رمان مستند «معبد زیرزمینی» چه‌طور خلق شد؟

معصومه میرابوطالبی نویسنده کتاب «معبد زیرزمینی» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این کتاب گفت: اولین بار این سوژه در کنگره‌ای که در شهر قم برگزار شد توسط انتشارات کتاب جمکران مطرح شد. من هم از قبل با شهید غلامحسین رعیت رکن آبادی به سبب اینکه همشهری هستیم، آشناییت داشتم و همین امر سبب شد تحقیق و نگارش این کتاب را قبول کنم.

وی افزود: برای نگارش این کتاب با سه نفر از مقنی ها که همراه شهید رکن آبادی بودند مصاحبه شد. از جمله این افراد با مرحوم صمد تقی زاده، اکبر خرسند، احمد عبدی و سرتیپ دوم احمد آرام که سرتیپ ارتش بودند و در آن منطقه حضور داشتند مصاحبه داشتم که اطلاعات بسیار خوبی را به من منتقل کردند. همچنین با خانواده شهید از طریق دامادشان صحبت‌هایی داشتم که در مسیر نگارش کتاب بسیار کمک کننده بود. جمع‌آوری اطلاعات دیگر هم از منابع مکتوبی که در مورد عملیات فتح‌المبین نوشته شده بود، صورت گرفت.

این ‌نویسنده در ادامه گفت: کل فرایند نگارش کتاب شش ماه زمان برد. همان‌طور که می‌دانید این کتاب یک رمان است اما ماجرای واقعی این ‌کتاب کاملاً مستند است و از صفر تا صد داستان در آن منطقه و تونلی که در آن حفر شده است سپری می‌شود. برای اینکه مطالب کتاب را به خوبی به خواننده منتقل کنم یک شخصیت خیالی (الیاس) را که یک جوان ۱۷ تا ۱۸ ساله است، همراه با شهید رکن آبادی به داستان اضافه کردم. الیاس همه وقایع را می بیند و به نوعی راوی ماجراست؛ اگرچه این شخصیت خیالی است اما ماجرا و حوادث سفر به قوم، اعزام و بقیه موارد همگی مستند و واقعی هستند.

میرابوطالبی درباره به کارگیری تخیل در نگارش زندگینامه داستانی شهدا گفت: گاهی یک کتاب مستندنگاری داریم که خب طبیعتاً باید با جمع آوری مستندات و اطلاعات به نگارش درآید، به خصوص درباره هشت سال دفاع مقدس که افراد زیادی در آن تاثیرگذار بودند و خب با گذشت سال‌ها به شهادت می رسند پس باید مستندات جمع آوری شود اما از این مستندات به شیوه‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. برای مثال مستندات می‌توانند تبدیل به فیلم سینمایی و یا داستان و رمان شوند و هر کس می‌تواند برداشت خاص خودش را از آن سوژه داشته باشد اما رمان مخاطبان خاص خود را دارد و جوانان را بیشتر به سمت خود جذب می‌کند.

وی افزود: برای جلوگیری از بزرگنمایی در متن کتاب که بعضاً خارج از واقعیت هستند و شاهد آن‌ها در برخی کتاب‌های زندگینامه شهدا هستیم، شخصیت خیالی الیاس را به کتاب اضافه کردم. همان‌طور که می‌دانید شهدای ما به خودی خود دارای یک سری خصوصیت‌های برجسته هستند، ماموریت شخصیت الیاس در کتاب ملموس کردن این ‌خصیصه ها برای خواننده بود. الیاس جوانی است که یک سری مشکلات و حفره‌های خالی در زندگی خود دارد که نمی‌تواند آنها را پرکند و با قرار گیری در کنار شهید، تمام خصیصه‌های شهید را که کاملاً مستند بودند بیان می‌کند.

نویسنده «معبد زیرزمینی» گفت: شهید رکن آبادی در این کتاب در کنار الیاس قرار می‌گیرد و در مراحل رشد الیاس به او کمک می‌کند. به این ترتیب جملات شعاری که شهید مانند یک پدر بودند، بزرگی داشتند و هوای همه بچه را داشتند، تبدیل به عمل شده و در داستان ماندگار و اثر گذار شدند.

میرابوطالبی درباره تقریظ مقام معظم رهبری روی این کتاب گفت: زمان نگارش کتاب فکرش را هم نمی‌کردم شامل لطف مقام معظم رهبری قرار بگیرد چون کتاب‌های تاریخ شفاهی و مستندنگاری بیشتر شامل تقریظ می‌شوند و از این بابت بسیار خوشحالم چون شهید رکن آبادی در هشت سال دفاع مقدس فعالیت‌های بزرگی داشته و همین امر سبب شد کتاب دیده شود و مخاطبان نوجوان و جوان با آن ارتباط بگیرند و با فعالیت‌های ارزشمند این شهید آشنا شوند. این رمان من با کارهای قبلی از این جهت متفاوت است که به واقعه‌ای در دل جنگ تحمیلی می‌پردازد؛ واقعه‌ای حقیقی که با شخصیتی تخیلی همراه شده و رمان را شکل داده است.

ابوطالبی گفت: وجه بارز شهید رکن آبادی برای من شجاعت بود. چون منطقه عملیات‌شان منطقه‌ای نبود که به این راحتی بتوان در آن کار کرد. همچنین توکل بالای این شهید برای من بسیار جذاب بود چون شخصیتی بسیار نترس، و در جذب جوانان و همراه کردن آن در انجام فعالیت‌های حفر تونل بسیار تبحر داشته است. به طور کلی ابعاد شخصیت شهید کن آبادی خیلی برجسته است که در یک یا دو جمله نمی‌گنجد.