اندیشه‌های عرفانی و عقلانی شیعه مخاطبان زیادی در غرب دارد

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی آقامحمدی، مدیرگروه مطالعات اسلامی جامعةالمصطفی(ص) در گفت‌وگو با ایکنا؛ گفت: دنیای امروز دنیایی است که فضای خوبی برای بین‌المللی کردن گفتمان تشیع و اهل بیت(ع) وجود دارد؛ زیرا مستشرقان عمدتاً در قرون گذشته با هدف ضربه زدن به اسلام و با نگاه تبشیری سراغ منابع اسلامی می‌آمدند ولی امروز حرف علمی و درست را می‌پذیرند و با نگاه محققانه‌تری به تتبع در علوم اسلامی می‌پردازند.

مدیرگروه مطالعات اسلامی جامعةالمصطفی(ص) با بیان اینکه امروز در غرب اگر کتابی پرمخاطب و جذاب باشد اقدام به چاپ و توزیع آن هم می‌کنند، تصریح کرد: اگر شاهدیم که اسلام با خوانش اهل سنت رواج دارد، چون کمتر کار جدی از سوی ما انجام شده و حضور آکادمیک کمی داشته‌ایم. این در حالی است که مبانی عقلانی تشیع به‌شدت می‌تواند در فضای بین‌المللی جذاب باشد، به شرط آن که به زبان روز و مخاطب ارائه شود.

این محقق و استاد حوزه علمیه با بیان اینکه عمده حضور شیعه در دنیا در حد تبلیغ و اعزام مبلغ بوده است، اظهار کرد: اهل سنت عمدتاً به مباحث سطحی و ظاهرگرایانه پرداخته‌اند، در حالی که اگر عمق آموزه‌های تشیع و عقلانیت آن مطرح شود، به‌درستی شاهد اثرگذاری آن خواهیم بود.

آقامحمدی، شرط تأثیرگذاری در مخاطب و جذابیت را فهم زبان، فرهنگ و ادبیات بین‌المللی دانست و تصریح کرد: متأسفانه بیشتر فعالیت‌های تبلیغی ما در فضای بین‌المللی یا موفق نبوده و گاهی تأثیر منفی هم داشته است، چون کمتر با زبان و فرهنگ فضای بین‌المللی آشنائی داریم.

مدیرگروه مطالعات اسلامی جامعةالمصطفی(ص) در عین حال بیان کرد: یکی دیگر از دلائلی که سبب شده تا منابع اهل سنت بیشتر در تحقیقات مستشرقان مورد توجه باشد، به سابقه فعالیت علمی غرب در قرون گذشته بازمی‌گردد؛ اروپا حس کرد که تمدنش وامدار تمدن اسلامی است و برای بررسی بیشتر ابعاد این تأثیرگذاری مطالعات گسترده‌ای را آغاز کردند و سیل عظیمی از مستشرقان به مصر رفتند تا به تحقیق بپردازند.

وی ادامه داد: در مصر انتشارات متعددی وجود داشت و «الازهر» نیز در این کشور تأسیس شده بود؛ لذا دسترسی به منابع اهل سنت بیشتر از شیعه بود و طبیعی است که گرایش آنان به این آثار بیشتر باشد و حتی شیعه را هم از منظر آثار اهل سنت قضاوت کرده‌اند. از ابتدا شیعه به عنوان فرقه‌ای حاشیه‌ای و انحرافی از اسلام در ذهن محققان غربی مطرح شده است.

این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی شیعه مورد توجه واقع شده است، عنوان کرد: آموزه‌های عرفانی و عقلانی شیعه عمدتاً در آثار اهل سنت وجود ندارد؛ زیرا تفکر جبرگرایی در اهل سنت غلبه داشته خریداران زیادی در دنیا دارد. شیعه تفکر «امر بین الامرین» را در میانه افراط و تفریط «جبرگرایی» و «تفویضیه» پذیرفته است. این مطلب با ظرافت ویژه از سوی امام صادق(ع) بیان شده است.

آقامحمدی تصریح کرد: دیدگاه کسانی مانند علامه طباطبایی که آثار ایشان به‌ویژه تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن» شاهکار است و باید در کنار اندیشه‌های غربی و به صورت تطبیقی مطالعه شود. چنین آثاری باید به شکل هنرمندانه ترجمه و به گفتمان بین‌المللی راه یابد.

نویسنده اولین لغت‌نامه «اصول فقه به انگلیسی» با تأکید بر اینکه نیاز مخاطب بین‌المللی باید سنجیده و متناسب با آن دست به انتشار اثر بزنیم، عنوان کرد: نکته دیگر در این زمینه این است که شاید هزاران جلد اثر به زبان‌های دیگر ترجمه شده ولی تعداد انگشت‌شماری از این آثار مفید بوده‌اند، زیرا غالب ترجمه‌ها ایراداتی دارد؛ به عنوان مثال ترجمه «نصر» از «شیعه در اسلام» علامه طباطبایی با اینکه ترجمه خوبی است ولی نحوه نگارش آن به گونه‌ای است که منطق فهم آن برای یک اروپائی سخت است.

آقامحمدی با بیان اینکه هندوها در معرفی آثارشان خیلی موفق عمل می‌کنند، اظهار کرد: ادبیات دینی تولید شده در قم و با نگاه به فرهنگ درونی ما نمی‌تواند در مخاطب با زبان دیگر اثر بگذارد و نیازمند فهم منطق مخاطب دیگر کشورهاست.

مدیر مطالعات بین‌الملل پژوهشکده «عروة الوثقی» افزود: به عنوان مثال برای ایجاد هم‌خوانی و همسان‌پنداری برای تأثیرگذاری بر دیگران می‌توانیم از شاهکارهای هنری آستان قدس شروع کنیم؛ زیرا برای مخاطب غربی قابل هضم و فهم است و بعد او را وارد فلسفه‌ای کنیم که پشتوانه خلق چنین آثار هنری بی‌نظیر است؛ اینکه ابتدا از مباحث کلامی و فلسفی شروع کنیم ممکن است در معرفی تشیع چندان موفق نباشد.

وی در خاتمه مجدداً تاکید کرد: آموزه‌های عقلانی و عرفانی اهل بیت(ع) برای فضای فکری امروز غرب خریدار بیشتری دارد و باید آثاری را با لسان قوم در این زمینه ترجمه و ارائه کنیم.

انتهای پیام