روند جریان های روزهای اخیر برای نویسنده از این حیث که خاشقچی یک همکار رسانه ای است بیشتر موضوعیت دارد و فارغ ازجهت گیری های رسانه ای جهانی می بایست به آن نگریست.

با توجه به جمیع اطلاعات منتشره از سوی دولت سعودی می توان به یک نتیجه گیری استراتژیک در خصوص پرونده خاشقچی رسید که با منطق رفتاری و شرایط سعودی بیشتر همخوانی دارد. از این منظر می بایست محور اصلی اتفاقات را به عنوان خط اصلی در نظر گرفت و بقیه اطلاعات را بر آن سوار نمود تا به تحلیل درست تری رسید.

روایت محوری واقعیت

خاشقچی دو روز قبل از مفقود شدنش برای امور ازدواجش به سفارت عربستان در ترکیه مراجعه می نماید و بنا میشود که با تکمیل مدارک و حضور نامزد خود «خدیجه چنگیز»، مجدد در سفارت عربستان حضور یابد.

روز موعود خاشقچی به همراه نامزد خود به سفارت عربستان در ترکیه مراجعه نموده و تلفن خود را در اختیار نامزد خویش «خدیجه چنگیز» گذاشته و با او قرار می گذارد تا چنانچه ظرف یک ساعت پس از ورودش به سفارت عربستان از وی خبری نشد، «خدیجه چنگیز» با دستیار نخست وزیر ترکیه تماس گرفته و ماجرا را به وی اطلاع دهد.

خاشقچی وارد سفارت عربستان در ترکیه شده و دیگر تا امروز اثر و خبری از زنده بودن و یا جسد وی نیست.

نامزد وی با دستیارارشد نخست وزیر ترکیه تماس گرفته و موضوع را به اطلاع مقامات ترکیه می رساند و پس از امواج رسانه آغاز شده و موضع گیری های فراوانی از سیاست مداران و دیپلمات ها و... اتخاذ می گردد. امریکا به دنبال زمان تنفس برای سعودی می گردد و وزیر خارجه آمریکا، پومپئو به عربستان سفر می کند و سپس از چند روز بیانیه رسمی و غیر رسمی دولت عربستان سعودی دایر و کشته شدن خاشقچی منتشر می شود.

این محوری ترین روایت درست از ماجرای خاشقچی است که می بایست بقیه اجزا را با تحلیل درست و منطق روانشناختی سعودی ها و خاشقچی و رفتار دولت آمریکا بر آن استوار کرد تا به نزدیک ترین سناریوی حقیقی دست یافت.

خاشقچی باید به عربستان بازگردد

سپس یک سناریو ناقص وقایع از سوی یک مقام آگاه سعودی که نمی خواسته نامش فاش شود رسانه ای می شود که حاکی از آن است که طی گفتگوی اولیه با خاشقچی به وی تفهمیم می شود که باید به عربستان بازگردد که خاشقچی نپذیرفته و طی درگیری با ماموران امنیتی سعودی خفه شده و جنازه وی در فرش پیچیده می گردد و از طریق همکار محلی سفارت سعودی در ترکیه داده شده تا آن را معدوم کند.

بر اساس همین اطلاعات می توان داستان را اینگونه بر اساس خط اصلی واقعیت های رخ داده مستند، بازسازی کرد.

دولت سعودی در مراجعه اول خاشقچی یعنی دو روز قبل از مفقود شدن وی، از حضور مجدد خاشقچی به سفارت عربستان در ترکیه برای تکمیل مدارک و انجام امورازدواج خاشقچی با نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» اطمینان می یابد.

خاشقچی بار اول بدون در نظر گرفتن هیچ تمهیدات امنیتی به سفارت عربستان سعودی می رود. سئوال اینجاست اگر وی نگران امنیت خود بوده است چرا بار اول بدون در نظر گرفتن هیچ تمهیدات امنیتی به سفارت عربستان می رود؟ و سئوال دومی که بوجود می آید اگر خاشقچی نگرانی خاصی در خصوص حضور در سفارت عربستان سعودی در ترکیه نداشت چرا بار دوم مراجعه خود تلفن همراه خود نزد نامزدش گذارده و تاکید می کند چنانچه یک ساعت از حضور وی در سفارت عربستان گذشت و از وی خبری نشد نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» با دستیار ارشد نخست وزیر ترکیه تماس گرفته و موضوع را به مقامات ترکیه اطلاع دهد؟

معمای نفر پانزدهم

نکته دیگری که رخ می نماید اینست که یکی از افراد تیم 15 نفره امنیتی عربستان سعودی با پوشیدن لباس خاشقچی از سفارت خارج می شود تا خروج خاشقچی از سفارت را بازسازی کند. تیم سعودی بلافاصله با هواپیمای اختصاصی خود خاک ترکیه را ترک می کند و از آن پس هیچ اثری از زنده و یا مرده خاشقچی پیدا نمی شود. در نظر داشته باشید که تیم امنیتی سعودی به هنگام خروج از سفارت عربستان باز هم 15 نفر بوده است در حالیکه آن یک نفر از اعضای تیم 15 نفره قبلا با پوشیدن لباس و همراه داشتن وسایل خاشقچی قبلا از درب پشت سفارت خارج شده است. پس نفر پانزدهم دیگر که با تیم خارج شده چه کسی بوده است؟

در سفارت و منزل کنسول عربستان نیز نشانه ای از DNA خاشقچی یافت نمی شود. عربستان در روز های اولیه از سرنوشت خاشقچی اظهار بی اطلاعی می کند و فقط به خروج وی از سفارت عرستان در ترکیه اذعان می کند. فشار رسانه ای جهانی آغاز می گردد. رییس جمهور آمریکا، ترامپ نیز ضمن تاکید بر پی گیری و بررسی موضوع به روابط مهم آمریکا با عربستان اشاره می کند و مارک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا را به عربستان گسیل می دارد. پس از بازگشت پمپئو از عربستان سعودی اطلاعات جدید اما باز هم ناقص منتشر می شود و آنچه در این میان هنوز مهم است این است که هنوز اثری از خاشقچی نیست.

در فاز بعدی دولت سعودی با اشاره به قتل خاشقچی اذعان می کند که واقعه توسط عوامل خودسر صورت گرفته است و در حال پی گیری موضوع درعالی ترین سطح مسئولین عربستان سعودی هستند.

جسدی وجود ندارد!

بنا به اخبار منتشره از سوی دربار عربستان سعودی برکناری چند مسئول اطلاعاتی سطح بالا برکنار و بازداشت افراد درگیر در ماجرای مفقودی خاشقچی نیز صورت می پذیرد. اما هنوز اثری از زنده یا مرده خاشقچی پیدا نشده است.

نیروهای امنیتی ترکیه در حال شخم زدن خاک ترکیه برای پیدا نمودن جسد خاشقچی هستند و مبادی ورودی و خروجی ترکیه به شدت تحت کنترل سازمان های امنیتی و اطلاعاتی ترکیه قرار گرفته اند. ترکها برای دست یافتن به هر اطلاعاتی از خاشقچی با حداکثر ظرفیت اطلاعاتی، امنیتی و اطلاعاتی فعال بوده تا ازآن به نحو مطلوبی در رابطه با عربستان بهره برداری نمایند و همچنین پس از وقایع کودتای رخ داده در ترکیه و ایجاد فضای بسته آزادی بیان در کشور خود وجهه دغدغه مند آزادی بیان از خود به جهان مخابره نمایند.

اسراییل نیز در میان برای آنکه پای خود را در ماجرای خاشقچی کنار نشان بدهد اظهار داشته می بایست سازمان اطلاعاتی عربستان را آموزش دهد که این خود نشان از آن دارد که اسراییل در خصوص عملیات های از این دست بسیار تجربه داشته و تا کنون بسیاری آز آنان را به انجام رسانده است و البته شاید پایش در این خصوص نیز مقداری درگیر باشد!

عقب نشینی ترامپ و تردید در مستندات

ترامپ با یک قدم عقب نشینی از مواضع قبلی خود باز هم ضمن حمایت از عربستان سعودی، در پاسخ به سوالی درباره توضیحات ریاض در خصوص قتل این روزنامه‌نگار گفت: «مشخص است که درباره این پرونده، فریبکاری و دروغ وجود داشته است».

رئیس‌جمهور آمریکا درباره احتمال دست داشتن ولی‌عهد عربستان سعودی در ماجرای قتل خاشقچی گفت: «هیچ کسی به من نگفته که او مسئول بوده و هیچ کسی هم به من نگفته که او مسئول نبوده است. ما هنوز به آن نقطه نرسیدیم. البته من خیلی دوست دارم که او در این قضیه مسئولیتی نداشته باشد». ترامپ درباره نوار صوتی و فایل تصویری کشتن خاشقچی در کنسولگری استانبول که برخی رسانه‌ها به نقل از منابع ترکیه‌ای از آن خبر داده‌اند، هم اظهارنظر کرد. او گفت: «من همه خبرها درباره ویدئوها یا نوارها را شنیده‌ام و هیچ کسی سریع‌تر از من قادر نخواهد بود که به آن دسترسی پیدا کند اما هیچ کس نتوانسته آن را به من نشان دهد».

بنظر می رسد ادعای ترکیه مبنی بر در اختیار داشتن فیلم درگیری و قتل خاشقچی در سفارت عربستان در ترکیه نیز بیشتر یک بلوف سیاسی بوده است چرا که منطقی بنظر می رسد پس از قبول قتل خاشقچی توسط عربستان سعودی، این فیلم باید منتشر می شد چرا که دیگر فاقد ارزش سیاسی محسوب می گردد و تنها ارزش رسانه ای دارد و ترکیه نمی تواند آنرا وجه المعامله ای با عربستان قرار دهد.

علت این ادعا از سوی ترکیه نیز بیشتر به این دلیل بود که طرف عربستانی را وادار به دادن امتیاز سیاسی بنماید و خود ترکیه نیز هنوز در خصوص کشف اثری از خاشقچی در خاک ترکیه عاجز مانده است و حتی علی رغم بازرسی از سفارت عربستان در ترکیه و منزل کنسول عربستان نتوانسته است به شواهدی دال بر قتل خاشقچی یا جنازه وی در این دو مکان دست پیدا کند.

ترکیه تا کنون فقط به انتشار تصاویر ورود خاشقچی به سفارت اکتفا کرده است چرا که چیز دیگری در دست ندارد و این مساله برای دستگاه اطلاعاتی ترکیه یک شکست اطلاعاتی و امنیتی محسوب می شود. کما اینکه یاسین اقطا، مشاور اردوغان نیز گفته است: هر میزان در خصوص توضیحات سعودی‌ها فکر می‌کنم، احساس می‌کنم که سازمان امنیت و اطلاعات ما به سخره گرفته شده است.

روایت های متناقض سعودی ها از مفقودی قاشقچی اما هنوز نتوانسته است افکار عمومی جهانی را قانع نماید. سعودی ها با ظن اینکه اعلام کشته شدن خاشقچی در جریان یه درگیری خارج از پروتکل های امنیتی و اشتباهات نیروهای مجری و بازداشت آنان و برکناری چند مسئول اطلاعاتی می تواند تا حد زیادی کار را نزد افکار عمومی جهانی تمام شده بنماید اقدام به ارایه سناریوی فوق نموده اند. در حالیکه نه فیلمی از درگیری و کشته شدن خاشقچی ارایه می دهند و نه با معرفی همکار محلی خود کمک به کشف جسد وی می نمایند.

چه مشکلی برای کشف جسد وجود دارد؟

اگر واقعا سناریوی فوق واقعیت دارد حال که سعودی ها اعتراف به این قتل نموده اند می توانند با کمک به روند کشف جسد و ارایه اطلاعات و مستندات لازم درباره نحوه رخ دادن این واقعه بر ادعای خود صحه بذارند و با مجازات عاملان لااقل کمی آبروی خود را در جهان حفظ نمایند.

اردوغان نیز علی رغم وعده های خود در سخنرانی روز سه شنبه ( امروز) باز هم نکته ای که باز قتل خاشقچی را مستند تایید کند ارایه نداده است و هنوز معمای جسد خاشقچی پا برجاست. اردوغان بیشتر از این فرصت رسانه ای برای یک شوی رسانه ای برای دولت خود بهره گرفت. اردوغان نیز گفت: «جنازه خاشقجی کجاست؟گفته شده یک فرد محلی جنازه او را تحویل گرفته، من می پرسم کدام فرد محلی جنازه او را تحویل گرفته است.»

اما بر اساس خط اصلی مستند وقایع و رفتار های مذبذبانه سعودی ها و آمریکایی ها سناریوی دیگری نزدیکتر از روایت رسمی منتشره در خصوص خاشقچی به واقعیت وجود دارد.

خاشقچی زنده است و در عربستان و جانش در خطر

روند وقایع را باید اینطور دید: بار نخست خاشقچی به سفارت عربستان در ترکیه می رود برخورد عادی با وی و اینکه به خاشقچی وقت برای دو روز دیگر جهت ارایه مدارک و زمان انجام ازدواج رسمی با حضور نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» داده می شود.( در نظر داشته باشید که سفارت ها برای انجام امورکنسولی زمان و وقت مشخص تعیین می کنند پس این امکان وجود داشته که سفارت برای روز ورود خاشقچی بقیه امور کنسولی را لغو نموده و یا قراری برای افراد دیگر تنظیم نکرده باشد تا به هنگام ورود خاشقچی در روز موعود سفارت خلوت باشد .

ضمن اینکه همه کارکنان محلی کنسولگری عربستان سعودی در روز ناپدید شدن خاشقچی در ساختمان کنسولگری، به مرخصی اجباری فرستاده شده اند) دو روز بعد خاشقچی که برخورد عادی با خودش را ساده انگارانه نمی داند و برای آنکه اینبار پای نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» نیز در میان است چنین تمهید می نماید که نامزدش بیرون از سفارت عربستان منتظر می باشد و تلفن همراه خود را نیز در اختیار «خدیجه چنگیز» و قرار می گذارد که در صورتی که بیش از یک ساعت از وی خبری نشد به مقامات ترکیه موضوع را در میان بگذارد.

سپس خاشقچی خود به داخل سفارت می رود تا ببیند آیا اوضاع همانند قبل عادی است و خطری نامزدش را تهدید نمی کند و سپس نامزدش را برای انجام مراسم ازدواج قانونی به داخل سفارت عربستان ببرد.

از آنجایی که بنا بر اعتراف مقامات عربستانی بنا بوده که خاشقچی ربوده شده و به عربستان برده شود در داخل سفارت خاشقچی آنان را تهدید می کند که چنانچه یکساعت از حضور وی بگذرد و او به نامزدش خبری ندهد، نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» موضوع را مقامات ترکیه در میان خواهدد گذاشت. حتما از قبل هماهنگی بین خاشقچی با دستیار ارشد نخست وزیر ترکیه در خصوص این موضوع انجام گشته بوده است و اگر این هماهنگی بین خاشقچی و مقامات ترکیه بوده عدم حساسیت اطلاعاتی و امنیتی ترکیه در خصوص خاشقچی یک افتضاح سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی برای ترکیه به حساب خواهد آمد.

در این میان نیروهای امنیتی سعودی خاشقچی را تهدید می کنند که چنانچه مقاومت نماید نامزدش خانم «خدیجه چنگیز» در خطر خواهد بود. خاشقچی برای حفظ نامزدش که بیرون از سفارت منتظر وی بوده، با نیروهای امنیتی سعودی همکاری می کند و آنان وی را از سفارت در پوشش یکی از اعضای تیم 15 نفره خارج می کنند.

بعد از مشخص شدن جزئیات بیشتری از ماجرای قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد عربستانی در کنسولگری سعودی در استانبول، نامزد وی تحت حفاظت پلیس ترکیه قرار گرفت. استانداری استانبول به اداره پلیس این منطقه دستور داده «خدیجه چنگیز» نامزد خاشقچی را تحت حفاظت 24 ساعته قرار دهد. درباره دلیل این تصمیم استانداری برای قرار دادن نامزد خاشقچی تحت حفاظت پلیس توضیحی داده نشده است اما این مساله باعث تقویت موضوع تهدید خاشقچی به ترور نامزدش را چه در آن زمان وقوع رخداد و چه در حال حاضر که خاشقچی هنوز زنده و در عربستان هست را به خوبی تقویت می کند.

ماجرا هنوز تمام نشده است

در حالی مقامات استانداری استانبول درباره دلیل این اقدام خود اظهار نظر نمی‌کنند، که به نظر می رسد طی روزهای اخیر و بعد از افشای جزئیاتی از نحوه کشته شدن خاشقچی توسط سعودی‌ها، خطری نامزد وی را تهدید می‌کند و ماجرا هنوز تمام نشده است. در نظر داشته باشید که یکی از اعضای تیم 15 نفره سعودی با پوشیدن لباس خاشقچی و کلاه و عینک وی با گریمی شبیه وی از درب پشتی سفارت خارج می شود. برای انجام چنین سناریوی از قبل فردی شبیه خاشقچی نیز انتخاب گشته بوده و بنا به برخی خبرها نام وی مصطفی المدنی می باشد و از لحاظ سن و قد شکل و شمایل ظاهری قرابت خاصی به خاشقچی داشته است.

خاشقچی به سرعت به همراه 14 نفر از اعضای تیم امنیتی سعودی خاک ترکیه را ترک می کند و به عربستان می رود و مفقودی وی به مقامات ترکیه و سپس به رسانه ها اعلامی می گردد. عربستان در ابتدا بر سناریوی خروج خاشقچی از سفارت عربستان در ترکیه می کوبد کما اینکه راست هم می گوید( خاشقچی از سفارت خارج شده است اما به به همراه 14 نفر دیگر از اعضای تیم امنیتی سعودی) که بعد ها اعلام می کند که اطلاعات غلط توسط ماموران به آنان منعکس شده بود.

فشار رسانه ای بالا می گیرد اما عربستان که خیالش راحت است خاشقچی را زنده در اختیار دارد باز هم مقاومت می کند و ادعا می کند او را نکشته است و راست هم می گوید چرا که وی را زنده در اختیار دارد. رییس جمهور آمریکا پیگیر موضوع می شود و وزیر امور خارجه آمریکا به عربستان سفر می کند و پس از اطمینان از زنده بودن خاشقچی و محبوس بودن وی در خانه های امن سعودی ها برای نجات دربار عربستان سعودی از باتلاق مفقودی خاشقچی سناریوی کشته شدن وی توسط ماموران امنیتی سعودی و از کنترل خارج شدن اوضاع در زمان حضور خاشقچی در سفارت عربستان سعودی را ساخته و آنرا با همکاری دربار سعودی عملیاتی و رسانه ای می کند.

با خاشقچی چه خواهند کرد ؟

اما در حال حاضر مساله اساسی باز هم پا برجاست. نمی توان خاشقچی را آزاد کرد. نمی توان خاشقچی را کشت چرا که نمی توان جنازه وی را به ترکیه برد. نمی توان آدرس محل جسد وی در خاک ترکیه را اعلام کرد زیرا وی در ترکیه نیست. نمی توان همکار محلی سعودی ها را معرفی کرد چرا که چنین شخصی که جنازه را معدوم کرده باشد وجود ندارد و اگر هم باشد باز هم جنازه ای در خاک ترکیه وجود ندارد.

با تمام این احوال یک سئوال اساسی پا برجاست: آیا خاشقچی زنده است و در عربستان؟

* روزنامه نگار