تلخندی فراموش‌نشدنی در تاریخ محیط زیست

به گزارش مشرق، پس از آنکه بر اثر شرایط نامناسب حمل و نقل از توران به کویر، 5 گور تلف شدند، صبح سه‌شنبه اول آبان، خبر فرار 5 گورخر باقی‌مانده در قرنطینه کویر، سریال معرفی مجدد گورخر به کویر ملی را وارد فصل جدیدی از ماجراهای طنزآلود کرد: از گوشه و کنار فضای مجازی خبر رسید که گورخرهای پارک ملی کویر، چند روزی است متواری شده‌اند و حتی زمان فرارشان مشخص نیست. چرا که محیط‌بانان، حوالی 5 صبح، به محل قرنطینه مراجعه کرده و با محوطه‌ای خالی و دری باز مواجه شده‌اند و از آن پس، پروژه احیای گور، وارد فاز دستگیری گورهای فراری شده است. فازی که قرار بود بی‌سروصدا پیش برود و پس از دستگیری و بازداشت گورخرهای فراری و بازگرداندنشان به قرنطینه به پایان برسد. فازی که صبح سه‌شنبه تا مرحله پیدا کردن گورها پیش رفت و ماند، تلاش برای بازگرداندنشان.

بیشتر بخوانید:

فرار گورخرها؛ از شایعه تا واقعیت +فیلم

اما انتشار خبر فرار گورها که ظهر سه‌شنبه روی خروجی خبرگزاری‌های رسمی کشور رفت، سبب شد مسئولان محیط زیست که پس از رسوایی مرگ 5 گور حین جابه‌جایی حالا رسوایی فرار گورهای باقی‌مانده را هم در کارنامه طرح احیای گور به ثبت رسانده بودند به ناچار طی یک وارونه‌نمایی نخ‌نما، ادعا کنند که گله 5 نفری گورها فرار نکرده‌اند بلکه با برنامه مسئولان محیط زیست و عامدانه رهاسازی شده‌اند. آنها فیلمی را که پس از پیدا شدن گورها گرفته شده بود منتشر کرده و آن را «فیلم رهاسازی گورها» نام گذاشتند. این ادعای غیرقابل باور پرسش‌های بسیاری را طرح کرد از جمله اینکه چرا فیلم و عکسی از لحظه خروج گورها از قرنطینه در دست نیست؟ و یا چگونه گله فاقد گورنر می‌تواند نسل گور را در کویر ملی احیا کند؟

مسئولان محیط زیست به این سوال پاسخ خنده‌دارتری دادند و گفتند به زودی چند گور دیگر از کرمان و یزد و فارس هم به کویر منتقل و رهاسازی می‌کنیم که بین آنها گور نر هم وجود دارد که همین توضیح، سوالات دیگری را طرح کرد: اگر همین حالا هم برای انتقال گورها به کویر اقدام شود، با فرض اینکه سالم به کویر برسند و مدت سه هفته‌ای قرنطینه را هم پشت سر بگذارند، رهاسازی آنها به حدود یک ماه آینده موکول خواهد شد. گورهایی که ماه دیگر در کویر ملی رها می‌شود چگونه قرار است گورهای قبلی را پیدا کنند؟ به فرض که پیدا کنند، چه تضمینی وجود دارد گورهایی که در قرنطینه جفت نخورده‌اند در طبیعت تولید مثل کنند؟ چرا مسئولان در حالی که می‌توانستند ماه آینده یک گله استاندارد گور شامل نر و ماده را رهاسازی کنند، ماده‌ها را جدا رها کردند؟ چرا کره‌های 5 ماهه‌ای که دستکم تا دو سال آینده بالغ نمی‌شوند را رهاکرده‌اند تا احتمال تبدیل شدندشان به طعمه گرگ و کفتار را به وجود آورند؟

این پرسش‌ها همچنان برجا بود که صبح چهارشنبه خبر آمد محیط‌بانانی که چند روزی است می‌کوشند گورها را به قرنطینه بازگردانند، موفق شده‌اند پس از حدود 12 ساعت تعقیب گورها با موتور، آنها را به سوی قرنطینه هدایت کنند و گورهای خسته، تشنه و محاصره شده نهایتا ساعات اولیه بامداد چهارشنبه وارد محوطه قرنطینه شده‌اند.

حالا اوضاع مثل قبل از انتشار خبر فرار گورها شده بود با این تفاوت که مسئولان محیط زیست، خبر رهاسازی موفقیت‌آمیز گورها را رسانه‌ای کرده بودند اما حالا گورها دوباره در قرنطینه حبس بودند.

مسئولان محیط زیست ناچار شدند این بار بگویند که گورها پس از رهاسازی خودشان تصمیم گرفته‌اند به قرنطینه بازگردند. انتشار فیلمی که در آن یکی از مسئولان محیط زیست مدعی بود درب قرنطینه گورها را باز گذاشته‌اند تا گورها هر وقت می‌خواهند بیایند و بروند کمدی تلخ احیای گور را به نقطه اوج خود رساند و در نهایت اعلام شد سازمان حفاظت محیط زیست به زودی گورهای دیگری را از کرمان و یزد و فارس به منظور رهاسازی به کویر منتقل خواهد کرد.

فعالان محیط زیست بر این باورند که رهاسازی یک گله فاقد گور نر شامل دو کره 5 ماهه در کویر به مراتب نابخشودنی‌تر از باز ماندن درب قرنطینه و فرار گورهاست چرا که نشان از ضعفی مشهود در بدنه کارشناسی استانی و ستادی دارد حال آنکه باز ماندن درب قرنطینه یک اشتباه سهوی و ناشی از سوء مدیریت است. با این حال مسئولان محیط زیست ترجیح می‌دهند مسئولیت یک اشتباه عامدانه را بپذیرند اما زیر بار اشتباه سهوی نروند.

دعوت اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان از خبرنگاران استانی طی چند روز گذشته برای بازدید از قرنطینه گورها و به نمایش گذاشتن اینکه اوضاع، به حال عادی برگشته، هرچند تلاشی بیهوده برای پنهان کردن، ماجرای فرار گورها است اما حکایت از اصرار سازمان حفاظت محیط زیست برای ادامه طرح معرفی مجدد گور به کویر ملی دارد.

اما چرا برای ادامه این پروژه پرحاشیه، کارشناسی‌نشده، بی‌برنامه و ناموفق که طی روزهای گذشته، در کمال تاسف، سازمان حفاظت محیط زیست، حیات وحش و گورخر را در جامعه مورد تمسخر قرار داده تا این حد اصرار وجود دارد؟ چرا در حالی که بسیاری از زیستگاه‌های کشور نیازمند اقدامات حفاظتی است، تا در سایه آن، صدها گونه جانوری و گیاهی از شرایط مناسب‌تری برای بقا برخوردار شوند، سازمان حفاظت محیط زیست، بر اجرای طرح‌های بدون زیرساخت و بلندپروازانه‌ای مانند احیای ببر و شیر و گوزن و پازن و گور هزینه‌های مالی و معنوی بعضا هنگفت پرداخت می‌کند؟