یک روایت تازه از پشت‌پرده شب سقوط اسد؛ وعده ترکیه و هماهنگی عراق

لاک غفوری، خبرنگار عراقی در صفحه‌ی توییتری خود نوشت: یک مقام عراقی داستان تکان‌دهنده‌ای را با من در میان گذاشت که چگونه در شب نزدیک به سقوط دمشق، آنکارا به بغداد اطمینان داد که تمام حرم‌های شیعه در سوریه محافظت خواهند شد. در مقابل، بغداد از ورود گروه‌های شیعه به سوریه جلوگیری کرد.

به گزارش انتخاب، پس از سقوط حلب، در یک نشست سه‌جانبه در بغداد با حضور وزرای خارجه عراق، سوریه و ایران، تهران از عراق درخواست کرد تا مرز‌های خود را باز کند و اجازه دهد ۲۰،۰۰۰ نیروی گروه‌های مسلح شیعه وارد سوریه شوند تا از حکومت دمشق حمایت کنند. عراق این درخواست را به طور کامل رد کرد.

اوضاع بدتر شد، زیرا شورشیان سوری به دروازه‌های دمشق رسیدند. در همان شب، چارچوب هماهنگی عراق تشکیل جلسه داد تا درباره گزینه‌ای جایگزین بحث کند: اعزام ۲،۰۰۰ نیروی کتائب حزب‌الله. مأموریت آنها محافظت از حرم‌های شیعه بود، نه نجات اسد.

این تصمیم عمدتاً تحت فشار شدید رهبران گروه‌های شیعه اتخاذ شد که از تخریب این اماکن مقدس در صورت سقوط دمشق به دست شورشیان می‌ترسیدند. اولویت آنها حفظ میراث دینی بود، نه جنگ برای بقای اسد.

حتی این طرح کاهش‌یافته نیز با چالش‌های بزرگی روبه‌رو بود. رهبران شیعه عراق تضمین‌هایی برای اطمینان از ایمنی نیرو‌ها پس از اعزام درخواست کردند. آنها از تلفات سنگین یا هرج‌ومرج در صورت سقوط دمشق یا کمین نیرو‌ها در مسیر نگران بودند.

تضمین‌هایی که بغداد به دنبال آن بود، ارائه نشد. روسیه که درگیر عملیات نظامی خود در سوریه بود، سکوت کرد. تهران، که از وضعیت متزلزل اسد غافلگیر شده بود، استراتژی منسجمی نداشت.

در این مرحله حساس، آنکارا از طریق میانجی‌گران آمریکایی با پیشنهادی غیرمنتظره وارد شد: عراق از اعزام نیرو‌های شیعه به سوریه خودداری کند، و در مقابل ترکیه اطمینان دهد که شورشیان سوری تمام حرم‌های شیعه نزدیک دمشق، از جمله حرم حضرت زینب، را حفظ کنند.

رهبران شیعه عراق مجبور شدند دوباره فکر کنند: آیا می‌توانند به هیئت تحریر الشام (گروه‌هایی که به طور گسترده به عنوان دشمن رهبران شیعه شناخته می‌شوند) اعتماد کنند که از اماکن مقدس محافظت کنند؟ در غیر این صورت، اعزام نیرو بدون تضمین‌ها خطر درگیری عراق در یک منازعه عمیق‌تر در سوریه را به همراه داشت.

پس از بحث‌های فشرده، «چارچوب هماهنگی» تصمیمی سرنوشت‌ساز گرفت: عراق هیچ نیرویی به سوریه اعزام نخواهد کرد.

طرح اعزام به طور کامل کنار گذاشته شد، زیرا پیشنهاد آنکارا فرصتی نادر برای بغداد فراهم کرد تا از دخالت در جنگ سوریه جلوگیری کند.

یک مقام عراقی که مشاور ارشد چارچوب هماهنگی است، این تصمیم را لحظه‌ای تعیین‌کننده توصیف کرد: «وعده ترکیه به ما گزینه‌ای جایگزین داد و عراق از حرکتی که می‌توانست ما را به یک درگیری طولانی و پرهزینه بکشاند، اجتناب کرد.»