهریور 1400 با 270 رای از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت.

امیرعبداللهیان پیش از ریاست بر دستگاه دیپلماسی به عنوان دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی از دوره ریاست علی لاریجانی تا دوره ریاست محمد باقر قالیباف فعالیت می‌کرده است.

نقش امیرعبداللهیان در مسئله فلسطین

امیرعبداللهیان در دوره سه ساله وزارت خود پرونده‌های مختلفی را پیش برد. یکی از مهمترین اقدامات او در 8 ماه اخیر، مسئله فلسطین و تلاش او برای توقف جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم فلسطین بود. این دیپلمات انقلابی در 8 ماه گذشته بیشترین سفر منطقه‌ای و رایزنی را در جهت نقش فعال و دیپلماسی ایران در خصوص مسئله فلسطین انجام داد. وزیر امور خارجه ایران برای حل مشکل فلسطین تلاش کرد و از تمامی ظرفیت‌ها استفاده نمود.

سفر‌های منطقه‌ای وی به عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، قطر، عمان بخشی از دیپلماسی پویا و فعال ایران در زمان تصدی این مدیر انقلابی بود. وی همچنین با حضور در سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، شورای امنیت، اجلاس‌های حقوق بشری در ژنو و همچنین سازوکارهای بین‌المللی از جمله نشست وزرای خارجه بریکس صدای مظلومیت فلسطین را در میان افکار جهانیان طنین انداز کرد.

وی در میان همه کشورهای عربی و اسلامی اولین سفر منطقه‌ای را برای رسیدگی به مسئله غزه آغاز کرد و مقصد این سفر کشورهای عراق، لبنان، سوریه و قطر بود. وزیر خارجه کشورمان در بغداد بود که صهیونیست‌ها برای اخلال در این سفر، فرودگاه حلب و دمشق را بمباران کردند. سفر هیئت وزیر نه تنها مختل نشد بلکه در همان روز از بغداد به بیروت رفت و پس از دیدار با سید حسن نصر‌الله، دبیر کل حزب‌الله لبنان و نمایندگان حماس و جهاد اسلامی در اقدامی شجاعانه و انقلابی از طریق مرز زمینی وارد دمشق شد.

دستگاه دیپلماسی در زمان ریاست امیرعبداللهیان با هوشمندی، ظرافت و تدبیر، به گونه‌ای رفتار کرد که جنگ اسرائیل علیه فلسطین، توسط دستگاه‌های رسانه‌ای دشمن با عنوان جنگ رژیم صهیونیستی و محور ایرانی معرفی نشود.

پس از تجاوز آشکار رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت تنی چند از مستشاران و دیپلمات‌های ایرانی نیز با وجود خطرات احتمالی از جانب رژیم صهیونیستی، امیرعبداللهیان مقتدرانه و با شجاعت در همان روزهای ابتدایی با سفر به دمشق و بازدید از محل تخریب شده بخش کنسولی ایران پیامی مهم به رژیم صهیونیستی و حامیان او ارسال کرد.

او نهایتاً مزد خدمات مخلصانه خود را با شهادتش در کنار رئیس جمهور محبوب، آیت الله رئیسی، دریافت کرد و به ملکوت اعلی پیوست.

حضور در مذاکرات سه جانبه ایران، عراق و آمریکا

امیرعبداللهیان در سال 1386 به عنوان عضو کمیته مذاکرات ایران، عراق و آمریکا در موضوع عراق حضور داشت. وی بعدها در خصوص این مذاکرات خاطراتی را بیان کرد.

وی در خصوص این مذاکرات گفته بود: مقام معظم رهبری در سخنرانی‌شان در اول فروردین ماه آن سال، در حرم حضرت امام رضا علیه‌السلام اعلام کردند که به خاطر درخواست عراق و به خاطر وضعیت عراق استثنائاً در این موضوع ما اجازه دادیم که مذاکره‌ای سه‌جانبه و با حضور عراق انجام شود. در آن مذاکره انصافاً چیزی که همواره مورد تأیید مقام معظم رهبری بود، در واقع چراغ راه تیم مذاکره‌کننده بود؛ فرمایش رهبر انقلاب این بود که مذاکره منطقی و حکیمانه باشد. مذاکره‌تان باید نزاکت داشته باشد، منطقی، مستدل و حکیمانه باشد. این اصول را در مذاکره‌تان رعایت کنید. به دنبال این نباشید که به هر قیمتی بخواهید مذاکره را به نتیجه برسانید. این چارچوب باید حفظ بشود. با رعایت اصول عزت، حکمت و مصلحت؛ که همواره مورد تأکید ایشان در بحث سیاست خارجی است. ایران، بر خلاف آمریکا، حضور عراقی‌ها را در مذاکرات لازم می‌دانست؛ چرا که از نظر تهران، موضوع مذاکره «مسئله امنیت عراق» بود. بنا به خواست ایران یک طرف دیگر به طرف‌های گفتگو اضافه شد: دولت عراق.

رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: آن مذاکره بیش از آن که اسمش را بخواهیم بگذاریم مذاکره ایران و آمریکا واقعاً مذاکره‌ای بود برای کمک به عراق. من فکر می‌کنم آن مذاکره یک الگوی خیلی خوبی بود برای دوستان ما در عراق. دوستان ما در عراق کشورشان را زیر پوتین‌ها، چکمه‌ها و تانک‌های آمریکایی و خارجی می‌دیدند. با این که افراد بسیار آزاده و آزادمنشی در رهبری در احزاب سیاسی عراق وجود دارند اما بالأخره گفتمانی که ایران با آمریکا داشت در موضوع عراق، خودش یک الگوی خیلی خوبی بود برای دوستان ما در عراق.

امیرعبداللهیان ادامه داد: از دید آمریکایی‌ها معنای مذاکره این بود: «ابلاغ خواسته‌های خود و شنیدن جواب مثبت از طرف مقابل». از نگاه ایران، مسئله عراق راه حلی منطقی داشت و ایران با یک راهبرد اصولی بر سر میز مذاکرات حاضر شده بود. پس از آغاز دور اول گفتگوها، هرچه زمان پیش می‌رفت، طرف سوم مذاکره یعنی عراق، دلیل اصلی ناامنی کشورش را بیشتر می‌شناخت. در آن مذاکره اگر از من بپرسید - مثبت و منفی بخواهم بگویم - حرف‌هایمان را هم ما شفاف زدیم، هم آمریکایی‌ها شفاف زدند. اما اشکال کار چی بود؟ آمریکایی‌ها وقتی حرف منطقی را می‌شنیدند و پاسخ منطقی نداشتند، صحنه را خالی می‌کردند.

از دیگران سوابق اجرایی

وزیر امور خارجه ایران (1400 تا 1403)
دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی (1395 تا 1400)
معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه (1395 تا 1390)
مدیر کل خلیج فارس و خاورمیانه وزارت امور خارجه (1390 تا 1389)
سفیر جمهوری اسلامی ایران در بحرین (1389 تا 1386)
رئیس ستاد ویژه عراق در وزارت امور خارجه (1386 تا 1385)
عضو کمیته مذاکرات ایران، عراق و آمریکا در موضوع عراق (1386)
معاون اداره کل خلیج فارس وزارت امور خارجه (1386 تا 1385)
عضو کمیته سیاسی-امنیتی مذاکرات هسته‌ای ایران با EU3 (1385 تا 1384)
معاون دستیار ویژه وزیر امور خارجه در امور عراق (1385 تا 1382)
معاون اداره اول سیاسی خلیج فارس وزارت امور خارجه (1382 تا 1380)
کارشناس و معاون سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد (1380 تا 1376)

کتاب‌ها و تالیفات

جدیدترین کتاب امیرعبداللهیان با نام "صبح شام، روایتی از بحران شام" در سال 99 منتشر شد که شامل خاطرات این دیپلمات ارشد ایرانی در مورد تحولات سوریه و دیدارها و رایزنی‌های او با مقامات مختلف جهان در مورد این بحران بزرگ منطقه‌ای است .

دیگر کتاب‌ها و انتشارات او به شرح زیر است :

1. "استراتژی مهار دوگانه آمریکا"

2. "دموکراسی متعارض ایالات متحده آمریکا در عراق جدید"

3. "ناکارآمدی طرح خاورمیانه بزرگ در خیزش بیداری اسلامی"

مقالات

1. «چرایی تحولات سوریه و پیامدهای آن» - فصلنامه کنفرانس بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبائی – تهران - پاییز 1395

2. «تحولات خاورمیانه و مطالعه موردی بحرین» - فصلنامه مطالعات راهبردی – تابستان 1390

3. «بحران سوریه و امنیت ناپایدار منطقه‌ای» - فصلنامه مطالعات راهبردی - تابستان 1392

4. «موافقتنامه امنیتی بغداد - واشینگتن: رفتارشناسی آمریکا در عراق جدید» - فصلنامه سیاست خارجی - مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت خارجه - بهار 1388

5. «استراتژی مهار دوگانه آمریکا در طرح داماتو» - مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران – 1376/ تسنیم