همه چیز درباره «بسته ویژه دولت» برای حمایت از اقشار کم درآمد

صراط:

رئیس‌جمهور روز شنبه ۱۹ آبان در حاشیه نشست سران قوا، اعلام کرد دولت اولین بسته حمایت غذایی را در آبان به افراد و اقشاری که در فشار بیشتری هستند پرداخت خواهد کرد و این روند تا پایان سال در چندین نوبت ادامه می‌یابد.

رئیس‌جمهور در این سخنان اشاره‌ای به اقلام موجود در آن بسته غذایی و همچنین دایره شمول پرداخت آن نکرد؛ اینکه این بسته حمایت غذایی شامل کدام گروه‌های درآمدی و کدام اقشار جامعه می‌شود؟ اما شاید بتوان با نگاهی به سابقه ارائه بسته‌های حمایتی از سوی دولت و همچنین اخباری که در روز‌های اخیر در این رابطه به نقل سایر مسئولان دولتی رسانه‌ای شده، نسبت به کمیت و کیفیت وعده اخیر رئیس‌جمهور آگاهی یافت.

وعده نخست دولت؛ ارائه بسته حمایتی به همه اقشار
دوم مهرماه بود که محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه طی نشستی در این سازمان، از ارائه بسته‌های حمایتی توسط دولت به همه اقشار جامعه خبر داد.

۴۸ ساعت پس از این سخنان نوبخت، در روز چهارم مهرماه، بصورت غیررسمی خبر رسید که جزئیات «بسته معیشتی خانوار» در حال نهایی شدن است و این بسته، نه به همه آحاد جامعه که تنها به خانوار‌های با درآمد زیر سه میلیون تومان، تعلق می‌گیرد.

تصویب «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد» در هیئت دولت
سرانجام روزیکشنبه ۲۹ مهرماه، در جریان جلسه هیئت دولت، «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد» تصویب و این بار به صورت رسمی اعلام شد که این بسته حمایتی به افرادی که درآمد ماهیانه کمتر از سه میلیون تومان دارند، تعلق می‌گیرد.

انوشیروان محسنی بندپی، سرپرست وقت وزارت «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» در همان مقطع، پیرامون مصوبه «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد»، گفت: این بسته‌ها تا پایان سال ۹۷ و به شکل غیرمستمر در سه مرحله و در مجموع با مبلغ ۶۰۰ هزار تومان، متناسب با تعداد اعضای خانوار توزیع می‌شود.

ابلاغ مصوبه ارائه «بسته حمایت غذایی»
صبح روز شنبه ۵ آبان، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، مصوبه ۸ ماده‌ای هیئت وزیران پیرامون «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد» را به دستگاه‌های ذیربط ابلاغ کرد.

در این ابلاغیه، دو ماموریت مشخص برای «سازمان برنامه و بودجه» و «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» تعریف شده است:

در نخستین گام، سازمان برنامه و بودجه موظف است، مبالغ در نظر گرفته شده را از طریق حساب بانکی متصل به یارانه نقدی سرپرستان خانوار در گروه‌های تحت پوشش «کمیته امداد»، «سازمان بهزیستی»، «بنیاد شهید» و «خانوار‌های با درآمد ماهانه کمتر از ۳ میلیون تومان»، واریز کند.

در گام بعدی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، موظف شده آن دسته از خانوار‌هایی که مدعی درآمد ماهانه کمتر از ۳ میلیون تومان هستند، اما در فهرست شمول دریافت «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد» قرار نگرفته‌اند را از طریق بررسی حساب‌های بانکی‌شان (البته با اجازه خودشان) مورد راستی آزمایی قرار دهند.

نیمی از جمعیت کشور سبد غذایی دریافت می‌کنند
در بعد از ظهر روز شنبه ۵ آبان نیز روحانی در جلسه رای اعتماد مجلس به چهار وزیر پیشنهادی، گریزی به «بسته حمایت غذایی» دولت زد و گفت: طی روز‌های آینده نیمی از جمعیت کشور سبد غذایی دریافت می‌کنند که از طرف وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی با همکاری سازمان برنامه و بودجه و سایر مسئولان شروع می‌شود و امیدوارم هفته آینده اعلام بشود.

اما با وجود تاکیدات مقامات دولتی، در حال حاضر که در روز‌های پایانی آبان ماه به سر می‌بریم هنوز جزئیات «بسته حمایت غذایی» اعلام نشده است؛ از این رو طبیعی است که برخی ابهامات و تردید‌ها در رابطه با این بسته حمایتی وجود داشته باشد.

توضیحات وزیر جدید پیرامون بسته حمایت غذایی
البته روز گذشته (دوشنبه) محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حاشیه جلسه معارفه‌اش در وزارتخانه جدید، پیرامون کم و کیف بسته‌های حمایتی دولت، توضیحاتی را ارائه کرد که اندکی از ابهامات و تردید‌ها پیرامون این بسته‌ها در نزد افکار عمومی، زدود.

نخست آنکه قالب این بسته‌های حمایتی، نه به صورت وجه نقد که به صورت کالا است؛ کالا‌هایی که به گفته شریعتمداری متنوع هستند تا دست خانواده‌ها در انتخاب باز باشد.

دوم آنکه ظرف این هفته، خانوار‌های یک تا پنج نفره تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، اقلامی به ارزش ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.

نکته سوم که از اظهارات روز گذشته شریعتمداری بدست آمد، این است که کارمندان دولت، همراه با حقوق آبان ماه، بسته حمایت غذایی خود را در قالبِ وجه نقد دریافت می‌کنند.

نکته چهارم نیز بحث خانوار‌هایی است که تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی نیستند و در عین حال جزء اقشار کم درآمد (با درآمد ماهانه زیر ۳ میلیون) محسوب می‌شوند؛ در این زمینه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته است که بسته حمایت غذایی آن‌ها دو هفته بعد از اجرای طرح در دور اول، ارائه خواهد شد.

ابهامات موجود پیرامون «بسته حمایت غذایی»
اما اگر چه توضیحات روز گذشته شریعتمداری اندکی از ابهامات پیرامون «بسته جمایت غذایی» دولت را رفع کرد، اما همچنان ابهاماتی در این زمینه وجود دارد.

نخست آنکه، جامعه هدفی که قرار است بسته حمایت غذایی به آن‌ها تعلق بگیرد، چند درصد است و چه تعداد از افراد جامعه را تشکیل می‌دهند؟ اگر معیار، خانوار‌هایی با درآمد زیر ۳ میلیون در ماه است، آیا برآورد اطلاعاتی در مورد درصد و تعداد این خانوار‌ها وجود دارد؟ اینکه رئیس‌جمهور گفته است، به نیمی از افراد جامعه این بسته‌های حمایتی تعلق می‌گیرد آیا بدین مفهوم است که نیمی از افراد جامعه متعلق به خانوار‌هایی با درآمد زیر ۳ میلیون تومان هستند؟ برآورد‌ها حاکی از آن است که افرادی که متعلق به خانوار‌هایی با درآمد زیر ۳ میلیون تومان هستند، بیش از نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند.

نکته ابهام برانگیز بعدی آن است که اگر ملاکِ ارائه بسته حمایت غذایی، خانوار‌هایی با درآمد ماهانه کمتر از ۳ میلیون تومان است، آیا مرجع و بانکی اطلاعاتی برای اثبات میزان درآمد همه خانوار‌ها وجود دارد؟ به استثنای خانوار‌های تحت پوشش و کارمندان دولت که درآمدشان مشخص است، بسیاری از اقشار جامعه به اموری اشتغال دارند که درآمد آن‌ها در سامانه‌ای ثبت و ضبط نمی‌شود، دولت برای شناسایی آن‌ها چه تصمیمی اتخاذ کرده است؟

ضرورت برآورد اطلاعاتی صحیح در توزیع بسته‌های حمایتی
مسعود رضایی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به نحوه توزیع بسته‌های حمایتی دولت به اقشار جامعه و ایرادات در اجرا و توزیع این بسته‌ها گفت: سابقه توزیع این بسته‌های حمایتی نشان می‌دهد که دولت‌ها خیلی در توزیع این بسته‌ها موفق نبوده‌اند و ممکن است رانت و فسادی در آن به وجود بیاید.

وی با بیان اینکه در رابطه با توزیع این بسته‌های حمایتی باید برآورد اطلاعاتی درستی صورت پذیرد، تاکید کرد: نمی‌توان با اطلاعات ناقص، از مردم در قالب بسته‌های حمایتی، پشتیبانی کرد. به عنوان مثال ما درتوزیع یارانه‌ها افرادی را داریم که تنها زندگی می‌کنند اما یارانه‌ها به آن‌ها تعلق نگرفته و یا به کل از دریافت یارانه حذف شده‌اند که این خود به نوعی نقص در اطلاعات و آمار‌ها تلقی می‌شود.

این نماینده مجلس تصریح کرد: دولت باید پیش از توزیع بسته‌های حمایتی به مردم، اطلاعات خود را دقیق کند؛ در حال حاضر حقوق کارمندان رقم مشخصی دارد و تا حدودی هم می‌شود در آمد کاسبان ریزه کار را ارزیابی کرد، اما افرادی هم هستند که جزو هیچکدام از این گروه‌ها نیستند یعنی نه کارمند هستند و نه جایگاهی برای ارائه خدمات دارند که باید آن‌ها هم به خوبی شناسایی شوند.

معیار دریافت بسته‌های حمایتی، افراد باشند نه خانوارها
نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به اظهارات رئیس جمهور مبنی بر اینکه بسته حمایتی دولت به نیمی از افراد جامعه تعلق خواهد گرفت اظهار داشت: اگر معیار دولت از ارائه بسته حمایتی شامل افرادی می‌شود که زیر سه میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند آنوقت باید گفت که این افراد کمی بیش از نیمی از افراد جامعه هستند و نه نیمی از جامعه، چرا که وضعیت اقتصادی مردم تا حدودی مشخص است.

این نماینده مجلس بیان داشت: همچنین در راستای ارائه بسته‌های حمایتی باید معیار را فرد قرار دهیم نه خانوار چرا که اگر معیار خانوار باشد اشتباه در آن زیاد خواهد شد؛ اما اگر معیار فرد باشد این مسئله به عدالت نزدیک‌تر است؛ یعنی وقتی گفتیم این بسته به هر نفر تعلق می‌گیرد دیگر آن خانواده به تعداد اعضای خود از این بسته بهره‌مند خواهد شد چراکه معمولا خانوار‌های کم درآمد تعداد جمعیت بیشتری هم دارند و نباید از این طریق بی‌عدالتی صورت گیرد.

نشست کمیسیون اجتماعی مجلس با شریعتمداری درباره سازوکار توزیع بسته‌های حمایتی
وی تاکید کرد: کمیسیون اجتماعی در روز‌های آینده از مسئولین زیربط اعم از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در رابطه با سازوکار توزیع بسته‌های حمایتی دعوت به عمل خواهد آورد.

قرار بود در ۱۰ روز اول آبان‌، فروشگاه‌های ویژه توزیع بسته‌های حمایتی، مشخص شوند
به هر ترتیب، مطابق با وعده ارائه شده از سوی مسئولان دولتی، نیمی از اقشار جامعه، تا پایان این ماه (یعنی هشت روز دیگر) باید بسته حمایت غذایی را دریافت کنند؛ به نظر می‌رسد تا اینجای کار هم دولت از برنامه‌ای که پیرامون این بسته‌ها از پیش اعلام کرده بود، عقب است؛ چرا که محسنی بندپی سرپرست وقت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همان مقطع ۲۹ مهرماه، که در جریان جلسه هیئت دولت، «بسته حمایت غذایی اقشار کم‌درآمد» تصویب شد، اعلام کرده بود در ۱۰ روز اول آبان‌ماه فروشگاه‌های ویژه توزیع این بسته‌های حمایتی، مشخص خواهند شد؛ این در حالی است که با وجود گذشت ۲۲ روز از آبان ماه، نه تنها این فروشگاه‌ها مشخص و اعلام نشده است که ابهاماتی نیز درباره جامعه هدفِ گیرنده‌ی این بسته‌های حمایتی وجود دارد.