این یک سوگنامه است، نه کنسرت

محمد اصفهانی می‌گوید اجرای ۲۱ مهرِ او همراه با ارکستر ملی که سوگنامه می‌خواندش، یک نظم و نظام موسیقایی دارد ولی احساسش و فرهنگی که بر آن حاکم است، فرهنگ سوگ است که از تعزیه می‌آید.

به گزارش خبرنگار ایلنا، ارکستر ملی ایران با اجرای سوگنامه «حدیث سرفرازی» به رهبری فریدون شهبازیان و خوانندگی محمد اصفهانی، روز شنبه ۲۱ مهر ساعت ۱۹ در تالار وحدت روی صحنه می‌رود.

در این سوگنامه، قطعات «سرفرازی» از حمید شاهنگیان، «سوگ و معصومیت» از فریدون شهبازیان، «غنچه افسرده»، «فریاد تنهایی» و «فرصت بدرود» از محمد اصفهانی، «شور آفرین» از حسین دهلوی، «دو نغمه بختیاری» از روح‌الله خالقی، «چنگ و نی» از محمد بیگلرپور و «دیده بگشا» از علی کهن‌دیری اجرا می‌شود.

تطابق کلام با ایام سوگواری، راهی برای اجرای موسیقی در ماه‌های محرم و صفر

فریدون شهبازیان در مورد نحوه انتخاب قطعات با توجه به اینکه در ایام محرم و صفر اصولا شاهد برگزاری کنسرت نیستیم، گفت: ما سال گذشته هم تصمیم داشتیم این رپرتوار را اجرا کنیم؛ این آثار آیینی را که برای ارکستر نوشته‌ام و ملودی دو قطعه‌اش متعلق به آقای اصفهانی و بقیه هم متعلق به آهنگسازان دیگر است و همگی به این دلیل اجرا می‌شوند که آثاری آیینی هستند و آثاری اند که می‌شود در ماه‌های محرم و صفر اجرایشان کرد. انجام این کار در سال گذشته به دلایلی میسر نشد و امسال میسر شد و اگر خدا بخواهد آثار دیگری هم هست که در سال‌های بعد به آن اضافه و مجددا اجرا می‌شود. این رپرتوار، رپرتواری است مخصوص این ایام و امیدوارم مردم هم آن را بپسندند.

او درمورد اینکه می‌توان این شیوه را؛ تطابق کلام با ایام سوگواری را، راهی برای اجرای موسیقی در ماه‌های محرم و صفر دانست، افزود: شما می‌دانید که موسیقی ایران مبتنی بر کلام است و این کلام است که موجب می‌شود بتوان این آثار را در این ایام اجرا کرد. ممکن است روی همین موسیقی، شعر دیگری گذاشته شود ولی برای این ایام باید اشعار مناسب انتخاب کرد و همه اشعار ما حساب شده، انتخاب شده است.

مدیرعاملی که جایگزین دارد

شهبازیان در جواب این سوال که تیر ۹۷ دوره دو ساله مدیریت علی‌اکبر صفی‌پور به عنوان مدیرعامل بنیاد رودکی (متولی اداره امور ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی) به اتمام رسید و با گذشت سه ماه هنوز وضعیت ادامه پیدا کردن یا نکردن کار او مشخص نیست هم، گفت: او در این دو سالی که بود کارش را به خوبی انجام داد و مفید بود و من دوست دارم به همین ترتیب به کارش ادامه دهد ولی ظاهرا مثل اینکه گفته می‌شود می‌خواهند کسی را جایگزین ایشان کنند، نمی‌دانم چه کسی را ولی به هر حال ایشان به مدت دو سال با مسائل ارکستر آشنا شده‌اند و ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی را سامان داده‌اند.

برای دو ساله شدن ارکستر ملی، مصاحبه‌ای خواهم کرد

او در مورد آگهی جذب نوازنده برای حضور در ارکستر ملی و سمفونیک هم که از طرف بنیاد رودکی منتشر شده، گفت: ما الان دو سال فعالیت‌مان پایان گرفته است و ان‌شاالله می‌خواهم در هفته آینده به همین منظور مصاحبه‌ای کنم، به منظور تولد دو ساله‌گی ارکستر. آزمونی هم که به آن اشاره کردید به جهت جذب نوازندگان جدید و بیشتر برای تقویت ارکستر است به گونه‌ای که صدادهی مناسب موسیقی ایرانی باشد.

شهبازیان همیشه مشورت می‌کند

محمد اصفهانی نیز در مورد نقشش در انتخاب قطعاتی که قرار است در این کنسرت اجرا شود، گفت: آقای شهبازیان از قدیم روش‌شان این بوده است که کارها را با مشورت انجام می‌دهند. گرچه خودشان صاحب‌نظر هستند و همه برایشان احترام قائلند ولی ایشان طبعشان این گونه است که مشورت می‌کنند. برای انتخاب قطعات کنسرت ۲۱ مهر نیز این مشورت انجام شد و به اتفاق هم انتخاب‌شان کردیم.

نام اجرای ۲۱ مهر از کجا آمد؟

او در مورد قطعه «سرفرازی» ساخته حمید شاهنگیان که به عنوان نام کنسرت ۲۱ مهر ارکستر ملی هم انتخاب شده است، گفت: این قطعه، اثر خوبی است و آقای شهبازیان آن را تنظیم کرده‌اند و شعرش برای سهیل محمودی است. هم آهنگ، هم شعر و هم تنظیم این قطعه از نظر من نمره بسیار بالایی می‌گیرد. این قطعه مربوط به ظهر عاشوراست و ما در رپرتوار عاشورایی‌مان در کنسرت ۲۱ مهر گنجاندیمش.

این یک سوگنامه است

اصفهانی در مورد رُکود عرصه موسیقی در دو ماه محرم و صفر علی‌رغم نسبت عمیق موسیقی و عاشورا و اینکه آیا می‌شود رابطه موسیقی و ایام محرم و صفر را تقویت کرد، مانند کاری که ارکستر ملی قرار است در کنسرت پیش رو انجام دهد و این رابطه را از حالت سوت و کور درآورد، هم توضیح داد: ببینید این کاری که ما انجام می‌دهیم در آن تعاریفی از موسیقی که شما اشاره کردید نمی‌گنجد! این یک سوگنامه است و در حقیقت یک اجرای موسیقایی است از سوگ اصحاب کربلا و اتفاقی که آنجا افتاده است و البته در این سوگنامه قطعه‌ای هم برای حضرت امیر(ع) است و همان‌طور که می‌دانید خیلی از مورخان معتقدند که ریشه اتفاق کربلا برمی‌گردد به دشمنی با حضرت علی(ع). یعنی کسانی که آن دشمنی را در دل داشتند، از فرزند ایشان انتقام گرفتند.

او تصریح کرد: به نظر من؛ کاری که ما انجام می‌دهیم با آن تعریف رایج از کنسرت نمی‌خواند و کسانی هم که به دیدار این فصل از قطعاتی که می‌خواهد اجرا شود، می‌آیند نباید با ذهنیت تماشای کنسرت وارد سالن شوند. چون واقعا چنین چیزی نیست. همانطور که می‌دانید از موسیقی استفاده‌های متعددی می‌شود و مثلا یک بخش از عزاداری ماه محرم و صفر و فرهنگش کلا تعزیه است، تعزیه یک آیتم بسیار مهم در موسیقی است ولی به عنوان مثال کاربری‌اش با قطعه «دلقک» که من خوانده‌ام، فرق می‌کند یا با «شب افروز» فرق می‌کند. در حقیقت اجرای ۲۱ مهر ما را باید بیاورید در دسته تعزیه منتها با نظم و نت و ارکستری با نوازندگان متعدد و قطعاتی که برای سازهای بادی، زهی و کوبه‌ای تنظیم شده است. این یک نظم و نظام موسیقایی دارد ولی احساسش و فرهنگی که بر آن حاکم است، فرهنگ سوگ است که از تعزیه می‌آید و می‌توان این‌گونه تعبیرش کرد.

اصفهانی در مورد اینکه می‌توان این سوگنامه را به عنوان الگویی دید برای اینکه در این ایام به گونه‌ای از موسیقی بهره‌برداری و از رکودی که گریبانش را گرفته است، خارجش کرد هم توضیح داد: آن رکودی که شما می‌گویید گریبان موسیقی رایج را می‌گیرد ولی کاری که ما انجام می‌دهیم در تعریف رایج کنسرت موسیقی نمی‌گنجد. این دو ماه در فرهنگ اسلامی- ایرانی ایامی برای عزاداری است و به هر حال اجرای موسیقی تعطیل می‌شود چون با روزهای سوگواری و چند شهادت مواجه‌ایم و به نظر من کار اشتباهی هم نیست. سوال شما را می‌توان به نسبت موسیقی و ماه رمضان تغییر داد، ماهی که ماه عید است و ماه سرزندگی و نشاط. ما می‌توانیم در مورد آن ماه بیشتر صحبت کنیم که آیا می‌شود درش موسیقی داشت و اگر می‌شود، چه نوعی از موسیقی می‌توان داشت. چون موسیقی رقص‌آور با موسیقی نشاط‌آور دو مقوله جداست و مرز بین این دو هم باید تفکیک شود و آنجاست که می‌توان از موسیقی استفاده فنی و حرفه‌ای کرد.

فرقی نمی‌کند که اعضای ارکستر ۱۴، ۱۵ ساله باشند یا ۵۰ ساله

او در مورد جوان‌گرایی حاکم بر ارکستر ملی هم گفت: این موضوعات به نظر من اهمیتی ندارد و چیزی که مهم است این است که یک خواننده وقتی در کنار ارکستر قرار می‌گیرد و با اعضای آن می‌خواند، آن ارکستر احساس رضایت کند و متقابلا خواننده هم از همکاری با ارکستر راضی باشد. ممکن است که تمام بچه‌های ارکستر ۱۴، ۱۵ ساله باشند ولی وقتی خواسته‌های رهبر فنی ارکستر را، خواسته‌‌های کسی مثل استاد شهبازیان را اجرا می‌کنند و او راضی است و کارشان را استاندارد تشخیص می‌دهد دیگر تفاوتی نمی‌کند. ارکستری هم هست که ممکن است اعضایش ۵۰ ساله به بالا باشند ولی کیفیت کاری خوبی نداشته باشند.

چشم‌انداز همکاری با ارکستر ملی

اصفهانی در مورد اینکه در ادامه روند همکاری‌اش با ارکستر ملی به چه صورت خواهد بود و آیا احتمال برگزاری تور کنسرت، همچون گذشته را می‌دهد یا نه هم، گفت: ما چند وقت پیش رپرتواری را با ارکستر ملی اجرا کردیم که شامل قطعاتی از استاد همایون خرم بود و چندین بار در شهرستان‌های مختلف و تهران اجرا شد و واقعا دیگر گنجایش تکرار شدن ندارد. من هم خواننده پاپ هستم. دوستانی که خواننده موسیقی سنتی هستند یا کارهای ملی یا ارکسترال به معنی همخوان و هم جنس با ارکستر ملی، بیشتری دارند مسلما قطعاتشان بیشتر است. من چون بیشتر قطعاتم پاپ است اگر که بخواهد توسط ارکستر ملی اجرا شود باید ری‌ارنج شود و دوباره تنظیم شود و برای رده‌های سازی که در اینجا حضور دارند نوشته شود و اگر بتوانیم رپرتوارهای جدیدی را به ارکستر ملی ارائه دهیم از طرف علی‌اکبر صفی‌پور (مدیرعامل بنیاد رودکی) و معاون ایشان که سرپرست ارکستر هستند، مورد استقبال قرار می‌گیرد و این درخواست خودشان هم هست و از من خواسته شده است که رپرتوار جدید ببرم و خود استاد شهبازیان هم همین را به من گفته‌اند. منتها من باید ببینم که آیا می‌توانم رپرتوار خوب دیگری به این دوستان تقدیم کنم یا خیر وقتی که آن کار انجام شود قطعا به اجرا هم می‌رسیم.

او در مورد سه قطعه «غنچه افسرده»، «فریاد تنهایی» و «فرصت بدرود» که از خودش است و در ارکستر ۲۱ مهر اجرا می‌شود، گفت: این سه قطعه پاپ نیستند. «فرصت بدرود» را که از اساس خود آقای شهبازیان برای ارکستر بزرگ تنظیم کرده بودند و در اینجا فقط سازها در موردش پیاده‌سازی شد. «غنچه افسرده» باز هم تنظیم آقای شهبازیان است و «فریاد تنهایی» تنظیم آقای امیر بکان و این‌ها اصلا برای این جنس از ارکستر نوشته شده بودند ولی مثلا کارهای دیگری از من مثل «آفتاب مهربانی» یا «خانه دل» که تکنو است اگر بخواهد توسط ارکستر اجرا شود باید ری‌ارجن و دوباره نوشته شود.

دوستان مخاطب از دستم ناراحت و ناراضی‌اند

اصفهانی در مورد تاخیر در انتشار آلبوم جدیدش هم گفت: دوستان مخاطب از دست من خیلی ناراحت و ناراضی‌اند و می‌گویند چرا این قدر معطل می‌کنی؟! مگر آلبوم زدن چقدر کار دارد؟! اما الان واقعا در مرحله حساسی از کار هستیم، قطعاتی را می‌سازیم و با توجه به اینکه من مدت‌ها هم هست که کاری بیرون نداده‌ام، احساس می‌کنیم که این قطعات در مجموعه‌ای که کنار هم قرار می‌گیرند خوب است و کار بسته شده است و می‌شود رفت برای میکس و نهایی کردن و بیرون دادن، یک دفعه در همان ایام یک آهنگسازی قطعه‌ای به من پیشنهاد می‌کند، چون بیشتر دوستان من می‌دانند که در حال جمع کردن آلبوم هستم، آن آهنگ می‌آید و کل منحنی و فوندانسیون آلبوم را بهم می‌ریزد، یعنی حیف است که از آن استفاده نکنیم و در عین حال وقتی می‌خواهید استفاده کنید باید دستی به پس و پیشش بزنید. ما الان در این مرحله هستیم و به محض اینکه به ترکیبی مورد قبول تیم ورکینگ برسیم، می‌رویم سراغ میکس و انتشار.