ناسا روز ۱ اکتبر (۹ مهر) ۶۰ ساله شد. این آژانس فضایی به همین مناسبت، برنامه‌های مختلفی را برای جشن گرفتن این نقطه عطف تاریخی تدارک دیده است. ناسا در یکی از این‌ برنامه‌های خود، درهای دفتر کوچکِ کمتر شناخته‌‌شده‌ای را به روی عموم مردم باز کرد. این دفتر تاریخی که تنها چند ماه از خود آژانس فضایی جوان‌تر است، سوابقی از برخی از مهم‌ترین‌ برنامه‌های فضایی ناسا را در معرض دید عموم قرار داده است.

راجر لانیوس، مورخ ارشد ناسا در بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲، می‌گوید:

این دفتر تاریخی، یکی از گنجینه‌های ارزان قیمتی است که در ایالات متحده وجود دارد. این دفتر، بخشی از میراث یک ملت است و باید به آن افتخار کنیم و از آن به‌خوبی استفاده کنیم.

او گفت که هیچ بحثی وجود ندارد که تاریخ ناسا، بخش مهمی از دنیای ماست. لانیوس با اشاره به عکس‌هایی که فضانوردان ماموریت‌های آپولو گرفته‌اند، گفت:

می‌توانم ادعا کنم که این تصاویر معنا و مفهومی فراتر از زمان و مکان دارند.

او در ادامه افزود که این عکس‌ها، الهام‌بخش لوگوی MTV نیز بوده‌اند و حتی تبدیل به دستاویزی برای منکران فرود روی ماه هم شدند. لانیوس گفت که بزرگترین تغییر در طول دوره‌‌ای که او در ناسا حضور داشته، تغییر ابزارهای این آژانس فضایی بوده است. اما همانطور که اینترنت به خانه‌ها راه یافت، ناسا هم به‌طور جدی از اینترنت بهره برد. ناسا اولین صفحات وب خود را در اوایل و اواسط دهه ۱۹۹۰ ایجاد کرد.

لانیوس می‌گوید:

شبکه‌‌های اجتماعی نیز به مرور نقش مهم‌تری پیدا کرده‌اند و واقع می‌توانم ادعا کنم که تغییر اساسی در این زمینه ایجاد کردند.

اما در حالی که بسیاری می‌توانند به‌صورت آنلاین یا حضوری به دفتر تاریخی ناسا مراجعه کنند، این دفتر مصالح عالی برای مورخان حرفه‌ای فراهم می‌کند. به همین جهت، ارزش این دفتر، به‌ویژه برای برنامه‌های ناسا، غیرقابل تخمین است.

لیزا روث رند، مورخی در زمینه علمی، تکنولوژی و محیط‌زیست و عضو انجمن تاریخ ایالات متحده و یکی از مورخان ناسا نیز می‌گوید:

می‌توانید اسناد و شواهد واقعا باور نکردنی را در آنجا پیدا کنید که مدت‌هاست از یادها رفته‌اند. به همین دلیل بایگانی‌های ناسا بسیار جذاب و لازم هستند.

اما تاریخ تنها، سرگرم‌کننده نیست؛ بلکه درک بهتر گذشته‌ی ناسا می‌تواند به ما کمک کند که با دقت اکتشافات فضایی حال و آینده را ارزیابی کنیم.

عکس مشهوری که باز آلدرین را روی ماه نشان می‌دهد. این عکس توسط نیل آرمسترانگ گرفته شده که بازتابی از او روی شیشه‌ کلاه‌ کاسکت آلدرین دیده می‌شود

لانیوس می‌گوید:

یکی از موضوعاتی که بارها و بارها متوجه آن شده‌ایم، این است که تاریخ تغییر نمی‌کند، بلکه ادامه پیدا می‌کند و به همین جهت، هیچ‌چیز به‌یکباره از ناکجا ظاهر نمی‌شود. همه‌ی برنامه‌های تاریخی چنین خصلتی دارند.

به‌عنوان مثال، پیشنهاد دونالد ترامپ را برای تشکیل نیروی فضایی در نظر بگیرید. رند به تصمیم دوایت آیزنهاور اشاره می‌کند که صرف‌نظر از نقش برجسته‌ای که ارتش در طراحی موشک‌ها بر عهده داشت، ناسا را به یک سازمان غیرنظامی تبدیل کرد.

این تصاویر معنا و مفهومی فراتر از زمان و مکان دارند

به‌این ترتیب، امروز در نظر مردم، تفاوت قابل‌توجهی بین ماموریت‌های ناسا و پروژه‌های فضایی که تحت نظارت ارتش انجام‌ می‌گیرند، وجود دارد. مورد اول ذاتا بی‌خطر و دومی خطرناک شناخته می‌شود.

جان گلن در فضاپیمای فرندشیپ-۷. گلن نخستین آمریکایی و سومین نفری بود که به دور زمین پرواز کرد

لانیوس می‌گوید، تاریخ ناسا می‌تواند دیدگاه ما نسبت به ظهور شرکت‌های فضایی خصوصی مانند اسپیس ایکس و بلو اوریجین را نیز تغییر دهد. لانیوس با اشاره به تاریخچه طولانی شرکت‌هایی که پیمانکاران دولت بوده‌اند، می‌گوید که شرکت‌های خصوصی فضایی، به‌یکباره متولد نشده‌اند.

او می‌گوید:

اگر می‌خواهید بگویید که ایلان ماسک کاری انجام داده که هیچ‌کس قبلا انجام نداده، اشتباه می‌کنید.

رند نیز می‌گوید که تاریخ جایی است که ما، افراد و رویدادهای را کشف می‌کنیم که جامعه تعمدا یا تصادفا فراموش‌شان کرده است. رند به زنان رنگین‌پوست آفریقایی آمریکایی اشاره می‌کند که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، همچون کامپیوترهای انسانی مشغول به کار بودند و اکنون از آنها به‌عنوان «شخصیت‌های پنهان» یاد می‌شود. اشاره رند به زنان ریاضیدانی است که در دوران رقابت فضایی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، نقش مهمی را در ناسا ایفا کردند. از این زنان ناشناس، فیلم سینمایی نیز در سال ۲۰۱۵ ساخته شد که مورد توجه مخاطبان و منتقدان قرار گرفت.

رند می‌گوید، گشت و گذار بین سوابق تاریخی به ما اجازه می‌دهد که به این توافق عمومی ادامه دهیم و در آن تجدیدنظر کنیم و حس قوی‌تری نسبت به گذشته داشته باشیم. لانیوس هم با اشاره به شناخته‌شده‌ترین تلاش ناسا، ماموریت‌های آپولو که در اولین‌ انسان‌ها روی ماه فرود آمدند، می‌گوید که مسائل زیادی در مورد این برنامه‌های مهم وجود دارند که باید بیاموزیم.

مقاله‌های مرتبط:

فضانوردان سابق ناسا از تجربه سفر به ماه می‌گویند برنامه‌ جسورانه‌ ناسا برای فرستادن انسان به ماه و مریخ

لانیوس می‌گوید، چندین نفری که در این برنامه حضور داشتند، بعدا گفتند که این پروژه دشوارتر از آن بوده که انتظار داشتند؛ و تاریخ نشان داده است که افکار عمومی، چگونه با گذشت زمان، تغییر عقیده می‌دهند. لانیوس می‌گوید، اعتقاد بر این است که همه آپولو را دوست دارند، اما اینطور نیست. او افزود، در سال ۱۹۶۹، سالی که انسان روی ماه فرود آمد، تنها نیمی از آمریکایی‌هایی که مورد سوال قرار گرفتند، اعتقاد داشتند که این ماموریت ارزش پولی را داشته است که برای آن خرج شد. البته اینطور نیست که مردم آمریکا مخالف سفر به ماه باشند، بلکه آنها مخالف صرف دلارهای مالیاتی بودند که در چنین پروژه‌ی پرهزینه‌ای به زحمت به دست آورده‌اند.

او افزود که ماموریت‌های آپولو، مانند دیگر برنامه‌ها، در دوره‌ی خاصی ظهور پیدا کردند. سری ماموریت‌های آپولو، برای این انجام شدند که آمریکایی‌ها می‌خواستند به دنیا نشان دهند قوی‌تر از اتحاد جماهیر شوروی هستند. هرچند امروز، اهداف ناسا نیز بسیار گسترده‌تر شده است؛ ولی ممکن است که زمانی، یک تحریک ژئوپولیتیکی (جغرافیای سیاسی) مشابه به دهه‌ی ۱۹۶۰ دوباره اتفاق بیافتد.

لانیوس می‌گوید:

ما همواره از سفر به مریخ صحبت می‌کنیم و این عالی است. فکر نمی‌کنم که کسی در جامعه تصور کند سفر به مریخ ایده خوبی نیست. اما ما همیشه تصور می‌کنیم که انگیز‌ه‌های سیاسی در کار هستند. اگر مایلید که قبول کنید، هنوز هم مکانیزم ماشه‌ای، همان بحران ژئوپولیتیکی که باعث آپولو شد، وجود دارد؛ آیا برای بازگشت به ماه یا سفر به مریخ نیز یک بحران ژئوپلیتیکی در کار است؟

لانیوس اضافه کرد که مخاطبان مهم دفتر تاریخی ناسا می‌توانند تصمیم‌گیرندگانی باشند که می‌خواهند از تاریخ درس بگیرند. رند می‌گوید که مایل است سیاستمداران و صاحبان شرکت‌های فضایی دولتی و خصوصی، بیشتر به دفتر تاریخی NASA سر بزنند.

رند می‌گوید:

داشتن یک پیش‌زمینه تاریخی، می‌تواند ارزش زیادی داشته باشد و باعث شود که نیازی نباشد که دوباره و دوباره چرخ را اختراع کنیم!

برنامه‌ جسورانه‌ ناسا برای فرستادن انسان به ماه و مریخ

نگاهی به تاریخچه‌ اکتشافات در مریخ؛ مقصد مطلوب بشر

سازمان فضایی ایران برنامه‌های هفته جهانی فضا را اعلام کرد

کشف نامه‌ای با دستخط گالیله و آشکار شدن ابعاد جدید درگیری او با کلیسا

مشاهده مدارگردهای ناسا: وضعیت مریخ‌ نورد آپورچونیتی مطلوب نیست