خاستگاه تعزیه شیراز خاک می خورد/تصاویر

حاجیه جعفرزاده

گرچه به عنوان خاستگاه تعزیه در شیرازمعروف است اما سال هاست که متروکه شده، بنایی قاجاری که در بافت تاریخی شیراز قرار دارد و می تواند به جاذبه گردشگری تبدیل شود ولی این روزها قسمت های عمده این بنا در معرض نابودی کامل است.

حسینیه مشیر مکانی مذهبى با کارکرد اختصاصى در برگزارى مراسم سنتى عزادارى و روضه‌ خوانى به ویژه براى حضرت امام حسین علیه ‌السلام و یارانش، و نیز با کارکرد عمومى در برگزارى آیین هاى مذهبى و فرهنگى بوده است.در برخی از کتب و اسناد تاریخی آمده است که مرحوم مشیرالدوله حسینیه ای در شیراز و در نزدیکی مسجد مشیر می سازد و نیت می کند که دو هفته ای یک بار در حسینیه اش مراسم تعزیه برگزار شود که این نیت در زمان حیاتش اجرا می شد اما بعد از مرگ، تمام املاک و اموال وی به دخترش «سلطان الحاجیه» رسید. در سال ۱۳۰۶ یکی از فرزندان سلطان الحاجیه، این حسینیه را به مدرسه تبدیل کرد و آن را «مدرسه سلطانی» نام نهاد و موقوفاتی نیز بر آن تعیین کرد که در جریان این تغییرات بخشهایی از بنای اصلی حسینیه تخریب و بازسازی شد. این مدرسه تا اوایل انقلاب فعال بود و بعد از آن متروکه شد .

یک بنای بکر
حسینیه مشیر، مانند بیشتر بناهای بجا مانده از دوره قاجار، ویژگی های معماری و مردم شناختی خاص خود را دارد.
بنای حسینیه مشیر که در قسمت شمالی خانه مسکونی مشیرالملک ساخته شده، مشتمل بر سردر ورودی، هشتی، صحن، ایوان، تالارها، اتاق ها و تزئینات مختلف کاشی کاری، حجاری و نقاشی است.
سردر ورودی بنا با کاشی کاری و کتیبه هایی مزین شده است و بخشی از آن از جمله کاشی کاری جرزهای پیرامون سردر و لچکی های بالای آن، مربوط به بنای اصلی حسینیه است و بخشی دیگر از جمله کتیبه کاشی، مربوط به سال ۱۳۰۶ و بعد از آن است. در چوبی ورودی از آثار قدیمی است و در دو طرف آن دو سکوی سنگی یکپارچه قرار گرفته است. در بالای مدخل ورودی سنگ نوشته ی حاوی سوره توحید و تاریخ ۱۲۹۳ هجری قمری نصب شده است.
بعد از ورودی، هشتی گنبدداری وجود دارد که با آجر و کاشی تزئین شده است. اضلاع غربی و شرقی هشتی نیز دو در دارد که در شرقی به حسینیه و در غربی به اتاق بالای هشتی و پشت بام راه پیدا می کند.
صحن حسینیه مستطیل شکل است و در اضلاع آن ایوان یا شاه نشین ها و اتاق هایی در دو طبقه قرار گرفته است. بخش اصلی و چشمگیر بنا، ایوان یا شاه نشین ستون داری است که بر پیشانی آن تابلوی کاشی کاری بزرگی تعبیه کرده اند. این ایوان که در قسمت شمالی صحن واقع شده، در جلو دارای دو ستون سنگی یکپارچه است که به زیبایی و با نقوش بدیع، حجاری شده است. فضای ایوان نیز با انواع تزئینات کاشی کاری، نقاشی، آیینه کاری، گچبری و کتیبه نگاری تزئین شده است.

هم اکنون ضلع شمالی بنا تخریب شده و از آن فقط دو ستون سنگی باقی مانده است.
این ستون های سنگی به واسطه این که دارای نقوشی نیز هستند بسیار نفیس و کم نظیر محسوب می شوند اما در آستانه ویرانی کامل اند.
به گفته کارشناسان میراث فرهنگی نزدیک به 40 درصد از این بنا تخریب شده و نیازمند مرمت و بهسازی جدی است.
این بنای تاریخی با شماره 910 در سال 1351 جزو آثار ملی به ثبت رسیده است.
بنا بر این گزارش حسینیه مشیر به عنوان نخستین خاستگاه تعزیه ایران مشهور است اما آنچه که این روزها از این بنای قاجاری دیده می شود ساختمانی مخروبه است و اما به گفته مشاور رییس حوزه هنری فارس قرار است این بنا به تکیه هنرمندان و و پژوهشکده تعزیه و هنرهای آیینی فارس تبدیل شود.
مهدی پارسایی در این باره به خبرنگار «خبرجنوب» گفت: شکی نیست حسینیه مشیر یکی از آثار ملی و ارزشمند استان فارس است و باید احیا و بهسازی شود از این رو طبق تفاهم نامه چند جانبه ای که میان میراث فرهنگی، معاونت گردشگری استانداری، اوقاف و امور خیریه، آموزش و پرورش و حوزه هنری فارس منعقد شده است به زودی این مکان مذهبی دو باره کاربری خود را به دست خواهد آورد.

این فعال گردشگری و مدرس دانشگاه با بیان اینکه عملیات مرمت و بهسازی این بنای قاجاری بعد از ماه های محرم و صفر امسال آغاز می شود، افزود: در تلاش هستیم این حسینیه که روزی خاستگاه تعزیه شیراز بوده است را دوباره زنده کنیم.
پارسایی با تاکید بر اینکه سال هاست که این حسینیه متروک شده است، گفت: امید است که زنده سازی حسینیه موجب شود برخی دیگر از حسینیه های تاریخی شیرازهم که کاربری خود را از دست داده اند سرو سامان بگیرند.
به گزارش خبرنگار ما در حال حاضر در شیراز حسینیه های تاریخی متعددی وجود دارد که قدمتشان به دوره قاجار بر می گردد. نمونه این آثار حسینیه کردها، قوام، آقابابا خان و مشیر است که در سال های گذشته با تغییر کاربری های متعددی همراه شده است.