هنوز افت معناداری در تولید مستند نداشته‌ایم/ نگران گرانی‌ها هستیم

به گزارش خبرنگار مهر، بنابر اعلام رسمی دبیرخانه دوازدهمین جشنواره بین‌المللی «سینما حقیقت»، تعداد آثار متقاضی حضور در بخش ملی این رویداد از ۷۰۵ مستند در سال گذشته به ۶۳۴ مستند کاهش پیدا کرده است. در بخش مستندهای پرتره هم مجموعا ۴۰ اثر به دبیرخانه ارائه شده که بازهم بنابر اعلام دبیرخانه، این آمار «پایین‌ترین آمار طی سال‌های اخیر» محسوب می‌شود.

در بخش مستند محیط‌زیست و حیات‌وحش هم در حالی که سال گذشته ۹۹ مستندساز متقاضی ارائه آثارشان به جشنواره بوده‌اند، امسال تنها ۴۰ مستند به دبیرخانه «سینماحقیقت» ارائه شده است.

به استناد همین آمار رسمی از آثار متقاضی حضور در مهمترین رویداد سینمای مستند کشور، به نظر می‌رسد شاهد افت کمی تولید در این حوزه طی یکسال گذشته بوده‌ایم، اما دلایل این افت چه بوده و آیا شاهد تاثیرگذاری منفی شرایط اقتصادی و گرانی‌ها بر سرمایه‌گذاری و تولید در سینمای مستند هستیم؟

سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به‌عنوان متولی رسمی حمایت از سینمای مستند و دبیر دوازدهمین جشنواره «سینماحقیقت» در گفتگو با خبرنگار مهر و در پاسخ به اینکه آیا مسایل اقتصادی باعث افت تولید شده است، توضیح می‌دهد: شخصاً چنین تحلیلی درباره تاثیر شرایط اقتصادی بر تولید فیلم مستند در یک سال گذشته ندارم. بالاخره سینمای مستند هم مانند سینمای داستانی، در دوره‌های مختلف فرازوفرودهایی را در تعداد تولیدات تجربه می‌کند و مضاف‌بر این سیاست‌های جشنواره در دوره‌های مختلف را هم باید در تحلیل آماری فیلم‌های ثبت‌شده در دبیرخانه درنظر داشت.

از لحاظ شرایط مالی یکی از بهترین سال‌ها را به نسبت سال‌های قبل در سینمای مستند داشته‌ایم و این مسئله را نمی‌توان نادیده گرفت اما آنچه موجب می‌شود تا حدودی نگرانی‌ها هم موضوعیت پیدا کند، گرانی‌ها استوی ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال در برخی دوره‌های «سینماحقیقت» شاهد بوده‌ایم که تعداد آثار متقاضی به هزار مستند هم رسیده است اما وقتی قوانین این دوره‌ها را مرور می‌کنیم متوجه می‌شویم که هیچ محدودیتی برای پذیرش آثار وجود نداشته و مثلاً همه قسمت‌های یک مجموعه مستند تلویزیونی می‌توانستند به‌صورت مجزا به دبیرخانه ارسال شوند در حالی که در دوره‌های اخیر این شرایط تغییر کرده و از هر مجموعه مستند به کارگردانی یک مستندساز، تنها یک قسمت اجازه حضور در جشنواره را دارد. طبیعتا این ملاحظات کمیت آثار را پایین می‌آورد.

دبیر دوازدهمین جشنواره «سینماحقیقت» معتقد است: فارغ از این توضیحات و ملاحظات، در مجموع فرازوفرود ۱۰ درصدی در آمار فیلم‌های حاضر در یک جشنواره، امری طبیعی است؛ اتفاقی که هم در حوزه مستند و هم در سینمای داستانی در دوره‌های مختلف شاهد آن بوده‌ایم. درباره جشنواره «سینماحقیقت» دوازدهم هم معتقدم تا به اینجا آمار به گونه‌ای نیست که بتوان از افت معناداری در زمینه تولید آثار مستند سخن گفت. برمبنای آمار مجموع آثار ارسالی، تفاوت آماری جشنواره دوازدهم با دوره قبل کمتر از ۱۰ درصد است.

طباطبایی‌نژاد در ادامه توضیح می‌دهد: نکته‌ای که در کنار آمارهای کمی باید به آن توجه داشت، کیفیت آثار تولیدی است. مستندهای بلند با قابلیت اکران عمومی در سینماها به صورت ویژه موردتوجه مستندسازان قرار گرفته و شاهد اقبال به سمت تولید مستندهایی از این دست هستیم. شاید همزمان شاهد افت کمی تولید مستندهای کوتاه باشیم اما به لحاظ تغییر رویکرد مستندسازان به سمت تولیدات کیفی‌تر می‌توان آن را دلیلی بر حرفه‌ای‌تر شدن سینمای مستند کشور دانست.

مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با تاکید بر اینکه «امسال به لحاظ اقتصادی بهترین وضعیت ممکن را در سینمای مستند داشته‌ایم» ادامه می‌دهد: هم از نظر تخصیص اعتبارات، هم از نظر نظم دریافت اعتبارات مالی و حتی افزایش برآوردهای فیلم‌های مستند، یکی از بهترین سال‌ها را به نسبت سال‌های قبل داشته‌ایم و این مساله را نمی‌توان نادیده گرفت اما آنچه موجب می‌شود تا حدودی نگرانی‌های مدنظر شما هم موضوعیت پیدا کند، گرانی‌ها است.

وی درباره پیش‌بینی تاثیر نابسامانی‌های اقتصادی و گرانی‌های اخیر بر تولید مستند در نیمه دوم سال جاری هم می‌گوید: ما در مقام دولت، تلاش داشته‌ایم هم در زمینه عمل به تعهدات و هم در بخش افزایش برآوردها، بهترین عملکرد را داشته باشیم اما حتما بالا رفتن هزینه تولید فیلم مستند، دشوار شدن شرایط تولید و افزایش دستمزدها جای نگرانی دارد. ما هر چقدر هم تلاش کنیم با افزایش بودجه‌های حمایتی این نقص را جبران کنیم بازهم یک نقص واقعی است که مرتبط با شرایط کلان اقتصادی کشور است.

طباطبایی‌نژاد در پایان صحبت هایش تاکید می‌کند: این نگرانی البته به معنای این نیست که شرایط اقتصادی می‌تواند وقفه‌ای جدی در مسیر تولید به‌وجود بیاورد اما حتما کار در این حوزه دشوارتر می‌شود. کاری که شاید سال گذشته با ۵۰ میلیون قابل ساخت بود، امسال حداقل نیاز به ۸۰ میلیون سرمایه دارد و این افزایش را نمی‌توان منکر شد. تا جایی که در توان ما است تلاش می‌کنیم متناسب با این افزایش‌ها برآوردهای حمایتی را هم افزایش دهیم اما نقص اصلی ناشی از شرایط کلان اقتصاد کشور است و نمی‌توان انتظار داشت سینمای مستند از آن مستثنی باشد.