تولد سازمان ملل متحد بر خاکستر جنگ جهانی دوم

این روزها هفتادوسومین سالگرد تاسیس سازمان ملل متحد را پشت سر می‌گذاریم. سازمانی که بیست‌و‌چهارم اکتبر ١٩٤٥ با ٥١ عضو تولد خود را جشن گرفت و امروز ١٩٣ عضو دارد؛ یعنی تقریباً اکثر کشورهای جهان منهای واتیکان و تایوان. سازمان ملل متحد بعد از چایان جنگ جهانی دوم جایگزین سلف خود «مجمع اتفاق ملل» یا به عبارت مشهورتر «جامعه ملل» شد.

«جامعه ملل» نیز از قضا بعد از پایان جنگ جهانی اول تشکیل شده بود اما با نزدیک شدن به موسم آغاز جنگ جهانی دوم و خروج بسیاری از کشورهای تاثیرگذار از آن عملاً کارایی خود را از دست داده بود. جالب است بدانید مبتکر تاسیس «جامعه ملل» وودرو ویلسون بیست‌و‌هشتمین رئیس‌جمهوری ایلات متحده بود اما خود آمریکا به خاطر سیاست‌های انزواگرایانه آن سال‌های خود هیچگاه عضو جامعه ملل نشد.

ایران در سازمان ملل

ایران نه تنها از جمله موسسین «جامعه ملل» بود که در جلسه تهیه و تدوین منشور سازمان ملل متحد نیز جزو کشورهای مدعو و تاثیرگذار بود. در کنفرانسی که به این منظور در مارس ١٩٤٥ در سانفرانسیسکو با هدف تدوین منشور سازمان ملل متحد تشکیل شد، ایران در سه کمیته از چهار کمیته‌ عمومی عضویت داشت. ایران تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ماموریت‌های صلح‌بانی این سازمان مشارکتی فعال داشت اما بعد از سال ٥٧ به شکل خودخواسته فعالیت خود در این عرصه را کاهش داد. جالب است بدانید امروزه بیشتر صلح‌بانان سازمان ملل متحد را نیروهای بنگلادشی و پاکستانی تشکیل می‌دهند.

دبیران کل سازمان ملل متحد

سازمان ملل متحد در طول حیات ٧٣ ساله خود تاکنون ٧ دبیرکل به خود دیده است: تریگوه ‌لی نروژی، داگ هامرشولد سوئدی، او تانت میانماری، کورت والدهایم اتریشی، خاویر پرز دکوئیار پرویی، پطروس غالی مصری، کوفی عنان غنایی، بان کی‌مون کره‌ای و آنتونیو گوترش پرتغالی (دبیرکل فعلی). از این میان به غیر از دکوئیار و بان‌ کی‌مون، باقی دبیرکل‌ها درگذشته‌اند. از ٦ دبیرکل درگذشته، ٥ نفر به مرگ طبیعی فوت کرده و داگ هامرشولد هنگام انجام وظایف دبیرکلی و طی سفر به کنگو برای دیدار با جدایی طلبان این کشور، در پی سقوط هواپیما درگذشت.

روزهای غیرعادی سازمان

سازمان ملل متحد در دوران حیات خود روزهای غیرعادی و فراموش نشدنی هم کم نداشته است. حضور یاسر عرفات در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و سخنرانی فراموش نشدنی او با مطلع «امروز در یک دستم شاخه زیتون است و در دست دیگرم اسلحه. اجازه ندهید شاخه زیتون از دستم بیفتد» یا حرکت اعتراضی نیکیتا خروشچف صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی با درآوردن کفش از پار و کوبیدن آن بر روی میز مقابلش یا سخنرانی ٢٧٠ دقیقه‌ای (٤ ساعت و نیمه) فیدل کاسترو در مجمع عمومی؛ البته بعضی روزهای سازمان هم بیشتر موجب انبساط خاطر حضار شد مثل روزی که قذافی منشور سازمان ملل را کرد و سمت بان کی‌مون انداخت یا زمانی که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با یک نقاشی بچگانه ادعای دستیابی ایران به بمب هسته‌ای را برای حاضرین تبیین کرد.