اعتماد: مردم ایران «فرصت طلب» و «توسعه نیافته» هستند!

روزنامه اعتماد: به نظر می‌رسد ریشه رفتاری که تحت عنوان خرید احتکارگونه اجناس و اقلام خوراکی و مورد نیاز مردم مطرح شده را باید در تاریخ این مملکت جست. این قبیل رفتار‌ها مربوط به امروز نیست. در واقع مردم هرازگاهی که احساس قحطی در جامعه پیش می‌آید و شرایطی پیش می‌آید که مردم نمی‌توانند مثل همیشه اجناس مورد نظرشان را تهیه کنند، پیشاپیش تلاش می‌کنند که یک سری از اجناسی که مورد نیازشان هست را تهیه کنند تا خیال‌شان راحت شود.

این یادداشت افزوده است: این رفتار‌ها در واقع گویای این است که جامعه ما هنوز دارای ارزش‌های مدنی نیست، جامعه ما هنوز دارای رفتار شهروندی نیست. در واقع اینکه ما می‌گوییم مدنیت یا شهروندی جامعه مبتنی بر یک جایگاه سست و بی‌استحکام است. چرا که اگر ارزش‌های مدنی بر مغز مردم حاکم باشد، در چنین مواقعی تلاش می‌کنند به عنوان یک امر اجتماعی این مساله یا مشکلی که وجود دارد را حل کنند. این باز گویای یک منیت طلبی، فردیت طلبی یا ارزش‌های محاسبه‌گرانه‌ای است که از گذشته در بین ایرانیان بوده، هست و احتمالا خواهد بود مگر اینکه ارزش‌های فرهنگی ما دچار تغییر و تحول شود.

روزنامه اعتماد ادامه داد: به نظر می‌رسد که این یک رفتار فرهنگی ناسالم است که شاید نام دیگر آن فرصت‌طلبی باشد و در واقع مردم از فرصت‌هایی که پیش روی‌شان است نه به نحو احسن که به شکل منفی استفاده می‌کنند. در شرایطی که جامعه ما در آن است و مشکلات اقتصادی موجود پیامد ناکارآمدی کارکرد دولتمردان ما و سیاست‌های حاکمیت است که نوعی خلأ را در تامین معیشت اقتصادی مردم در جامعه ایران را به وجود آورده است. طبیعتا وقتی چنین مساله‌ای وجود دارد به نظر می‌رسد که باید با عقلانیت در رفتارها، سیاستمداری، حکمرانی خوب و با در پیش گرفتن رفتار‌های فرهنگی مطلوب بتوان این مساله را حل کرد.

این روزنامه اصلاح طلب با اشاره به اینکه ارزش‌های ضد مدنی در جامعه ما وجود دارد، در بخش دیگری از یادداشت خود تصریح کرده است: وقتی ما به آن درجه از آگاهی و فهم مسائل و مشکلات جامعه برسیم، طبیعتا من نوعی مایحتاجم را برای خودم جمع نمی‌کنم و اصلا کاری به دیگران نداشته باشم. این گویای این است که رفتار‌های خاص‌گرایانه در میان مردم ما وجود دارد و ما هنوز در تعاملات‌مان بر اساس رفتار‌های توسعه‌نیافته (یعنی رفتار‌هایی که دارای عقلانیت نیست) عمل می‌کنیم.

این یادداشت، ناکارآمدی رسانه‌ها در توضیح علل مسائل را از دلایل این موضوع دانست و خاطرنشان کرد: پاسخگو نبودن دولت درباره اقلام و مایحتاج مردم مشکل را بزرگ‌تر می‌کند. این‌ها نتوانسته‌اند به گونه‌ای رفتار و عمل کنند که مردم در جامعه احساس کمبود نکنند که در نتیجه آن رفتار‌های غیرعقلانی و غیرمدنی اینچنینی را پیش بگیرند. ما تا رسیدن به یک جامعه مدنی فاصله زیادی داریم و طبیعتا تا آن زمان ممکن است رفتار‌های اینچنینی وجود داشته باشد. این گویای این است که تنش و ستیزه‌ای که در جامعه وجود دارد ممکن است در تقابل با رفتار‌های حاکمان و حکمرانان باشد.