ظرفیت اربعین در ایجاد رنسانس فرهنگی و اجتماعی در جهان اسلام

حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌الله بابائی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا؛ با موضوع کارکرد‌های تمدنی اربعین اظهار کرد: در تعریف تمدن این دو بحث مدنظر است که آیا تمدن در روابط انسان با انسان شکل می‌گیرد یا در روابط انسان با طبیعت؛ یعنی اگر ما طبیعت را تسخیر کنیم متمدن می‌شویم و یا اینکه مناسبات خود را با دیگر انسان‌ها اعم از ادیان مختلف اخلاقی و پیشرفته کنیم متمدن خواهیم بود.

وی با بیان اینکه بنده معتقدم ما تا زمانی که روابط انسانی میان خود را سامان ندهیم متمدن نشده‌ایم، تصریح کرد: حتی در دوره معصومان (ع) ما تمدن کاملی را شاهد نیستیم؛ زیرا عوامل انسانی دچار کاستی و نقص بوده است، البته تمدن اسلامی در دوره‌هایی درخشش داشته و در دوره‌هایی هم رو به افول بوده است.

این محقق و پژوهشگر تاکید کرد: تمدن غربی از جهاتی ترقی کرده است که تمدن اسلامی از آن بی‌بهره بوده است؛ در عوض تمدن اسلامی از جهاتی که بنده بیشتر مدنظر دارم رشد کرده که تمدن غربی عمدتا فاقد این عناصر است.

بابائی با بیان اینکه اربعین جنبه مناسکی برای شیعیان، جنبه اسلامی برای مسلمین و جنبه دینی برای ادیان و جنبه انسانی برای همه انسان‌ها دارد تصریح کرد: از خودگذشتگی، همدردی با دیگران، ایثار در عالی‌ترین وجوه و انفاق مال و جان پیشرفته‌ترین پدیده‌های اجتماعی و انسانی است که در هیچ پدیده دیگر اجتماعی دیده نمی‌شود.

تمدن اربعین

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: این ویژگی‌ها اربعین را در حد یک تمدن ترقی می‌دهد و بالا می‌برد لذا باید در چند لایه بررسی شود؛ مسلما اربعین به ما الگوی زیست و سبکی از رفتار و تعامل و تعایش با دیگران را به ما پیشنهاد می‌کند که چگونه جامعه بشری می‌توانند با یکدیگر در اوج اختلافات فکری و فرهنگی منسجم باشیم.

بابائی با بیان اینکه اربعین حرکت جمعی ایمانی و تمرین ایمانی جامعه مؤمنان است و همین موجب افزایش ایمان در سطح جامعه می‌شود تصریح کرد: در صورت‌بندی عمران و آبادانی جامعه مسلمین و شکل‌گیری تمدن اسلامی نقشی تعیین‌کننده خواهد داشت؛ البته علاوه بر کارکرد ایمانی اربعین، در ساخت نظام مناسبات انسانی باید بر کارکرد‌های حبی و دوستی در اربعین نیز تاکید کنیم.

این محقق با بیان اینکه درباره ساخت نظام مناسبات انسانی و انسجام اجتماعی در تمدن‌های مختلف نظریه‌های مختلفی شکل گرفته که از جمله برخی بر عنصر «علم»؛ برخی بر عنصر «پول» و برخی نیز بر «دنیا‌گرایی و سکولاریزاسیون» تمرکز می‌کنند ادامه داد: هرچند مسائل امنیتی و امور رفاهی و ابعاد سیاسی مراسم اربعین بسیار اهمیت دارد، این ابعاد ضروری نیاید باعث غفلت از جنبه‌های فرهنگی و لایه‌های درونی و فکری اربعین باشد.

ظرفیت اربعین برای رنسانس فرهنگی و اجتماعی

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تاکید بر اینکه اربعین می‌تواند نوعی رنسانس فرهنگی و اجتماعی در دنیای اسلام به وجود بیاورد بیان کرد: البته هر پدیده انسانی نواقصی دارد که باید گوش شنوا برای شنیدن آن وجود داشته باشد و نقد‌ها را بشنویم و اصلاح کنیم تا گرفتار آسیب‌ها نشویم.

وی در پاسخ به این سؤال که برخی آسیب‌ها می‌تواند اربعین را تهدید کند که باید مراقب و هوشیار باشیم تاکید کرد: البته باید بر این نکته تاکید کنم کسانی هستند که هر چیزی را که رنگ قدسی، عرفانی، اسلامی، بومی و سنتی داشته باشد نمی‌پسندند و همه را معیار‌های ناقص خود می‌سنجند.

بابائی تصری کرد: اربعین را نباید با شاقول این افراد و معیار‌های آنان بسنجیم، زیرا این افراد آسیب‌تراشی می‌کنند و حواشی و جنبه‌های منفی را برجسته می‌کنند که البته جریانات سکولار و غرب‌گرا عمدتا این رویکرد را دارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: وقتی اتفاق آبرومندی مانند اربعین در دنیا صدا می‌کند برخی نقاط ضعف را برجسته می‌کنند که خود این مسئله نشان از موفقیت اربعین دارد.

این محقق و پژوهشگر در عین حال تصریح کرد: ما باید همان طور که از کارکرد‌های مثبت و تمدنی اربعین سخن می‌گوئیم خودمان هم آسیب‌ها را بشناسیم و آن را اصلاح کنیم؛ از جمله این آسیب‌های مهم این است که زوار باید آشنا با مواطنی که می‌روند باشند یعنی تلاش کنند درک بیشتری از فرهنگ مردم عراق داشته باشند تا تعارضات طبیعی فرهنگی بروز و نمود نداشته باشد.

بابائی عنوان کرد: زوار باید به لحاظ آداب معاشرت از حیث اینکه منتقل‌کنندگان پیام انقلاب اسلامی هستند مراقبت و دقت بیشتری داشته باشند تا برخی اختلافات طبیعی میان عرب و عجم و عراق و ایران دامن زده نشود، زیرا خواست دشمنان تقویت این نقاط مفترق است.

این استاد و محقق حوزه تاکید کرد: زوار اربعین باید در طول مسیر موقر و متین باشند و آنچه مرضی رضای امام زمان (عج) است انجام دهند و مودب به این آداب باشند.

انتهای پیام