سیزدهِ آرام به در

سلامت نیوز: تعدادی از تهرانی‌ها به «شهروند» گفتند که کمپین‌های محیط‌زیستی در عید نوروز باعث شده آنها رفتار محیط‌زیستی‌شان را اصلاح کنند. رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران: پسماندهای باقیمانده می‌توانند باعث آلودگی آب و خاک، مرگ حیوانات و حتی آتش‌سوزی جنگل شوند.

به گزارش سلامت نیوز، شهروند نوشت: خیلی‌ها مثل هر سال، روزشان را سبز گذراندند و خیلی‌ها در خانه ماندند؛ یک سیزده به در آرام.
١٣ روز نوروز ٩٧ هم گذشت، با خبرهایی که اگر افزایش سه‌درصدی تلفات جاده‌ای و شایعه فیلتر تلگرام را حذف کنیم، چندان ناخوشایند نبودند. ایرانی‌ها دیروز هم مثل هر‌ سال به طبیعت رفتند تا به یک رسم قدیمی عمل کنند و خستگی سفرهای نوروزی‌شان را به در؛ آن هم در روزی که تعداد زیادی از جاده‌های بیرون شهری و به‌ویژه جاده‌های منتهی به تهران با ترافیک شدید دست و پنجه نرم کردند و سیزده تعداد زیادی از مسافران با کلافگی ترافیکی به در شد.
آنها که دیروز به پارک‌ها و فضاهای سبز برای گذراندن روز طبیعت رفته بودند، مثل هر‌ سال توصیه‌های زیادی را درباره حفظ طبیعت شنیدند و دیدند؛ توصیه‌هایی که با تشکیل کمپین‌های محیط‌زیستی از قبل عید نوروز، شروع شده بود و تا روزهای منتهی به سیزدهم فروردین ادامه‌دار شد. این توصیه‌ها دیروز هم ادامه پیدا کرد و تعداد زیادی از مسئولان و فعالان اجتماعی از حال بد محیط‌زیست ایران گفتند و این‌که وقت آن است که توصیه‌های محیط‌زیستی را دیگر شوخی نگیریم. همین‌ها هم باعث شد که دیروز عکس‌هایی منتشر شود که در آنها مردم درحال جمع‌آوری زباله‌ها و کمک کردن به هم برای حفظ محیط‌زیست در روز طبیعت بودند.

*فضای مجازی رفتار مردم را تغییر می‌دهد
یک ساعتی به ظهر مانده و یکی‌یکی از راه می‌رسند؛ روی سنگفرش‌ها، نیمکت‌های چوبی و حتی محوطه فضای سبز، جاگیر می‌شوند، زیراندازها را پهن می‌کنند و آماده می‌شوند برای ناهار. آقای اصلانی دو پسر دو ساله دارد و همسرش باردار است، دست پدر و مادرش را گرفته و با دو خواهرش، به پارک آمده تا سیزده فروردین را در طبیعت بگذراند، مثل خیلی‌های دیگر. زیر آلاچیق پارک جاگیر شده‌اند و بساط تنقلات را باز کرده‌اند، هنوز به ناهار مانده. کیسه‌های پلاستیک را یکی‌یکی باز می‌کنند: «در تعطیلات، خیلی درباره کمپین‌های «بدون زباله» شنیدیم، اغلب هم در تلگرام و اینستاگرام، پیام و پست‌هایش می‌آمد و خودمان برای بقیه می‌فرستادیم. » صدای بچه‌ها از هیجان بازی بالا می‌رود و آقای اصلانی، ساکتشان می‌کند: «به نظرم، امسال فضای مجازی خیلی خوب در این زمینه ورود پیدا کرد، الان هم که همه به فضای مجازی دسترسی دارند و به راحتی می‌توان برای محیط‌زیست، فرهنگ‌سازی کرد. » مادر جوان خانواده هم، فعال رسانه‌ای است و به خوبی درباره این کمپین‌ها اطلاعات دارد: «هشتگ «نه به زباله» را یکی از فعالان محیط‌زیست راه‌اندازی کرده و افرادی مثل مینو خالقی که فعال اجتماعی است از آن حمایت کردند، از آن طرف هم سلبریتی‌های زیادی وارد کار شدند و هشتگ نه به زباله را به اشتراک گذاشتند، به نظرم حمایت هنرمندان و افراد معروف از چنین کمپین‌هایی خیلی در تغییر رفتار مردم موثر است. » خانواده آقای اصلانی، تعطیلات را در یکی از شهرهای شمالی گذرانده‌اند و از انباشت زباله در همان مناطق بشدت گلایه دارند: «شهرداری باید فکری به حال سطل‌های زباله کند، خیلی از مناطق در شمال کشور، اصلا سطل زباله‌ای ندارد که مردم بخواهند زباله‌هایشان را داخل آن بیندازند، به همین دلیل مجبور می‌شوند که زباله‌هایشان را داخل کیسه‌هایی در طبیعت رها کنند. »

*سطل زباله کم است
کمی آن طرف‌تر، سه زن و یک مرد، دو طرف چادر مسافرتی را گرفته‌اند و درحال برپایی چادرند، محوطه اقامت‌شان، فضای سبز پارک است: «به نظرم باید در همه جای پارک‌ها، توصیه‌هایی برای مردم نوشته شود که هم نظافت را رعایت کنند و هم زباله نریزند. ما با خودمان کیسه آوردیم تا آشغال‌ها در محیط رها نشوند. » خانم نظری، زن مسنی است که تعطیلات را به تهران آمده. او اطلاعاتی از کمپین نه به زباله ندارد اما می‌گوید که همیشه چند کیسه زباله همراهشان هست تا آشغال‌ها را داخل آن نگه دارند. درست مثل خانواده مهناز که در قسمت جنوبی پارک، بساط کرده‌اند، یکی مشغول مطالعه است، آن یکی قلیان می‌کشد و مادر، روی نیمکت مشغول میوه خوردن است: «درباره کمپین نه به زباله در یکی از شبکه‌های ایرانی خارج از کشور شنیدیم، ما خودمان همیشه این موضوع را رعایت می‌کنیم و کیسه‌های زباله، همراهمان است، الان هم سبزه را آوردیم که داخل سطل زباله بیندازیم نه در خیابان. » اینها را مادر خانواده می‌گوید و مهناز – دخترش – ادامه می‌دهد: «خیلی‌ها هستند که زباله نمی‌ریزند، به نظرم این موضوع هم تحت‌تأثیر فعالیت‌های شبکه‌های مجازی در زمینه محیط‌زیست است، پیام و پست‌های این شبکه‌ها خیلی می‌تواند در فرهنگ‌سازی تأثیر داشته باشد. » آنها هم تعطیلات را در شمال گذرانده‌اند و شاهد زباله‌های فراوان کنار جاده و حتی در ساحل‌ها بوده‌اند: «کنار دریا پر از آشغال بود، خیلی‌ها زباله را داخل پلاستیک می‌ریزند و همان جایی که هستند رها می‌کنند، درحالی‌که وقتی باد می‌آید، همه این کیسه‌ها باز و به مناطق دیگر، سرریز می‌شوند، حتی جان حیوانات را به خطر می‌اندازد و منجر به شیوع بیماری‌های زیادی می‌شود. » پریناز، خواهر مهناز هم از خاطره‌اش در پارک جنگلی آمل می‌گوید: «ما هر‌سال به این جنگل می‌رویم، همیشه پر از زباله بود اما امسال به ما کیسه دادند تا زباله‌ها را داخل آن بریزیم. مشکلی که وجود دارد این است که در این پارک، سطل زباله‌ای وجود ندارد، مردم هم زباله‌ها را در کیسه‌ها می‌ریزند و در همان طبیعت رها می‌کنند. » او می‌گوید که تمام فضاهای سبز، چه پارک باشد چه نباشد، باید سطل زباله‌ای داشته باشد: «ما خودمان همیشه، زباله را داخل کیسه می‌گذاریم و نگه می‌داریم تا به سطل زباله‌ای برسیم. حداقل این بهترین روش برای نگهداری از محیط‌زیست است. »

توصیه‌های جدی، نگران برای محیط زیست
جدی بودن این موضوع هم باعث شد فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست از اعمال شدید قانون جریمه ٣٠‌هزار تومانی پرتاب زباله در ایام نوروز خبر دهد و بگوید بعد از پایان تعطیلات نوروز به‌ویژه بعد از سیزده‌ به‌در وضع پارک‌ها و طبیعت به دلیل انباشت پسماند شکل بدی می‌گیرد: «این زباله‌ها معضلات بسیاری برای منابع طبیعی کشور ایجاد می‌کند و بسیار خطرناک است. به نیروهای محیط‌زیست استان‌ها تأکید شده در محل‌هایی که تمرکز مسافران بالاست حضور یافته و با توزیع بروشور یا راه‌های دیگر نسبت به خطرات ناشی از پسماند برای طبیعت آگاه‌سازی کنند. »
جمشید محبت‌خانی در تعطیلات نوروز اعلام کرده بود که آمارها و کشفیات و دستگیری‌های محیط‌زیست در ایام نوروز و روز سیزده به‌‌در نشان می‌دهد که شکارچیان متخلف کمتر حضور می‌یابند و دلیل آن حضور گسترده مردم در طبیعت است که به نوعی بازدارندگی برای شکارچیان متخلف ایجاد می‌کند: «افزایش تعداد محیط‌بانان و آمادگی نسبی آنها نیز موضوع مهمی است که از روزهای پایانی اسفند شیفت‌بندی محیط‌بانان شروع شده و تا ١٣ فروردین ادامه خواهد داشت. بیشترین آسیب محیط‌زیستی در ایام نوروز پسماند و زباله‌هاست. برای همین خودروهایی که در داخل شهر یا در جاده زباله خود را از خودرو به بیرون پرتاب کنند جریمه خواهند شد. »
نگرانی‌ها درباره محیط‌زیست در روز طبیعت به این سخنان خلاصه نمی‌شود؛ دیروز رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران هم از مردم خواست که در سیزده به‌در میهمان خوبی برای طبیعت باشند.
محمدحسین بازگیر از نکات زیست محیطی برای روز ١٣ فروردین گفت و لزوم رعایت آنها: «در این روز هیچ اثری از خود به جز رد پا در طبیعت به جای نگذاریم. ‌سال، نو شده و زمین در تکاپوی شکفتن و آراستن خود است و این مجالی مناسب برای نونوار شدن احوال و رفتار ما است. طبیعت به رسم دیرین خود باز هم سخاوتمندانه ما را در آغوش خواهد گرفت و با تمام داشته‌هایش به خوبی و شایستگی میزبان ما خواهد بود. درختان و گیاهان، رودخانه‌ها، دشت‌ها و تپه‌ها، کویر و کوهستان، همه در تعامل با ما خواهند بود.»
به گزارش «ایسنا»، او ادامه داد: «در توشه طبیعت‌گردی خود تا جایی که ممکن است از وسایلی که به طبیعت آسیب خواهد زد، اجتناب کنیم. تبر، تیشه، اره، کلنگ، تفنگ و هر ابزار دیگری که می‌تواند علیه طبیعت به کار گرفته شود را از فهرست ملزومات سفر حذف کنیم. وسیله سفر یعنی خودروی خود را معاینه فنی و رفع نقص کنیم و با رعایت قوانین و مقررات به افزایش امنیت سفر و کاهش ترافیک و آلودگی‌ها کمک کنیم.»
رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران با بیان این‌که در طبیعت غیراز جای پا، رد پای دیگری باقی نگذاریم، گفت: «زباله‌ها، شاخه‌های شکسته و بوته‌های کنده شده، خاک دست خورده و سنگ‌های جابه‌جا شده، سد کردن مسیر آب و انحراف جریان رود، اثر لاستیک خودرو در عمق جنگل و دل دریا رد پاهای خوبی از یک میهمان قدردان نخواهد بود. » او ادامه داد: «زباله‌های خود را جمع‌آوری کنیم و به مکان مناسبی در محل زندگی خود برگردانیم، فراموش نکنیم که پسماندهای باقیمانده می‌توانند باعث آلودگی آب و خاک، مرگ حیوانات و حتی آتش‌سوزی جنگل شوند. »
به گفته بازگیر بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش در این ایام باردارند و فصل زادآوری آنهاست، از این رو صدای شلیک گلوله، بوق ماشین و هر سروصدای خارج از عرفی باعث ایجاد استرس و مشکل برایشان خواهد شد.
دیروز جمعیت هلال‌احمر ایران هم در حساب توییتری‌اش هفت توصیه ایمنی را برای گذراندن روز طبیعت منتشر کرد و در کنار آن، فعالان حوزه محیط‌زیست هم توصیه‌هایشان کم نبود. حسین عبیری گلپایگانی یکی از این فعالان بود که دراین‌باره این‌طور گفت: «حتما زباله‌های خود را از طبیعت خارج کنیم و آنها را به روستاها و شهرهای اطراف آن منطقه که شهرداری هر روز زباله‌های آن را جمع‌آوری می‌کند، منتقل کنیم. رفتارهای ما باید نسبت به حفاظت از محیط‌زیست و میراث‌های طبیعی و فرهنگی آگاهانه باشد. در چنین شرایطی هیچ‌گونه آسیب و تخریبی به طبیعت و میراث فرهنگی وارد نخواهیم کرد.» به گفته او: «نریختن زباله و خارج کردن زباله از طبیعت یکی از مهمترین نکات زیست‌محیطی است که حتما مورد توجه قرار گیرد. هنگام ورود به طبیعت یا مکان‌های گردشگری و آثار باستانی، باید از ریختن زباله جدا خودداری کنیم و کسانی که از مواد غذایی آماده با انواع بسته‌بندی‌های غیرضروری استفاده می‌کنند باید باقیمانده اقلام استفاده نشده موادغذایی را به همراه زباله‌های تولید شده از طبیعت خارج کنند.»
این فعال حوزه محیط‌زیست با بیان این‌که در چند ‌سال گذشته در پی اجرای برخی پروژه‌های اقتصادی در مناطق طبیعی و گردشگری سطل‌های زباله نصب شده است، به «ایسنا» گفت: «نصب این سطل‌ها با قراردادهای اقتصادی همراه است، بنابراین در صورتی‌که زمان این قراردادها به پایان برسد دیگر نهاد یا اشخاص مجری پروژه نسبت به خارج کردن زباله از این سطل‌ها اقدام نخواهند کرد. به همین علت نباید کیسه‌های زباله خود را در در این سطل‌ها بگذاریم بلکه حتما باید آنها را از طبیعت خارج کنیم.»