ضعف مدیریت و فرهنگ‌سازی چالش‌های مدیریت پسماند در ایران است

تقی عبادی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه یکی از چالش‌های موجود در مدیریت پسماند ضعف مدیریت، کمبود بودجه و فرهنگ‌سازی است، تاکید کرد: باید برای ایجاد انگیزه در بخش مردمی بسیار تلاش کرد، در اقتصاد محیط‌زیست هزینه‌های زیست‌محیطی در قیمت کالا منظور شده و اکنون نیز در بسیاری از کشورها بر همین اساس کالا تولید می‌شود.

وی با بیان اینکه شاهرود ظرفیت خوبی برای مدیریت پسماند زباله به مثابه بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرستان استان سمنان دارد، افزود: ما وارثان زمین، تعریف اولیه محیط‌زیست را در پاکی هوا، آب‌وخاک می‌دانیم، لیکن اولین موضوع در حوزه محیط‌زیست که نگرانی بسیاری پیرامون آن وجود دارد آلودگی هوا است که خوشبختانه این مهم در شاهرود به‌هیچ‌وجه وجود ندارد اما شهرهای صنعتی کشور بسیار شدید درگیر آن هستند.

اهمیت چرخه آب در محیط زیست

این استاد دانشگاه بابیان اینکه آب به‌صورت غیرمستقیم در حیات همه موجودات اثربخش است، تصریح کرد: نان سنگک ۱۵۰ برابر وزن خود آب مصرف‌ می‌کند که این تنها نمونه کوچکی از کاربرد آب در کشور است، لذا برای تولید هر محصولی نیازمند آب هستیم که با توجه به افت سفره‌های زیرزمینی تا ۱۷ الی ۱۸ متر باید بیش‌ازپیش قدردان آن باشیم.

عبادی بابیان اینکه یکی از شاخص‌های کشورهای توسعه‌یافته کاهش بیماری است، افزود: تمام مایحتاج سفره ما از خاک تأمین می‌شود که بسیار ارزشمند است بنابراین مواد شیمیایی در آب، خاک و هوا می‌تواند وارد بدن شود، لذا ۹۹ درصد سرطان‌ها از همین‌جا ناشی می‌شود که متاسفانه به آلودگی این منابع توجهی نمی‌شود.

وی همچنین بابیان اینکه عامل سرطانی در آب، هوا و خاک بعد از ۱۰ سال رخ می‌دهد، ابراز داشت: توجه به محیط‌زیست باعث می‌شود از شر بیماری‌ها و هزینه‌های درمان راحت شویم و بر همین اساس فعالیت‌های صنعتی در دنیا به سمت کاهش تولید پسماند پیش می‌رود.

آلودگی ۹۵درصد کمپوست‌ها

این کارشناس محیط زیست بابیان اینکه غالب محصولات برای رقابت‌پذیر بودن مسائل زیست‌محیطی را معمولاً نادیده می‌گیرند، تصریح کرد: به‌راحتی نمی‌توان از دست پسماند راحت شد، با کوچک‌ترین خطایی در این حوزه شیرابه آن گریبان‌گیر آب‌های زیرزمینی و بخش کشاورزی می‌شود لذا در این زمینه نیازمند بررسی‌های بیشتری هستیم.

عبادی ضمن بیان اینکه با توجه به محدودیت منابع باید به گونه‌ای عمل کرد تا مصرف آیندگان دچار لطمه نشود، ابراز داشت: باید اولویت امروز حفظ محیط‌زیست باشد، پس نمی‌توان با خودخواهی آن را مصرف کرد.

وی بابیان اینکه ۹۵ درصد کمپوست‌ها آلوده است، تصریح کرد: نمی‌توان به‌صورت ۱۰۰درصدی مواد را در شرایط امروز جامعه جداسازی کرد، یک باطری قلمی در صورت خراب شدن یک مترمکعب خاک را آلوده می‌کند که اگر این خاک وارد چرخه آبی شود تجمع فلزات سنگین در بدن و شیوع سرطان‌ها را در پی خواهد داشت.

بسیاری پسماندها سوزانده می‌شوند

عضو هیئت‌علمی دانشکده عمران و محیط‌زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران با ابراز اینکه بسیاری از شهرداری‌ها پسماند را می‌سوزانند که با این روش ۸۰ درصد وزن پسماند کاهش پیدا می‌کند اما از سوی دیگر گازهای خطرناک سمی تولید می‌شوند که برای ساکنان آن شهر بسیار مضر هستند لذا این روش به‌هیچ‌وجه کارساز نیست.

عبادی بابیان اینکه در هرم پسماند تفکیک از مبدأ در رأس و دفع در انتهای کار قرار دارد، ابراز داشت: برای این منظور باید از طریق سطل‌های جداگانه، زباله‌ها مدیریت شوند که این روش تنها برای پسماند عادی نیست بلکه زباله‌های عفونی، نخاله‌های ساختمانی، مواد تجدید ناپذیر و تجدید پذیر و مواد خطرناک را نیز شامل می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: امکان احیای مجدد یک کالا، بهره‌برداری کمتر از معادن، جلوگیری از آلودگی و اشتغال مزایای طرح تفکیک زباله است که فقدان مدیریت صحیح، عدم هماهنگی بین بخشی، موانع اجرایی، نبود کارشناسان، نبود کارخانه بازیافت، نداشتن آنالیز اطلاعات پسماند ازجمله مواردی است که باعث مغفول ماندن این طرح می‌شود.

ضرورت توجه به پسماند عفونی

مدیر ارشد سازمان محیط‌زیست در بخش آلودگی آب همچنین گفت: باید در بخش پسماند به زباله‌های عفونی و صنعتی نیز توجه کرد که برای بخش خصوصی این مقوله جذاب‌تر است و برای طرح‌های مدیریت پسماند با در نظر گرفتن امکانات و شرایط در وزارت کشور نیز بودجه منظور خواهد شد اما در این خصوص باید مستندسازی، تهیه نسخه طرح هادی، اطلاعات زمین‌شناسی منطقه انجام شود تا بتوان با آموزش و فرهنگ‌سازی، شناسایی منابع تولید و آنالیز پسماند کار را نهایی کرد.

عبادی ضمن بیان اینکه در مدیریت پسماند باید زیرساخت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی و اقتصادی شناخته شود، ابراز داشت: زباله گردها و حمل‌ونقل باید سامان‌دهی و برای دفع روش اصولی طراحی شود.

وی در ادامه تصریح کرد: در بحث مدیریت پسماند فرصت‌ها و تهدیدهایی وجود دارد که باید این موارد شناسایی شوند و از سوی دیگر برون‌سپاری و درگیر کردن بخش خصوصی و استفاده از تجربیات سایر کشورها می‌تواند این کار را با شتاب‌دهی بیشتری صورت بخشد و از سوی دیگر در فاز دوم مدیریت پسماند باید به لحاظ قوانین و مقررات ساختارهای اجرایی درستی گذاشته شود تا مانعی برای انجام کار نباشد، لذافرهنگ‌سازی از مدارس، ارائه آموزش و اطلاع‌رسانی، برگزاری همایش‌ها و سامان‌دهی زباله جمع کن‌ها در این مقوله قرار دارد.

ضرورت ظرفیت‌سنجی

این کارشناس محیط‌زیست در بخش آلودگی آب بابیان اینکه ظرفیت سنجی در بحث مدیریت پسماند ضروری است، ابراز داشت: اگر تفکیک از مبدأ به بالای ۲۰درصد برسد شرایط عالی خواهد بود که در بهترین شرایط توانستیم به ۱۵ درصد دست پیدا کنیم که با ترسیم نمودار آماری تفکیک از مبدأ آسان‌تر انجام خواهد شد.

عبادی در ادامه تصریح کرد: در بحث پسماند باید مراکز دفع به‌دقت موردبررسی قرار گیرد تا در معرض سفره‌های آب زیرزمینی نباشد و از سوی دیگر باید برای ابزار آموزش و اطلاع‌رسانی نیز برآورد هزینه صورت گیرد و واحدهای اجرایی به‌موقع کار خود را به اتمام برسانند.

وی افزود: درنهایت برای طرح مدیریت پسماند هزینه‌های بسیار بالایی نیاز است که حضور بخش خصوصی، حمایت دولت و هماهنگی بین بخشی مسئولان استانی و شهرستانی می‌تواند در پیشبرد این طرح بسیار اثربخش باشد.