بازارهای جهانی در انتظار پسته های ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، پائیز را فصل خزان نامیده اند، غافل از اینکه این فصل زیبا، بهار و شکوفایی محصولیست که حالا به طلای سبز ایران معروف شده؛ محصولی که با خواص و مزه مطبوعش، در کنار نفت، و فرش و خاویار به یکی از مهمترین محصولات صادراتی پر طرفدار تبدیل شده و همواره در رتبه های اول و دوم جهانی در نوسان بوده است.

صنعت جهانی پسته یک تجارت چند میلیارد دلاری است که با افزایش محبوبیت این محصول کشاورزی، ارزش آن رو به افزایش هم هست. ایران و آمریکا تجارت جهانی پسته را در انحصار خود دارند و در طی یک دهه گذشته درمجموع 70 و 80 درصد از تولید دنیا را در اختیار داشته اند.

به گفته ریچارد متوییان، مدیر اتحادیه پسته کاران آمریکا، ایران دارای مزیت حمل و نقلی است و آنها به طور یقین می توانند بازارها را بگیرند.

درختانی کوتاه قد، با همتی بلند در کویر

جاده حاج خلیل؛ جاده ای که نامش را برای اولین بار می شنیدم ؛ این مسیر بیابانی ما را به باغ پسته ای سرسبز و مملو از درختان تو در تو رساند؛ اینجا باغ 45 هکتاری آقای سلطانی است که چهار رقم پسته فندقی، کله قوچی، اکبری و احمد آقایی را در دل خود جای داده است.

درختان پسته گر چه کوتاه قد اند اما همتی بلند در کویر دارند؛ تلالو آفتاب بر برگ های درختان و محصولی که زیر درخشش انوار طلایی آفتاب به ما لبخند می زد، نشان از کار و تلاش چند ده ساله صاحب این باغ می داد؛ او اصالت کرمانی دارد و حاصل تلاش 28 ساله اش، برداشت 220 تن پسته در سال است.

آقای سلطانی می گفت: کشاورزانی که از کاشت محصولاتی پر آب بر مثل یونجه و هندوانه دست برنمی دارند، نباید به فکر درآمد مناسب باشند؛ این پسته است که کشاورز را بلند می کند و می تواند علاوه بر کشاورزی درست و صحیح، ارزش افزوده بالایی را نصیب خود و کشور کند.

او و سه دختر و دو پسرش همگی فصل برداشت پسته که می شود دل از شهر می کَنند و راهی جاده حاج خلیل و باغ می شوند تا در این فصل کمک حال پدر باشند؛ پسرها در سر و سامان دادن به باغ و مایحتاج آن و دخترها در آماده کردن غذا برای کارگرها.

ابوالفضل پسرکوچک خانواده که از سن 14 سالگی در کنار پدر همواره درختان پرثمر پسته را با گوگرد، آهن، گچ خام و ... تغذیه می کند، می گفت: من با این درختان بزرگ شدم؛ به طور یقین بسیاری از کشاورزان باید به سمت تغییر الگوی کشت و کاشت پسته که بسیار کم آب بر هم هست بروند.

او افزود: ما از تولید تا صادرات محصول را خودمان انجام می دهیم و همین مسئله سبب شده از کشاورزی خود لذت ببریم؛ در واقع کشاورزان باید چرخه کاشت، برداشت، فرآوری و صادرات را تکمیل کنند تا سود بیشتری هم ببرند.

همراه با آقای سلطانی از باغ پسته های خندان به سمت خط فرآوری پسته رفتیم؛ دستگاه هایی ایرانی که قرار است حاصل تلاش آب و آفتاب و مردان کویر را پوست بگیرد، پسته های خالی و پر را جدا و سپس خشک کند.

تغییر الگوی کشت موضوع داغ این سال های حوزه کشاورزی در کشور ما بوده است، برای پرسیدن این سوال که چرا دیگر کشاورزان و باغداران به سمت تغییر کشت محصولات نمی روند، در همین جاده حاج خلیل به سراغ آقای عابدی رفتم؛ او که در مزرعه اش یونجه کاشته بود، گفت: از آنجایی که هفت سال برای باروری پسته باید صبر کرد و یونجه به لحاظ اقتصادی در طول سال برای من محصول دارد، ترجیج می دهم همچنان یونجه بکارم اما محصولات کم آب بر مثل همین پسته را به کسانی که تازه می خواهند وارد عرصه کشاورزی شوند پیشنهاد می کنم.

مصون ماندن کشاورزان قمی از تغییرات اقلیمی امسال

با مدیر جهاد کشاورزی رفسنجان گفت و گو کردم، او گفت: با توجه به سرمازدگی در اوایل امسال خسارات جدی به محصولات پسته این استان وارد شد به طوری که 96 درصد این محصول در کرمان و رفسنجان از بین رفته است.

آقای رضایی افزود: پیش بینی ها حاکی از آن است که، صادرات پسته ایران تا ۸۰ درصد کاهش داشته باشد.

در ساختمان نقره ای جهاد کشاورزی قم به سراغ آقای طلایی رییس این سازمان رفتم، او گفت: گرچه سرمازدگی در اردیبهشت ماه تهدیدی برای باغ های کرمان و رفسنجان شد، اما فرصتی را به دست باغداران قمی داده است تا محصول با کیفیت خود را آماده ارسال به نقاط مختلف جهان کنند.

چینی ها در انتظار پسته ایران

رئیس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان قم هم می گوید: چین بیشترین خریدار پسته ایران و آمریکا در جهان است ولی با توجه به تنش این روزهای چین و آمریکا بر سر تعرفه واردات کالاها و محصولات می تواند برگ برنده ای باشد که پسته ایران در این بازار رونق بیشتری بگیرد.

به گفته آقای ابوالفضل خاکی، نمایشگاهی با عنوان " نمایشگاه واردات" تا یک ماه آینده در شانگ های چین برگزار می شود و حضور باغداران و پسته کاران می توان فرصت مناسبی باشد تا پسته ایران، که چینی ها به آن آجیل شاد می گویند، به فروش برسد.

او که عضو اتاق بازرگانی ایران و چین هم هست می افزاید: بازار چین بازار بزرگی است و گرچه امسال پسته در بیشتر نقاط کشور از نظر کمی مناسب نبوده ، اما طلای سبز قم می تواند ظرفیت مناسب بازار این کشور را قبضه کند.

پسته های قم در مسیر بازارهای جهانی

در مسیر مقصد دوم گزارشم، از مزارع یونجه، ذرت و پنبه عبور کردم و وارد باغ پسته ای شدم که صاحبش آنرا حاصل عمر خود می داند؛ این کیمیای سازگار با اقلیم قم بیشتر در بخش جعفرآباد کشت می شود؛ جایی که قطب محصولات کشاورزی استان قم است.

آقای عسکری، صاحب باغ، که جوان رعنای سال های گذشته و مرد با تجربه امروز است، می گوید: به طور کلی امسال تقریبا سال بی باری است، اما خوشبختانه میزان پسته فندقی این باغ مانند پارسال است.

او می افزاید: درخت پسته عمری 200 ساله دارد و قم یکی از بهترین مکان ها برای کاشت این محصول است.

این باغدار، باغی 60 هکتاری دارد که محصولاتش سهم خوبی از بازارهای چین، هند، کشورهای CIS، کشورهای اروپایی و حتی آمریکا را از آن خود کرده است؛ طلای سبزی که با سخاوت تمام تنها با ماهی یک بار آبیاری حاصل می شود و در رقابت تجاری اش با آمریکا توانسته ارز آوری خوبی برای کشورمان به ارمغان آورد.

پیش بینی برداشت سه هزار تنی پسته از باغ های قم

11 هزار و 500 هکتار باغ پسته استان قم ارگانیک است و مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان قم می گوید: از این میزان، 7 هزار و 300 هکتار آن غیربارور و مابقی به مرحله باروری رسیده است.

آقای ابراهیمی می افزاید: با وجود تغییر شرایط آب و هوایی و گرمای زمستان و سرمای بهاری امسال، عملکرد استان ما مناسب است و پیش بینی می شود که 3 هزار تن پسته از باغ های بارور برداشت شود؛ به گفته او، امسال بیشترین عملکرد باغ های پسته 7 و نیم تن در هر هکتار است.

او می افزاید: بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته تا پایان بهار سال آینده مساحت باغ های تحت کشت پسته استان به 16 هزار هکتار خواهد رسید.

کوتاه شدن دست مردم از خرید طلای سبز

میزان برداشت پسته قم امسال مناسب بوده، اما خنده را از لبان تولیدکنندگانش گرفته و جیب های خریداران را هم زیر بار پسته 140 تا 170 هزار تومانی گریان کرده است؛ نمی دانم پسته هم ربطی به دلار دارد یا نه؟!

آقای عسگری باغدار موفق قمی در این باره این گونه برای من توضیح داد، که کاهش میزان برداشت پسته در کرمان و رفسنجان باعث افزایش قیمت این محصول در بازار شده و در واقع ربطی به نوسانات ارزی ندارد.

او می گفت: متاسفانه در این کشور، نوسانات ارزی بهانه خوبی شده تا هر تولید کننده محصول خود را با قیمت بالاتر عرضه کند، حتی اگر تولید آن محصول به نرخ ارز ربطی نداشته باشد.

عسکری در ادامه گفت: در بازارهای آسیایی هر کیلو پسته بین 7 تا 10 دلار است و در کشورهای اروپایی تا 15 دلار به فروش می رسد.

برآیند یافته های تحقیقاتم نشان می داد که دود هر تغییری در بازار بر چشم مردم می نشیند، چه تغییراتی که عامل انسانی در آن دخیل نیست و چه تغییرات شیطنت آمیز برخی سودجویان؛ اما آنچه در این میان باید به آن توجه کرد این است که هر چند با توجه به چالش موجود میان چین و آمریکا، فرصت خوبی برای صادرات این محصول فراهم شده اما نکند کار به جایی برسد که تولیدکننده و دلال حواسشان از مصرف کننده داخلی پرت شود و چینی ها و سایر کشورها از آب گل آلود کاهش ارزش پول ملی، محصول پر طرفدار ایرانی را صید کنند به طوری که محصولی که چینی ها به آن آجیل شاد می گویند، از میان آجیل های ایرانی به یکباره رخت بببند.

حاجی احمدی- خبرگزاری صدا و سیما- قم