نصب دکل در حریم گورستان «خالدنبی»/اثر هزارساله قربانی تکنولوژی شد

واکنش مسئولان میراث فرهنگی استان به انتقاد کارشناسان برای نصب دکل مخابراتی در محوطه تاریخی خالدنبی، سکوت است. کارشناسان دستگاه هم نبود عرصه و حریم مصوب را عامل این اختلاف نظر می دانند.

خبرگزاری مهر: گورستان و محوطه تاریخی خالدنبی که هربار به نوعی مورد دست درازی قرار می گیرد این‌بار به بهانه ایجاد امکانات برای رفاه گردشگران، در آن دکل چهل متری مخابراتی آن هم در بالاترین نقطه محوطه نصب شده است تا مسافران از اینترنت پرسرعت در این منطقه بهره ببرند. در گذشته دکل مخابراتی در این منطقه نصب شده بود که آن هم نارضایتی کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی را در پی داشت با این حال، این بار هم دکل یک شرکت مخابراتی در مجاورت دکل قبلی با این استنباط که در گذشته این اقدام انجام شده، نصب شده است.

به اعتقاد کارشناسان نصب دکل های مخابراتی که حریم منظری و بصری سایت تاریخی را مخدوش سازد، پیرو بندهای مورد تاکید بسیاری از کنوانسیون ها اعم از منشور حفظ زیبایی محوطه ها و چشم اندازهای باستانی مصوب سال ١٩٦٢ میلادی ممنوع است. این متخصصان بر این باورند که صدور مجوز میراث فرهنگی مبنی بر نصب دکل ایرانسل در محوطه هیچ توجیه علمی ندارد.

نصب دکل مخابراتی خلاف آیین نامه میراث فرهنگی

یک دکترای مرمت و احیاء بافت و بناهای تاریخی دراین باره می گوید: خالدنبی و منظر فرهنگی آن به عنوان مجموعه یکپارچه ای از آثار تاریخی و منظر طبیعی و مصنوع آن، موضوع کنوانسیون ها و منشورهای بین المللی حفاظت است.

کاوه منصوری در گفتگو با خبرنگار مهر نصب دکل مخابراتی در محوطه خالدنبی را خلاف آیین نامه های میراث فرهنگی کشور می داند و می افزاید:هرگونه تغییر در ماهیت محوطه تاریخی اعم از مسیرهای جدید، دسترسی برای تردد خودرو، ساخت و سازهای بی ضابطه و غیر همسان با محیط و نیز نصب دکل های مخابراتی، آنتن، بیلبورد وغیره خلاف قوانین بین المللی و آیین نامه های میراث فرهنگی کشور است.
هرگونه تغییر در ماهیت محوطه تاریخی اعم از ساخت و سازهای بی ضابطه و غیر همسان با محیط، نصب دکل های مخابراتی، آنتن، بیلبورد خلاف قوانین بین المللی و آیین نامه های میراث فرهنگی کشور است

به گفته این پژوهشگر معماری، ایجاد و تاسیس فضاهای خدمات گردشگری اعم از کافی شاپ، گالری های نمایشگاهی، رستوران، نگهبانی، سرویس بهداشتی صرفا خارج از عرصه حریم آثار و محوطه تاریخی و با رعایت حریم ارتفاع، کیفیت بصری نماهای خارجی و با ملاحظه قابلیت برچیده شدن الحاقات و بدون احداث پی و فونداسیون های تحت الارضی که آثار احتمالی مدفون در زیر خاک را مخدوش نسازد، میسر است.

بسیاری از کارشناسان با ایجاد امکاناتی مانند نصب دکل مخابراتی یا امثال آن در محوطه تاریخی خالدنبی مخالف نیستند بلکه آن را مشروط به رعایت ملاحظات مختلف اعم از امکان سنجی فنی، منظری، زیست محیطی و اقتصادی می دانند موضوعی که یک کارشناس ارشد مرمت و احیاء بافت و بناهای تاریخی هم به آن تاکید می کند.

دکل مخابراتی آسیب به حریم منظری گورستان است

محدثه میرحسینی درگفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: در بسیاری محوطه و بناهای تاریخی کشور یا جهان به دلیل آسیب به اثر، چنین اقدامی انجام نشده و یا با در نظر گرفتن تمام جوانب لازم اجرایی شده است در حالی که در استان این کار بدون مطالعات قبلی انجام گرفته است.

او با یادآوری اینکه هرچند دکل مخابراتی از گورستان فاصله دارد، می گوید: به هرحال حریم منظری محوطه گورستان را این دکل تحت الشعاع قرار داده است.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه نصب دکل در گذشته دلیلی برای اجرای دکل ایرانسل در محوطه نیست، می افزاید: باید دکل ها در کد ارتفاعی پائین تری نصب شوند تا در دید مراجعه کننده هنگام بازدید از گورستان نباشد.

وی علت چنین تصمیماتی در میراث فرهنگی استان را نابسامانی این دستگاه می داند و معتقد است که باید برای این پروژه ها یک پلان مدیریتی نوشته شده و در این پلان، برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دیده شود؛ اقدامی که هیچ گاه در میراث فرهنگی صورت نگرفته است.

به گفته این کارشناس ارشد مرمت و احیاء بافت و بناهای تاریخی، میراث فرهنگی استان به محض جذب اعتبار، بدون برنامه ریزی خاص اقداماتی انجام می دهد که چنین اشکالاتی را به همراه دارد.

وی ادامه می دهد: ساخت سرویس بهداشتی مناسب، پارکینگ، کافه و رستوران با شکل و الگوی مناسب و جانمایی درست از امکانات مورد نیاز این محوطه بوده که هیچ گاه به آن توجهی نشده است.

ساخت سرویس بهداشتی، پارکینگ، کافه و رستوران با شکل و الگوی مناسب و جانمایی درست از امکانات مورد نیاز این محوطه بوده که هیچ گاه به آن توجهی نشده است

میرحسینی به رعایت حریم تپه و گورستان خالدبنی تاکید می کند و می افزاید: مسیر دسترسی و پارکینگ فعلی مناسب نیست زیرا منظر و حریم تپه رعایت نشده است ضمن اینکه فنس کشی گورستان هم نامناسب بوده است.

امتناع معاون میراث فرهنگی از پاسخگویی

خبرگزاری مهربرای دریافت پاسخ از مسئول مربوطه و شفافیت ارائه گزارش به مخاطب با سارا اخوت معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تماس گرفت که ایشان حاضر به مصاحبه نشد و پاسخ را منوط به هماهنگی با روابط عمومی اداره کل کرد که باز هم علی رغم هماهنگی با روابط عمومی، این مسئول از پاسخگویی امتناع کرد.

بر همین اساس کارشناس ثبت آثار و حرایم تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان برای پاسخ به سوالات معرفی شد.

نبود عرصه و حریم مصوب مشکل خالدنبی

حبیب رضایی در گفتگو با خبرنگار مهر، نصب دکل در محوطه خالدنبی را به درخواست شرکت مخابرات اعلام می کند و می افزاید: مجوز نصب دکل، پس از بررسی درخواست در کمیته کارشناسان استان صادر شد.

وی با بیان اینکه دکل مخابراتی تا گورستان تاریخی یک کیلومتر فاصله دارد، ادامه می دهد: یک سری محوطه ها تعیین عرصه حریم شده و دارای یک سری ضوابط میراثی است درحالی که گورستان خالدنبی علی رغم ثبت در فهرست آثار ملی، هنوز تعیین عرصه و حریم نشده و همین مشکل ایجاد کرده است.

به گفته این کارشناس ثبت آثار و حرایم تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان، یک هزار اثر تاریخی در استان وجود دارد بنابراین اگر نخواهیم تا شعاع یک کیلومتری آن اجازه هیچ نوع فعالیتی دهیم باید استان را «فریز» کنیم.

ارائه خدمات رفاهی به گردشگران از موارد مهم در حوزه گردشگری به شمار می رود و بر کسی پوشیده نیست اما به نظر می رسد امکاناتی مانند اینترنت پرسرعت در این محوطه زمانی معنا پیدا می کند که بدهی ترین زیرساخت ها در منطقه ای که سالانه مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد برای بازدیدکنندگان مهیا باشد.

امکاناتی مانند سرویس بهداشتی مناسب، آب شرب و سالم و بهداشتی که از حقوق اولیه هر فردی است اما در محوطه خالدنبی هنوز ساماندی نیافته است.