گردشگری و تغییر ماهیت به سمت گردشگری الکترونیک

حاجیه جعفرزاده

«گردشگری و تغییر ماهیت به سمت گردشگری الکترونیک» شعار امسال سازمان جهانی جهانگردی است. شعاری که قرار است به توسعه و رونق گردشگری در جوامع مختلف کمک کند. اما چطور؟

به اعتقاد برخی از کارشناسان این حوزه، گردشگری الکترونیک یا دیجیتال به توسعه اقتصادی مناطق کمتر توسعه یافته، همچنین جذب حداکثری گردشگران و حتی فروش صنایع دستی و هنرهای سنتی کمک می کند و در عین حال ارتباط مستقیم با حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی هم دارد.
گردشگری الکترونیکی چیزی فراتر از ورود به یک سایت گردشگری و دیدن مناطق گوناگون دنیا از طریق اینترنت است و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، هدف از این نوع گردشگری، فراهم آوردن زمینه های مناسب برای گردشگران اعم از رفاه، آسایش، امنیت سفر است که در نهایت به توسعه گردشگری می انجامد.
مصیب امیری در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه گردشگری الکترونیک دارای مزایا و معایب متعددی است، افزود: کاهش و تغییر هزینه های سفر، صرفه جویی در وقت، کاهش ترافیک و ترددهای غیر ضروری، حفاظت از میراث فرهنگی به دلیل عدم ارتباط مستقیم با آثار تاریخی، امکان سفر به مناطق مختلف جهان بدون نگرانی از مسایل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سیاست های بین کشورها، همچنین انجام بازدیدهای علمی و همایش های مختلف با کمک ابزارهای الکترونیکی را می توان از جمله مزایای گردشگری دیجیتال دانست.
وی همچنین افزود: این نوع گردشگری امکان خرید اینترنتی گردشگران از مراکز صنایع دستی را فراهم می کند و در نتیجه به رونق تجارت الکترونیک، تولید و راه اندازی کارگاه های کوچک و بزرگ صنایع دستی و محلی کمک خواهد کرد.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس در ادامه این گفت و گو اضافه کرد: اگر گردشگری الکترونیکی را صرف نظر از سرویس های ارایه شده توسط سایت های گردشگری، تنها منحصر به دیدن تصاویر ارسالی از دوربین های کار گذاشته شده در مناطق دیدنی و مرور تصاویر سه بعدی بدانیم، آن زمان دیگر این نوع گردشگری برای استفاده از آب و هوای مناطق مختلف و لذت قدم زدن در سایت های تاریخی و حتی استفاده از غذاهای محلی مناسب نخواهد بود.
وی در ادامه، اشتغالزایی، ایجاد رقابت در زمینه هتلداری و اقامتگاه ها و بهبود سرویس دهی و امکانات رفاهی مکان های تفریحی و گردشگری، مناسب بودن برای کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل عدم نیاز به هزینه های احداث و توسعه مراکز گردشگری و سرویس های سفر را از دیگر مزایای گردشگری دیجیتال عنوان کرد.
در ادامه این گفت وگو، موید محسن نژاد معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس به خبرنگار ما گفت: شکی نیست که گردشگری الکترونیک به دلیل ویژگی هایی که دارد می تواند تاثیر به سزایی در رونق این صنعت در کشور و به تبع آن در استان فارس داشته باشد.
وی افزود: خوشبختانه هم اکنون استان فارس در حوزه گردشگری الکترونیک یکی از استان های پیشرو در کشور است به طوری که 10 درصد از آژانس های گردشگری و دفاتر خدمات مسافرت هوایی این استان در این حوزه به صورت تخصصی کار می کنند و در تورهای ورودی به کشور فعالیت دارند.
محسن نژاد با بیان اینکه اکثر آژانس های مسافرتی استان فارس به صورت کاملا حرفه ای و تخصصی در این حوزه کار می کنند و با استفاده از فضای مجازی و دیجیتال، گردشگران را به فارس و کشور می کشانند، گفت: به طور مثال فعالان گردشگری فارس توانسته اند برای نخستین بار گردشگران مسلمان شیعه در کشور آمریکا را به ایران بیاورند.
همچنین محسن عامری مدرس دانشگاه با اشاره به شعار امسال روز جهانی گردشگری، گفت: این شعار نشان از اهمیت و تأثیر عمیق مسایل دنیای دیجیتال بر حوزه صنعت گردشگری و سفر دارد اما هنوز تعریف واحدی در مورد تحول دیجیتالی وجود ندارد.
به گفته وی، استفاده صرف از وسایل الکترونیکی مدرن و پیشرفته در یک سازمان و در سطح وسیع تر در یک حوزه اقتصادی مثل گردشگری، تحول دیجیتالی ایجاد نمی کند.
عامری افزود: تاثیر فناوری، جهان امروز را به جهان هوشمند یا دیجیتال تغییر داده است. جهان دیجیتال تجارب انسانی را شکل داده و به آنها کمک می کند تا شیوه زندگی و پیوند به یکدیگر را به شیوه ای متفاوت بیاموزند. همه چیز در جهان دیجیتال ساده تر و پیشرفته تر شده و مشاغل بسیاری به این نتیجه رسیده اند که نمی توانند چشمان خود را به روی این موهبت ببندند، موهبتی که می تواند رفتار بشر را هدایت کند.
این مدرس دانشگاه و فعال حوزه گردشگری اضافه کرد: در حالی که ارائه دهندگان خدمات سفر و تورگردانان گردشگری در گذشته برای فروش محصول و خدمات خود به تبلیغات مجلات و تلویزیون ها نیاز داشتند، با ورود رسانه های دیجیتال و شبکه های اجتماعی شاهد تغییر در راهبردهای بازاریابی و نحوه تبلیغ در این شرکت ها هستیم.
وی با اشاره به اینکه اساس گردشگری بر پایه خدمات رسانی به مشتری بنا شده و به‌روزرسانی و متناسب سازی امکانات فعلی با تحولات فناوری، به رشد و تقاضای گردشگران از این محصولات کمک می کند، افزود: کسب و کارهای گردشگری ایران در بخش های مختلفی چون خطوط هوایی و هتلداری و بسیاری از بخش های دولتی و خصوصی وابسته از ضعف مدیریت اطلاعات رنج می برند. تاخیرهای مداوم پروازها و نبود سیستم های جامع رزرواسیون، مسافران و کانال های توزیع گردشگری را با مشکلاتی مواجه کرده است.
عامری گفت: بی تردید صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پربازده ترین بخش های اقتصادی در جهان است که بالاترین میزان ارزش افزوده را در فعالیت های اقتصادی ایجاد می کند. دولت با تدوین سیاست های اقتصاد مقاومتی بر آن است تا زمینه های لازم را برای دستیابی به اهداف چشم انداز افق 1404 یعنی جایگاه نخست اقتصادی در بین کشورهای منطقه فراهم آورد و با توجه به پیش‌بینی برنامه‌ توسعه‌ پنجم کشور، ایران تا سال 1404 سالانه باید میزبان 20 میلیون گردشگر باشد.
این فعال حوزه گردشگری معتقد است؛ زیرساخت ها و قابلیت های فضای مجازی یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی گردشگری است به طوری که گسترش کمی و کیفی دسترسی به فناوری اطلاعات به عنوان یکی از توانمندسازها برای بهبود فضای کسب و کار در حوزه مهمان نوازی مطرح است. انجام فعالیت های گردشگری در فضای مجازی می تواند آثار مثبت فراوانی در سطوح خرد و کلان داشته باشد به طوری که صرفه جویی در وقت و هزینه در انجام اموری چون نقل و انتقال فیزیکی و ارزی، ارتباطات وسیع و تعامل نهادها و فعالین گردشگری، همچنین ارائه موثرتر و بهینه اطلاعات به گردشگران از جمله مواردی است که می توان به آن اشاره کرد.
عامری افزود: با استفاده از ابزارهای نوین می توان اطلاعات لازم را هم برای گردشگران و هم برای کسب و کارهای گردشگری در مقاصد اصلی کشور مهیا نمود، از این رو دولت با اعطای خدمات الکترونیک مثل روادید الکترونیکی از پروسه کاغذی اداری کاسته و تمایل گردشگران خارجی را برای بازدید از کشور بالا می برد.
وی در ادامه این گفت وگو تاکید کرد: بدون تردید رشد سفرهای داخلی و نیاز به رونق گردشگری ورودی، سازمان های دولتی درگیر در موضوعات مرتبط با مسافرت را ملزم به همکاری مشترک می کند.
عامری اضافه کرد: با توجه به بررسی به عمل آمده و براساس شاخص های زیرساخت فنی، ارتباطی و دسترسی به محتوای دیجیتال و خدمات آنلاین در افق 1404، فاصله زیادی با وضعیت فعلی کشور دارد، بنابراین باید اقدامات بیشتری برای توسعه این شاخص ها صورت گیرد.
به گفته وی، افزایش کیفیت و کاهش قیمت خدمات ارتباطی، توسعه نسل سوم و چهارم تلفن همراه، افزایش پهنای باند اینترنت بین الملل و توسعه شبکه ملی اطلاعات ارتباط مالی و بانکی بین المللی و بهره گیری از ظرفیت های ارز دیجیتال از جمله زیرساخت های مورد نیاز برای رونق فضای کسب و کار گردشگری و خدمات الکترونیک در کشور است.
عامری افزود: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها یکی از نقش آفرینان صنعت گردشگری بوده و مشاغل و عرضه کنندگان این صنعت نیز باید با به‌روزرسانی تجهیزات از زیرساخت های فعلی و آینده به بهترین نحو ممکن بهره برداری کنند.
بنابر این گزارش، به اعتقاد برخی از کارشناسان حوزه گردشگری، در کشور ما به دلایلی چون نبود زیرساخت های اولیه و پر هزینه بودن ایجاد آنها، رشد ناچیز فناوری اطلاعات و عدم استفاده همه افراد از اینترنت و کمبود سایت های گردشگری، این صنعت با اقبال عمومی همراه نشده است اما مزایای بالقوه این فناوری به ویژه در موضوع اشتغالزایی و کسب درآمد مستقل از نفت، همه افراد و به ویژه فعالان این بخش را ترغیب می کند که برای توسعه صنعت گردشگری گام بردارند، اما آن چه که همواره به عنوان معایب گردشگری دیجیتال عنوان می شود چیزی نیست جز این که در گردشگری الکترونیکی در زمینه مطالعات فرهنگی و تجربه زندگی با اقوام و فرهنگ های مختلف، مطالعات روستایی، لذت آرامش در حاشیه سواحل و مطالعات و بررسی های کشاورزی به دلیل عدم ارتباط مستقیم، کاربرد چندانی نخواهد داشت.
گفتنی است پنج مهر یا 27 سپتامبر؛ از سال 1980 روز جهانی جهانگردی نامگذاری شده و از دید سازمان ملل، جهانگرد یا گردشگر کسی است که کشوری غیر از کشور محل اقامت خود را مورد بازدید قرار دهد، مشروط بر اینکه، این بازدید به منظور احراز هیچ­گونه شغل و کسبی نباشد و حداقل 24 ساعت و حداکثر سه ماه در کشور میزبان توقف کند.
هدف از گرامیداشت چنین روزی، بالا بردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان دادن چگونگی تاثیر گردشگری بر ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان عنوان شده است.