آهوها جزیره خارک را روی سر گرفتند؛ تلفات 400 رأس آهو بر اثر تصادف

سید مجید خرازیان مقدم با اشاره به اینکه با توجه به تلاش مستمر و حفاظت بهینه کارکنان محیط‌ زیست و فرهنگ بالای زیست‌محیطی مردم خارک، جمعیت این گونه همواره رو به رشد و پایدار بوده و بخصوص در دو دهه اخیر افزایش قابل توجهی یافته است، گفت: از طرفی توسعه صنعتی این جزیره نیز به‌ موازات جمعیت آهوها رشد چشمگیری داشته است و این مسئله وضعیت زیستی آهوهای منطقه را با چالش‌های جدی روبرو کرده که مهمترین آن کاهش شدید سطح زیستگاهی برای حیات‌وحش در این جزیره است.

وی درباره تراکم این گونه در جزیره خارک گفت: برخی مشکلات باعث تراکم غیرمنطقی آهوها در واحد سطح شده است و این حیوان حساس، علاوه بر تعارضات انسانی (بخصوص مرگ‌ ومیر به‌ علت تصادفات ناشی از توسعه یا بهینه‌ سازی جاده و خیابان‌ کشی‌ها)، در معرض بروز انواع بیماری‌های مرتبط نیز قرارگرفته به ‌نحوی ‌که پس از شیوع یک بیماری پوستی ناشی از تراکم زیاد و نامساعد شدن زیستگاه در بین سال‌های ۸۱ تا ۸۳، جمعیت آن‌ها از حدود ۱۰۰۰ رأس به کمتر از ۱۰۰ رأس رسید. این پستاندار در معرض نابودی کامل قرار گرفت اما با تلاش و زحمات مدیریت و کارکنان محیط‌ زیست استان بوشهر، این جمعیت بار دیگر خود را بازسازی کرد و هم‌ اکنون در حدود ۸۰۰ رأس آهو در جزیره زندگی می‌کنند.

مدیرکل دفتر حیات‌وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط‌ زیست ادامه داد: به‌ علت کمبود زیستگاه و تلفات ناشی از تصادفات، بیماری و احتمال ریزش شدید مجدد جمعیتی (با توجه به سوابق مذکور) نیاز به تصمیم‌ گیری سریع و صریح درباره این جمعیت وجود دارد بنابراین طی همکاری و هماهنگی به‌ عمل‌ آمده بین اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان بوشهر و معاونت محیط‌ زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان مرکزی، طی چند مرحله در فاصله سال‌های ۸۹ الی ۹۴ برای تعدیل جمعیت و انتقال آهوها جزیره به تعداد ۱۶۲ رأس (۶۰ رأس نر و ۱۰۲ رأس ماده) اقدام شد. این برنامه‌ ریزی تأثیرات مثبتی به‌صورت مقطعی در کنترل جمعیت این گونه در جزیره به همراه داشت اما متأسفانه مشکلات زیادی که بارزترین آن‌ها به شرایط جزیره‌ای بودن این زیستگاه برمی‌گردد باعث شده است این مدیریت و تعدیل آهوها روند سریع و مطلوبی نداشته باشد.

خرازیان مقدم در ادامه با اشاره به اینکه موقعیت جغرافیایی جزیره خارک و قوانین و شرایط حاکم بر آن، تعلق خاطر ساکنان جزیره به این گونه پستاندار و معترض بودن عده‌ای از ساکنان نسبت به عملیات انتقال و خروج آهوها از جزیره گفت: مشکلات عدیده مربوط به زنده گیری و انتقال و هزینه‌های ناشی از آن همگی باعث می‌شود که پروسه انتقال به ‌سختی و به ‌کندی انجام شود و روند عملیات تعدیل مطلوب جمعیت آهوها به نحو قابل قبولی پیش نمی‌رود.

وی ادامه داد: متأسفانه با افزایش جمعیت این گونه در جزیره، آمار تصادفات جاده‌ای آهوها نیز به ‌تناسب جمعیت هرسال افزایش یافته است بطوری‌که طی شش سال اخیر حدود ۴۰۰ رأس آهو بر اثر تصادفات جاده‌ای در جزیره تلف‌شده‌اند. بنابراین با توجه به مشکلاتی که به آن‌ها اشاره شد و محدودیت منابع آبی و غذایی این گونه پستاندار ارزشمند در جزیره که می‌تواند دوباره منجر به بروز تلفات گسترده در جمعیت آن شود، ضروری است جهت استاندارد کردن جمعیت و رعایت ظرفیت برد مناسب تعداد آهوها در جزیره خارک که حداکثر یک‌ سوم جمعیت فعلی است (گرچه تعیین دقیق آن مستلزم انجام مطالعات جامع است) اقدام شود. همچنین باید با اعمال مدیریتی صحیح و اصولی و اجرای مجموعه‌ای از اقدامات، تمهیدات لازم تحت نظارت متخصصان و کارشناسان با تجربه در یک بازه زمانی مناسب، برای این گونه پیش‌بینی و اجرایی شود.

مدیرکل دفتر حیات‌وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط‌ زیست در ادامه گفت: به همین منظور و با توجه به برگزاری جلسات و نشست‌های مشورتی - تخصصی به‌عمل‌ آمده در حوزه معاونت محیط‌ زیست طبیعی و تنوع زیستی و با حضور نمایندگان اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان بوشهر، اساتید و متخصصان دانشگاهی و دفاتر تخصصی ستادی قرار شد برای سامان‌دهی جمعیت آهوهای جزیره خارک دو راهکار مدیریتی به شکل موازی و هم‌زمان به مرحله اجرا گذاشته شود: اول انجام مطالعات ژنتیک با استفاده از نشانگر مولکولی DNAمیتوکندریایی برای بررسی ساختار ژنتیک و مقایسه جمعیت آهوهای استان‌های فارس، بوشهر، هرمزگان، کرمان و خوزستان تا مشخص شود که آیا می‌توان رهاسازی تعدادی از جمعیت مازاد آهوهای جزیره خارک در زیستگاه را انجام داد یا خیر که در صورت تائید، نسبت به تعیین مناسب‌ترین زیستگاه جهت رهاسازی جمعیت مازاد اقدام لازم به عمل آید. به همین منظور اعتبارات مورد نیاز طی اولین مرحله ابلاغ اعتبارات استانی، از محل طرح‌های تملک دارایی - سرمایه‌ای حوزه معاونت محیط‌ زیست طبیعی به اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر ابلاغ خواهد شد تا با محوریت آن استان و از طریق عقد قرارداد با مشاور مورد تائید اقدام لازم در اسرع وقت به عمل آید.

وی در پایان گفت: به‌موازات انجام مطالعات مذکور و تا قبل از قطعی شدن نتایج، تعدادی از جمعیت مازاد آهوها جزیره به‌عنوان مولد به مراکز مجاز پرورش و نگهداری آهو که مورد تائید سازمان حفاظت محیط زیست باشند، در چارچوب قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه واگذار خواهد شد. در این خصوص و با توجه به اینکه هزینه‌های مربوط به تعرفه زنده‌گیری و انتقال آهوها بر عهده مراکز متقاضی خواهد بود، باید تدابیری برای جلب مشارکت مراکز مجاز در بازه زمانی مناسب و تحت نظارت کامل کارشناسان ستادی و استانی محیط‌زیست انجام شود.

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی محیط زیست جزیره خارک یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین جزایر خلیج‌فارس است که از سال ۱۳۵۴ تاکنون به‌عنوان یکی از مناطق چهارگانه سازمان (پناهگاه حیات‌وحش) در استان بوشهر، مدیریت‌شده و از تنوع زیستی آن حفاظت می‌شود.

23231