فایده فلسفه از دیدگاه ابراهیمی دینانی/ فیلسوف معاصر «محیی» است

به گزارش ایکنا؛ مراسم رونمایی از کتاب «وحدت هستی و هستی واحد» اثر غلامحسین ابراهیمی دینانی شامگاه یکشنبه 27 آبان‌ماه با حضور با حضور آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، علی اوجبی و عبدالله صلواتی در کتابخانه ملی برگزارشد.

ابراهیمی دینانی به بیان اهمیت دانش فلسفه پرداخت و اظهار کرد: حقیقت این است که ما با فلسفه زندگی می‌کنیم. با این وجود فلسفه یک چیز بی‌خودی است! یکی از محققین کشور نوشته است فلسفه یعنی فلّه‌ای از سفه و نادانی. عطار هم در دیوان شعرش آورده است: «کاف کفر ای جان به حق المعرفه/ خوشترم آید ز فاء فلسفه/ چون که این علم لزج چون ره زند/ بیشتر بر مردم آگه زند». بسیاری از مردم نمی‌توانند با فلسفه ارتباط برقرار کنند.

وی ادامه داد: یکی از اساتید که دانش‌آموخته دانشگاه سربن فرانسه است تعریف می‌کرد که ما یک روز استاد درس فلسفه به ما گفت: فکر نکنید حالا که فلسفه خوانده‌اید جایگاه و مقامی خواهید یافت. خیر، از فلسفه هیچ چیز به دست نمی‌آید. آن استاد تعریف می‌کرد دانشجویان با شنیدن این سخنان ناراحت شدند و حالت افسرده پیدا کردند. وقتی استاد ناراحتی دانشجویان را دید گفت: ممکن است فلسفه یک فایده داشته باشد. فایده فلسفه این است که تا آخر عمر خر نمی‌شوید!

دینانی یادآور شد: اگر فایده فلسفه همین باشد خوب است. البته فلسفه «فلسفیدن» است، نه فلسفه دانستن. اصطلاحات فلسفه را بیان کردن فلسفه نیست. حالا منظور از فلسفیدن چیست؟ انسان ذهن دارد و به همین دلیل از همه موجودات حتی فرشتگان ممتاز است. حضرت جبرئیل با تمام جایگاهی که دارد منفتح نیست و از زبان حضرت موسی تا حضرت ختمی مرتبت ترقی پیدا نکرده است. این انسان است که هر لحظه غیر از لحظه قبل است. امام علی(ع) می‌فرمایند: «ویل لمن ساواه یوماه؛ وای بر کسی که دو روزش مساوی باشد».

وی افزود: مقصود حضرت از دو روز، دو لحظه است. انسان باید هر لحظه تحول پیدا کند. بدین خاطر لازم است ذهن، منفتح باشد. همین انسانی که به حسب ذات، ذهنش منفتح است گاهی ذهنش به شدت دچار انجماد و دگماتیسم می‌شود؛ یعنی در ذهن را می‌بندد و تا ابد در ذهنش زندانی می‌شود. هر زندانی ممکن است یک روز ویران شود اما زندان ذهن باز نمی‌شود. با این تعریف، کار فلسفه این نیست که همه علوم را به شما بیاموزد بلکه فایده فلسفه این است که ذهن را باز نگه می‌دارد و نمی‌گذارد تا آخر عمر بسته شود.

فیلسوف به فلسفه حیات می‌بخشد

عبدالله صلواتی یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که به بیان دیدگاه خود پیرامون اثر پرداخت و عنوان کرد: به نظر من فلسفه مانند نخلی است که اگر سر آن بریده شود می‌میرد. سر فلسفه متفکران معاصر ما هستند. اگر صدرا صدرا شد به دلیل تلاش متفکران معاصر او بوده است. فلسفه بدون فیلسوف جز واژگان انتزاعی و مخرب چیزی نیست. این فیلسوف است که قاعده قاعده فلسفه را حیات می‌بخشد. به این اعتبار، فیلسوف معاصر «محیی» است.

وی ادامه داد: عقل تنها موجودی است که می‌تواند خودش را متعلق شناسایی قرار دهد و خود را نقد و از آن مهم‌تر تصحیح کند. اگر فیلسوف معاصر نباشد نه تنها فلسفه حیات ندارد بلکه مهم‌ترین ساحت وجود انسان که عقل است نیز در جامعه غایب بزرگ است. این فیلسوف است که عقل را زنده می‌کند و حقایق را می‌شناساند. یکی از تفاوت‌های دکتر دینانی با اندیشمندان فلسفه غرب همین است که از دید ایشان رسالت فیلسوف منحصر در بیان نسبت بین امور نیست، بلکه کار او کشف حقیقت است. یکی از اشتباهات فاحش کانت همین است که می‌گوید ما به حقیقت دسترسی نداریم. نباید بگوییم فلسفه به چه کار می‌آید، باید بگوییم فیلسوف به چه کار می‌آید. یکی از وجود گمراه‌کننده بودن فلسفه همین است که فلسفه را ببینیم اما فیلسوف را نبینیم.

وی در ادامه به شخصیت ابراهیمی دینانی اشاره کرد و اظهار کرد: یکی از ابعاد گشودگی دکتر دینانی، گشودگی ایشان نسبت به رهیافت‌های مختلف به حقیقت است، به همین دلیل نمی‌گوید فلسفه ملکه علوم است. در علم کلام هم همان حقیقتی را در می‌یابد که در عرفان و فلسفه است. ایشان نه تنها نسبت به سنت ما گشوده هستند بلکه نسبت به فلسفه غرب هم گشوده هستند و به جای آنکه انرژی خود را صرف نقد فلسفه غرب کنند، از رهیافت‌ها و دستاوردهای آن استفاده می‌کنند تا بار دیگر در فلسفه اسلامی روح تازه بدمند.

عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: نکته دیگر در خصوص این اثر نگاه آکادمیک دکتر دینانی به مسئله است. برخی افراد وقتی به بررسی مسئله می‌پردازند و آورده‌ای تولید می‌کنند نسبت به نقدهای وارد به آن بی‌توجه هستند و از خانه بیرون نمی‌آیند تا ببینند طوفان اشکالات و ایرادات با آورده آنها چه می‌کند. استاد دینانی همان‌گونه که آرای موافقان را می‌بینید نظرات مخالفان را هم بررسی می‌کنند. همان گونه که شواهد موید قاعده الواحد را ذکر کردند، شواهد نقض قاعده را هم ذکر کردند.

انتهای پیام