جوابیه محیط زیست درباره پروژه انتقال آب سبزکوه و توضیحات مهر

به گزارش خبرنگارمهر، پیرو انتشار گزارشی با عنوان «نگاه مثبت کلانتری به پروژه سبزکوه/انتقال آب بنام شرب به کام فولاد» در صفحه محیط زیست خبرگزاری مهر در تاریخ دوشنبه ۵ شهریور ۱۳۹۷، روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست جوابیه‌ای در قالب یک گفتگوی خبری ارسال کرده که طبق قانون متن کامل این جوابیه و توضیحات خبرگزاری مهر در ادامه منتشر می‌شود:

جوابیه سازمان محیط زیست:

تا کنون مجوزی برای طرح انتقال آب سبزکوه به چغاخور صادر نشده است

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از مخالفت اولیه سازمان متبوعش با انتقال آب سبزکوه به چغاخور خبر داد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، مسعود تجریشی گفت: با وجود کش و قوس های فراوان در یک دهه اخیر درباره موضوع انتقال آب سبزکوه به چغاخوز باید بگویم سازمان محیط زیست در ابتدای ماجرا مخالفت خود را با این پروژه اعلام کرد اما مصوبه هیات دولت مورخ ۹۶.۴.۲۷ مقرر کرده راه حلی برای تداوم پروژه ارائه شود.

وی ادامه داد: برای تحقق این موضوع جلسات متعددی با کارفرمای پروژه و صاحب نظران دانشگاهی برگزار شد. در نهایت در جلسه مورخ ۹۷.۵.۱۱ با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، مدیران دفاتر تخصصی وزارت نیرو و استاندار چهار محال و بختیاری مقرر شد در صورتی که اجرای طرح از طریق تونل در دستور کار باشد با توجه به ابعاد مختلف اجرای پروژه در منطقه موضوعاتی مانند پاسخگویی به مسائل اجتماعی بر عهده کارفرما (وزارت نیرو) و استانداری قرار گیرد. همچنین مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش های مختلف بر عهده کارفرمای پروژه (وزارت نیرو) خواهد بود.

تجریشی درباره وظایف تعریف شده برای سازمان حفاظت محیط زیست در این طرح گفت: ملاحظات زیست محیطی انتقال آب با محوریت موارد مهمی همچون میزان رسوب، حقابه تالاب چغاخور، عدم آسیب به چشمه ها، حقابه پایین دست و ... توسط سازمان محیط زیست بررسی و ارائه خواهد شد.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان تاکید کرد: بر این اساس تاکنون مجوزی برای طرح انتقال آب سبزکوه به چغاخور صادر نشده است.

توضیحات مهر: برخلاف آنچه از جوابیه سازمان محیط زیست مستفاد می‌شود جوابیه به مدعایی پاسخ داده که از اساس وجود خارجی نداشته است. گزارش خبرنگار مهر نه تنها مدعی نشده که سازمان محیط زیست مجوزی برای این پروژه صادر کرده، بلکه تصریح کرده این درخواست قبلا در سازمان رد شده و اکنون پیرو تصمیم هیئت دولت پروژه در حال بازنگری است:

«نظر مخالفمان را اعلام کردیم اما چون پروژه پیشرفت فیزیکی داشت [...] در هیئت دولت پیشنهاد شد که راه حلی برای اجرای پروژه پیدا شود. منظور مصوبه هم این بود که مثلاً ما بگوییم اگر تونل نمی‌شود، باید به جایش خط لوله باشد و فکری بکنیم که به نحوی اجرای پروژه ادامه پیدا کند.»

از سوی دیگر در ادامه این جوابیه آمده: «در صورتی که اجرای طرح از طریق تونل در دستور کار باشد... پاسخگویی به مسائل اجتماعی بر عهده کارفرما (وزارت نیرو) و استانداری قرار گیرد. همچنین مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش های مختلف بر عهده کارفرمای پروژه (وزارت نیرو) خواهد بود.»

یعنی دغدغه‌های مطرح شده، تنها در این جوابیه رد نشده که تایید نیز شده است اما مشخص نیست جمله‌ی «در صورتی که اجرای طرح از طریق تونل در دستور کار باشد» با چه هدفی در متن جوابیه آمده و از ادامه این متن چه چیزی به جز سلب مسئولیت سازمان محیط زیست می‌توان برداشت کرد؟

بند الف ماده ۱۹۲ برنامه پنجم تأکید می‌کند که پروژه‌های مشمول ارزیابی، باید «قبل از اجرا» و «در مرحله مکان‌یابی و امکان‌سنجی» نسبت به اخذ مجوز محیط زیستی اقدام کنند اما پروژه سبزکوه بی آنکه هیچ مجوزی گرفته باشد اکنون پیشرفت اجرایی نیز دارد. از نظر هزینه و جذب اعتبار برای تملک دارایی نیز طبق ماده ۲۱۵ قانون توسعه، پروژه‌های شامل ردیف اعتبار در بودجه کشور باید مجوز زیست محیطی بگیرند. این پروژه‌ یا این مجوز را ندارد و اعتبار دریافت کرده‌، یا اعتبارش از مجرای دیگری تأمین شده که در هر دو صورت غیرقانونی است.

افزون بر این در خود مطالعات پروژه قید شده است که تقریبا نیمی‌ از مسیر پروژه اصلا توسط مشاور امکان بررسی نبوده و در نیمی‌ از پروژه هیچ اطلاعی از آبخوان‌های درون زمین ندارند و از خسارت‌هایی که می‌تواند به صورت جدی حیات منطقه را تهدید کند کاملا بی‌اطلاعند.

در گزارش مطالعات هیدرولوژی مهاب قدس به عنوان مشاور اصلی پروژه وزارت نیرو آمده: «تراز آب روی تونل به استناد جدول محاسبات مشاور ۶۰۲ متر است که دو گسل مهم آن را قطع می‌کند.» ... «زون‌های با پتانسیل انحلال‌پذیری و همچنین زون‌های خرد شده و گسله، در بخش گسترده‌ای از مسیر تونل دارای پتانسیل بالایی برای ورود آب به داخل تونل هستند و برخی از آنها از نظر هجوم آب به داخل تونل قابل تامل می‌باشند.» (صفحه ۲۱۳)

آن‌گونه که در صفحات مختلفی از جمله صفحه سیزدهم این گزارش آمده، در ۵۰ درصد میانی تونل به دلیل صعوبت دسترسی اصلا گمانه‌ای انجام نشده است(!)، بسیاری از گمانه‌های انجام شده تا عمق متناظر تونل حفر نشده‌اند، آزمایش‌های تراوایی در برخی از گمانه‌های تونل اصلی انجام نشده و بخش گسترده‌ای از مسیر تونل مورد بررسی شرایط زیرزمینی قرار نگرفته است.

با این حال همین اندازه مطالعات نیز نشان داده از میان ۴۹ چشمه بررسی شده تقریباً همه آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرند و تعداد زیادی نیز دچار «مخاطرات آبدهی بسیار زیاد» خواهند بود که «خشک شدن آنها قابل پیش‌بینی است». (جدول ۷-۷ گزارش در صفحه ۲۱۱)

با در نظر داشتن این خطرات و آن هم تنها بر اساس گزارش خود مشاور، جمله «پاسخگویی .... و همچنین مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش های مختلف بر عهده وزارت نیرو خواهد بود» به چه معناست جز این که علیرغم همه انتقادات طرح شده، رد درخواست پیشین مجوز و حتی هشدار توسط مشاور پروژه، این بار هم باید پروژه‌ای با هزینه بیت‌المال اجرا شود، به بهانه پیشرفت فیزیکی مجوز ادامه کار بگیرد و بعد از سال‌ها برای جبران خسارت‌های آن هزینه‌های چندین برابری انجام شود و سازمان محیط زیست هم پاسخگو نخواهد بود چرا که پیشتر در جوابیه به خبرگزاری مهر به صراحت اعلام کرده: «مسئولیت فنی اجرای پروژه در بخش های مختلف بر عهده وزارت نیرو خواهد بود!»

اگر چنین است، و وظیفه قانونی «سازمان حفاظت محیط زیست» چیزی به جز صدور جوابیه برای هشدارهای رسانه‌ای و دراز کردن انگشت اشاره به «مسئولان پاسخگو» در نهادهای دیگر نیست، فلسفه وجودی این سازمان چیست؟