ردپای یک اقدام «روحانی» برای مصونیت بخشی به «سیف»

خبرگزاری فارس: حسن روحانی رئیس جمهور در بیست و دومین روز از آخرین ماه تابستان طی حکمی «ولی الله سیف» را به عنوان «مشاور رئیس جمهور در امور پولی و بانکی» منصوب کرد. این اقدام تنها پس از ۵۰ روز از اخراج رئیس پیشین بانک مرکزی توسط روحانی کلید خورد که با حکمی دیگر سیف را از پاستور به بیرون راهنمایی کرده بود!

سوم مردادماه سال جاری بود که رئیس قوه مجریه عبدالناصر همتی را به سمت «رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» منصوب کرد و عذر سیف را پس از قریب به ۵ سال از این پست خواست. اما کارنامه سیف در دوران تصدی این سمت دارای فراز و نشیب‌های بسیاری بود. او با دلار در ریل ۳ هزار تومان به کرسی خود سلام کرد، اما در حالی از پله‌های ساختمان میرداماد پایین می‌آمد که نرخ دلار در ریل ۱۴ هزار تومان سیر می‌کرد.

با آغاز التهاب در بازار ارز و سکه پس از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۹۶ روند چالشی در اقتصاد کشور آغاز شد و دولت نیز بدون توجه به نقد کارشناسان و اعتراض مردم در دیماه همان سال به کار خود ادامه داد، اما با شروع سال جدید و تنها پس از بیست و یک روز از سال ۹۷ مجلس در جلسه علنی خود با حضور سیف و با اعتراض نمایندگان ملت به ضعف عملکردی بانک مرکزی به عنوان متولی تامین و مدیریت ارز کشور تشکیل جلسه داد. در این جلسه نمایندگان بار‌ها خواستار استعفای وی شدند، اما دولت و سیف تاکید بر ادامه همکاری با هم داشتند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی به موازات ادامه تصمیمات اشتباه رئیس کل بانک مرکزی تصمیم به وارد شدن به میدان گرفتند. سید جواد ابطحی نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی، از ارسال نامه بیش از ۱۶۰ نمایندگان مجلس به روحانی خبر داد و گفت: نمایندگان در این نامه از رئیس‌جمهور خواستار تغییر، ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی از این سمت شدند.

*دفاع تمام قد روحانی از رئیس پیشین بانک مرکزی

علی رغم نظر کارشناسان، خواست مردم و نمایندگان ملت، اما سیف کما فی السابق به کار خود در بانک مرکزی ادامه داد و در عین حال هر روز سعی می‌کرد به نوعی افزایش نرخ دلار را از بانک مرکزی به سمت نهادها، سازمان‌ةا و حتی وزارت‌خانه‌های دیگر سوق دهد.

ولی الله سیف پیشتر افزایش نرخ ارز را کار دشمنان دانسته بود آنجا که وی در جلسه علنی سه شنبه ۲۱ فروردین ماه در مجلس شورای اسلامی بیان داشت: «عوامل غیراقتصادی و اطمینان نداشتن به آینده در تلاطم نرخ ارز موثر است. حجم بالای نقدینگی یکی از عوامل نگرانی است که تا این لحظه اثر آن بر بازار کنترل شده و درخصوص نرخ ارز نیز عوامل غیراقتصادی و اطمینان نداشتن به آینده موثر است. متاسفانه دشمنان از خارج از مرز‌ها و به شکل‌های مختلف بر این موضوع دامن می‌زنند و در تلاشند تا شرایط را برای ملت سخت‌تر کنند. به رغم گشایش در روابط بانکی بعد از برجام، هنوز ارتباطات بانکی نرمال نیست و مجبور هستیم از ظرفیت این مراکز برای رفع مشکلات استفاده کنیم.».

*سیف: نمی‌دانم چه کار کنم

همچنین در این باره یک خبر نشان از اوج ضعف مدیریت رئیس کل پیشین بانک مرکزی داشت. محمدمهدی بهکیش رئیس ICC در جلسه هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران به موضوع عدم توانایی سیف در اداره بانک مرکزی اشاره و گفت: «دیروز خدمت آقای سیف رئیس کل بانک مرکزی بودم که به من گفت، نمی‌دانم چه کار کنم.»

این ماجرا تا جایی پیش رفت که عواملی، چون غول نقدینگی، عدم توانایی در کنترل بازار پولی و بانکی کورسوی تغییرات در دولت را به دنبال داشت، اما در آن طرف میدان روحانی با بی‌توجهی به دغدغه نمایندگان، مردم و کارشناسان این حوزه، همچنان از سیف حمایت می‌کرد و همین مسئله نیز به پیچیده‌تر شدن پرونده ارزی و بازار سکه کمک کرد

*سیف بدون سمت مشاوره‌ای پاستور را ترک کرد

بالاخره با فشار نمایندگان مجلس شورای اسلامی و روند رو به رشد قیمت ارز و سکه چهارشنبه سوم مردادماه رئیس جمهور در حکمی سیف را به طور رسمی برکنار و همتی را جایگزین وی کرد. در همین روز روحانی در جلسه هیات دولت در مورد این تغییر و تحولات بیان داشت: «از آقای سیف بخاطر زحمات پنج ساله گذشته قدردانی می‌نماییم. ایشان به خوبی به وظیفه خود عمل کردند و تلاش زیادی در مبارزه با فساد در زمینه مؤسسات غیرمجاز انجام دادند و نام ایشان در این عرصه در تاریخ ایران ماندگار خواهد بود. سیف با همه توان در مسیر مبارزه با فساد گام برداشت: علت اینکه برخی‌ها از سیف ناراحتی دارند، بخاطر مقابله ایشان با فساد است. در دولت یازدهم نیز جزو افرادی بود که تلاش کرد تا تورم را کنترل کنیم و اینکه در حدود ۳ سال، تورم تک رقمی داشتیم، آقای سیف در این زمینه سهم و نقش مؤثری داشتند.»

در این روز یک نکته کلیدی وجود داشت. رسم نا نوشته در دولت بر این بوده که هر کسی از سمت خود کنار رفته و یا کنار گذاشته شده است به عنوان مشاور و یا هر سمتی از این جنس در پاستور باقی می‌ماند، اما در این مورد به دلیل حجم بالای انتقاد‌ها از عملکرد مدیریتی، ولی الله سیف، روحانی حتی حاضر نشد با حکم مشاورت برای خود هزینه ایجاد کند و سیف همان روز برای همیشه دولت را رها کرد.

پس از آن برخی اخبار ضد و نقیض در فضای مجازی از بازداشت سیف به گوش می‌رسید، اما هر هفته روز‌های جمعه، سیف در صف اول نماز جمعه تهران شرکت می‌کند که شاید با این اقدام پیامی را از آنجا مخابره نماید؛ «من بازداشت نیستم»!

همه این‌ها پایان ماجرای سیف نبود. با گذشت زمان رد پای او در پرونده عریض و طویل ارزی مشاهده شد و با خبر بازداشت احمد عراقچی معاون ارزی‌اش در بانک مرکزی وارد مراحل جدیدی شد. «تعیین نرخ ارز به دستور معاون اقتصادی رئیس جمهور (محمد نهاوندیان) بوده» این نقل قول سیف به سرعت فضای رسانه‌ای را درگیر خود کرد که با همان سرعت نهاد ریاست جمهوری به اشکال مختلف آن را کذب دانست لکن هنوز در مجامع و مباحث مختلف در این مورد صحبت می‌شود و بسیاری معتقدند علی رغم انکار این سخن، در واقعیت چنین مساله‌ای وجود داشته و اصولا تیم اقتصادی دولت نقش تاثیر گذاری بر التهاب ارزی دارد و سیف به تنهایی مسئول چنین خرابه‌ای نبوده است.

*ردپای سیف در بحران ارزی از نگاه اژه‌ای

محسنی اژه‌ای در برنامه نگاه که به طور مستقیم از صدا و سیما در حال پخش بود به سرشاخه‌های بحران ارزی اشاره کرد و خبر از مورد تحقیق قرار گرفتن رئیس پیشین بانک مرکزی داد. سخنگوی دستگاه قضا تاکید کرد: «ما از افراد پایین‌تر به دانه درشت‌ها و به نقطه مرکزی می‌رسیم. اکنون ما از طریق دلال‌ها به افراد بالاتر رسیدیم. مثلا از دلالی در کف سبزه میدان به مظلومین و از وی به عراقچی و از او به سیف می‌رسیم. معاون ارزی بانک مرکزی مورد تحقیق قرار گرفت و رئیس بانک مرکزی هم مورد تحقیق قرار گرفت، اما بازداشت نشد که این تحقیقات ادامه دارد و کشف شد فساد وجود دارد و توضیحات پذیرفته نشد.»

*بازگشت به پاستور با گل به خودی روحانی

تنها ۵ روز پس از اظهارات سخنگوی قوه قضائیه نگذشته بود که به ناگاه رئیس جمهور تصمیم می‌گیرد از سیف در نهاد ریاست جمهوری که پنجاه روز پیش خودش او را از آنجا بیرون کرده بود بازگرداند و از خدمات این مدیر تحت عنوان «مشاور رئیس جمهور در امور پولی و بانکی» استفاده کند. این اقدام در حالی بود که بطور رسمی یک مقام بلند پایه قوه قضائیه از نام سیف جهت حضور در دادگاه پرده برداشت و این شائبه را مطرح می‌کرد که این مقام سابق بانک مرکزی برای تحقیقات در پرونده فساد ارزی پله‌های دادگاه را بالا و پائین می‌کند.

ماجرای تخلفات ارزی بانک مرکزی با مدیریت سیف در نابسامانی‌های بازار به شکلی بود که رهبر انقلاب نیز به صراحت از عملکرد مسئولان مربوطه در موضوع واگذاری ارز انتقاد کردند.

ایشان ۲۲ مرداد در دیدار با مردم تاکید کردند: «ارز را یا سکّه را وقتی که به‌صورت غلط تقسیم می‌کنند، این دو طرف دارد: یکی آن که می‌آید این را می‌گیرد و مثلاً فرض کنید قاچاقچی است یا به قاچاقچی می‌فروشد؛ یکی آن که این را می‌دهد. ما همه‌اش داریم دنبال آن کسی که «می‌گیرد» می‌گردیم -مفسد اقتصادی، قاچاقچی- درحالی‌که تقصیر عمده متوجّه آن کسی است که «داد»؛ او را باید دنبال کرد. در این کاری که اخیراً قوّه‌ی قضائیّه شروع کرده که کار درستی است، دنبال این هستند.»

آنچه مسلم است سیف انتهای ریسمان رسیدن قوه قضائیه به متهمین اصلی مشکلات ارزی در کشور نیست و این زنجیر ادامه‌اش شاید در جای دیگری بالاتر از کرسی ریاست بانک مرکزی باشد، اما با این اقدام رئیس جمهور در انتصاب سیف شاید این پرونده به قبل از حلقه‌ای بنام سیف قطع شود و دست دستگاه قضا را برای همیشه تا رسیدن به هدف نهایی خود بسته بگذارد. اما این انتخاب سوالات زیادی را در ذهن مردم بوجود آورد. اگر سیف مسئول حداقل بخشی از مدیریت غلط بازار ارز و سکه نبود چرا برکنار شد و اگر دارای نقشی در این بین داشته چطور مجددا به عنوان مشاور رئیس جمهور در امور پولی و بانکی منصوب شد.

سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که چطور در این مدت پنجاه روز از کنار گذاشتن سیف، پاستور به دنبال بازگشت او نبوده و تنها در نماز جمعه‌های تهران تصویرش موجود است، اما به ناگاه پس از ۵ روز از اظهارات اژه‌ای مجددا وی برای فعالیت اقتصادی به تیم دولت باز می‌گردد.