ضمانت نامه بانکی چیست و چه کاربردی دارد؟ + شرایط صدور ضمانت نامه بانکی و انواع آن

به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان،ضمانت نامه بانکی جزء یکی از خدمات بانک‌ها به مشتریانشان محسوب می‌شود و در لغت‌نامه‌ دهخدا واژه‌ ضمانت به معنای، پذیرفتاری یا تاوان‌داری؛ به‌عبارت دیگر فرد می‌پذیرد تا دیون دیگری را بپردازد یا خسارات ناشی از عمل او را جبران کند، آمده است.

در همین راستا باشگاه خبرنگارن جوان قصد دارد تا امروز اطلاعاتی را پیرامون ضمانت نامه بانکی، انواع و شرایط صدور آن به شما ارائه دهد، پس با ما همراه باشید.

ضمانت نامه بانکی چیست و چه کاربردی دارد؟ + شرایط صدور ضمانت نامه بانکی و انواع آن

ضمانت نامه بانکی چیست؟
یکی از خدمات مهم بانک‌ها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع ضمانت نامه است. بانک‌ها با این اقدام علاوه بر کسب سود، مبادلات اقتصادی را تسهیل و به رشد اقتصادی یک جامعه کمک می‌کنند.

از این رو، می‌توان انتظار داشت اغلب بانک‌ها توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند و با توان افزوده ای، در این بخش ورود پیدا کنند تا بتوانند سهم مناسبی از بازار صدور ضمانت نامه را به خود اختصاص دهند.

ضمانت نامه بانکی قرارداد یا سندی است که به موجب آن صادر کننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (مضمون عنه) تعهد می‌کند بدون هیچ قید و شرط عندالمطالبه یا در سررسید معین مبلغ معینی وجه نقد از بابت موضوع خاصی که مربوط به مضمون عنه است به ذینفع (مضمون له) یا به حواله کرد او پرداخت کند.

از این رو اهمیت ضمانت نامه و تعهداتش برای بانک به مانند تسهیلات پرداختی بسیار زیاد است و دقت در صدور ضمانت نامه و اعتبارسنجی مشتری از پیش نیاز‌های مهم صدور ضمانت نامه است.

نقطه شروع و تکیه گاه اصلی ضمانت نامه بانکی، درخواست و دستور مشتری بانک است که او را ضمانت خواه یا مضمون عنه گویند و مبنای آن قراردادی است که قبلاً بین ضمانت خواه و ذینفع ضمانت نامه منعقد شده است.

به موجب ماده 684 قانون مدنی عقد ضمان عبارت است از اینکه شخص مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد.

بانک با صدور ضمانتنامه بانکی تعهد می‌کند درصورتیکه متعهد (ضمانتخواه/ مضمون عنه) تعهدات پیش بینی شده موضوع ضمانتنامه را در مواعد معین نپردازد و یا اینکه از انجام صحیح و به موقع تعهدات خود به هر علت خودداری کند، به مجرد اعلام ذینفع (مضمون له و یا سازمانی که ضمانتنامه در قبال او صادر می‌شود) قبل از انقضای سررسید، وجه الضمان یا مبلغ قید شده در ضمانتنامه را در وجه ذینفع (مضمون له) بپردازد.

ضمانتنامه‌های بانکی غیرقابل انتقال بوده و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانتنامه قابل استفاده است.

ضمانت نامه بانکی چیست و چه کاربردی دارد؟ + شرایط صدور ضمانت نامه بانکی و انواع آن

انواع ضمانت نامه بانکی
1. ضمانت نامه‌های مناقصه یا مزایده
یکی از انواع ضمانت نامه‌های بانکی، ضمانت نامه‌های مناقصه یا مزایده است. سازمان‌ها و مؤسسات دولتی برای خریدوفروش کالا‌های خود به برگزاری مناقصه و مزایده می‌پردازند.هر کدام از شرکت‌کنندگان در مناقصه یا مزایده به‌همراه پیشنهاد خود برای خرید یا فروش ضمانت نامه‌ای به نهاد برگزارکننده‌ مناقصه ارائه می‌کند تا درصورت برنده‌شدن در مناقصه یا مزایده و انصراف از آن، ذینفع ضمانت نامه بتواند از آن استفاده کند.

2. ضمانت نامه تعهد پرداخت
این ضمانت نامه‌ها به‌منظور انجام قبول پرداخت دیونی در سررسید معین ازطرف بانک صادر می‌شوند.

3. ضمانت نامه گمرکی
وقتی کالایی وارد می‌شود، درصورتی‌که واردکننده نتواند حقوق گمرکی را نقدی پرداخت کند، ضمانتنامه‌هایی را با سررسید‌های معین نزد گمرک می‌سپارد و اگر نتواند در سرسید‌های معین مبالغ ضمانت نامه را پرداخت کند، مشمول جریمه‌ تأخیر تأدیه می‌شود.

4. ضمانت نامه‌های پیمان
اغلبِ مواردِ استفاده از ضمانت نامه‌ها وقتی است که دولت به‌عنوان کارفرما اجرای پروژه‌های عمرانی و تولیدی را به‌عهده پیمانکاران می‌گذارد.

در سال‌های اخیر، برای انعقاد قرارداد‌هایی این‌چنینی که پیچیده و طولانی‌اند، شرایطی به‌صورت پیش‌فرض گذاشته شده که قواعدی همه‌جانبه را مقرر کرده‌اند که شرایط عمومی پیمان نامیده می‌شوند.

5. ضمانت نامه حسن انجام تعهد
این نوع ضمانت نامه صادر می‌شود تا حسن انجام تعهدات و انجام تعهدات در موعد مقرر را ضمانت کند. این ضمانت نامه غالبا برای حسن انجام تعهدات ناشی از امضا پیمان اخذ می‌شود.

6. ضمانت نامه پیش پرداخت
پس از امضای پیمان و قبول شرایط آن توسط پیمانکار، کارفرما جهت تجهیز کارگاه یا تکمیل لوازم موردنیاز جهت عملیات درصدی از مبلغ مقررشده میان طرفین را به پیمانکار پرداخت می‌کند و درمقابل ضمانت نامه‌ای با همین عنوان از پیمانکار می‌گیرد.

با گذشت زمان و انجام تعهدات از سوی پیمانکار مبلغ این ضمانت نامه به‌تدریج کاهش می‌یابد.

ضمانت نامه بانکی چیست و چه کاربردی دارد؟ + شرایط صدور ضمانت نامه بانکی و انواع آن

7. ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان
کارفرما برای تضمین حسن انجام کار، مبالغی را از پیمانکار دریافت می‌کند.

این مبلغ ده درصد از صورت‌وضعیت‌های پیمانکار است. این مبالغ در حسابی نزد کارفرما نگهداری می‌شود.

8. ضمانت نامه حسن انجام کار
پس از پایان عملیات و انجام پروژه، کارفرما از پیمانکار ضمانت نامه‌ای می‌گیرد که صحت انجام عملیات و سلامت اجرای پروژه را تضمین می‌کند.این ضمانت نامه، ضمانت نامه حسن انجام کار نامیده می‌شود.

شرایط صدور ضمانت نامه بانکی
برای صدور ضمانت نامه‌های مختلف، بانک‌ها وثایق متعددی براساس توان پرداخت متقاضی ضمانت نامه دریافت می‌کنند که به شرح زیر هستند:

الف) وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه‌ دولتی و اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده‌ سرمایه گذاری مدت‌دار یا حساب‌های پس‌انداز قرض الحسنه نزد بانک یا گواهی‌های سپرده‌های سرمایه گذاری مدت‌دار یا اوراق قرض الحسنه یا حساب‌های ارزی یا حساب سرمایه گذاری مدت‌دار متقاضی نزد سایر بانک‌ها.
ب) تضمین بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی.
ج) سفته با ضمانت قابل‌قبول بانک، اموال غیرمنقول، برگ وثیقه‌ی انبار‌های عمومی مربوط به کالا، سهام شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته‌شده باشند، کشتی و هواپیما.
معمولاً یک یا ترکیبی از وثایق مذکور از مشتری گرفته می‌شود.

ضمانت نامه‌های بانکی گرچه بر پایه‌ عقد ضمان و پذیرش پرداخت بدهی بدهکار استوارند، اما درواقع اسنادی هستند که پشتوانه‌ مالی آن‌ها را متقاضی ضمانت نامه تأمین می‌کند.