«بازمانده عصر یخبندان» ایران در انتظار ثبت جهانی +عکس

خبرگزاری فارس: وارد جنگل هیرکانی که می‌شوید با موزه‌ای طبیعی مواجه خواهید شد که تابش نور خورشید و وزش باد لابه‌لای برگ‌های درختان آن شما را میخکوب می‌کند.

جنگلی پیر، اما استوار که عنوان «بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان» را از آن خود کرده و به افتخاری برای ایران تبدیل شده است.

در صورت ثبت این میراث طبیعی جهانی در یونسکو، ایران پس از کویر لوت دومین ثبت جهانی میراث طبیعی را خواهد داشت که می‌تواند ردیف اعتباری جداگانه‌ای را از آن خود کند.

در برخی از مناطق هیرکانی درخت راش و در برخی از مناطق گونه‌های دیگری وجود دارد و در مجموع، جانورانی همچون پلنگ، خرس قهوه‌ای، عقاب طلایی و کبک زیست می‌کنند که از جمله عناصر هیرکانی محسوب می‌شوند.

نام هیرکانی از کجا آمد؟

اروپایی‌ها در گذشته نام قدیم گرگان را هیرکان می‌نامیدند که در مرکزیت گنبدکاووس بود و بخش‌هایی از سمنان، مازندران و مناطق اطراف آن را دربرمی‌گرفت، این واژه بعد‌ها به گرگان تبدیل شد که دربرگیرنده دشت و خلیج گرگان بود، در واقع می‌توان گفت: جنگل‌های هیرکانی نام قدیمی همین منطقه و گرگان بوده است.

در همین راستا هم مهرماه سال جاری ارزیابان سازمان جهانی یونسکو برای برای بررسی پرونده جنگل‌های هیرکانی به ایران آمدند، البته در این میان آذربایجان هم مدعی ثبت جهانی هیرکانی به نام خود شد که پس از مطالعات پرونده مشخص شد که جنگل‌های هیرکانی به نام ایران در فهرست میراث جهانی به ثبت می‌رسد.

رمضانعلی قائمی مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان که ۳۴ سال سابقه کار‌های اجرایی و تحقیقاتی و تألیف کتاب‌های متعدد در ارتباط با محیط‌زیست را دارد، درباره آخرین وضعیت ثبت جهانی هیرکانی به خبرنگاران گفت: بحث‌هایی پیرامون ثبت میراث طبیعی جهانی در ایران مطرح شده و چند منطقه برای این منظور کاندید شده است.

هیرکانی، دومین کاندید ایران برای ثبت میراث طبیعی در فهرست جهانی

وی افزود: در سال ۲۰۱۶ موفق شدیم کویر لوت را به عنوان اولین اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو به ثبت برسانیم، اما سایر مناطق چه جنگل‌های هیرکانی و چه دیگر پدیده‌های طبیعی ایران هنوز به ثبت جهانی نرسیده است.

قائمی که در دو دوره رئیس پارک ملی گلستان بوده و طی سال‌های گذشته بسیاری از پارک‌های ملی حفاظ‌شده دنیا از جمله هند، ْ. نپال و اروپا را دیده است، می‌گوید: در حال حاضر دومین کاندید ایران برای ثبت میراث طبیعی در فهرست جهانی، ثبت بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی است.

وی افزود: مطالعات اولیه این امر انجام شده، سایت‌ها مشخص شده‌اند و قرار است مطالعات اولیه از سوی داوران بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد، این برنامه زیرنظر سازمان جهانی یونسکو خواهد بود و منطقه آماده بازدید ارزیابان جهانی است.

مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان ادامه داد: سازمان جهانی یونسکو مؤسسه دیگری را که IDCA است دعوت کرده تا از مناطق جنگل‌های هیرکانی ایران دیدن کنند، چرا که نظر آن‌ها برای ثبت این منطقه بسیار مهم است.

وی افزود: آن‌ها طی این بازدید به این نتیجه می‌رسند که آیا جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران استاندارد‌های لازم را برای ثبت جهانی دارد یا خیر، در بخش شمال کشور سایت‌های مختلفی برای این موضوع درنظر گرفته شده که سه سایت در استان گلستان، سه سایت در استان گیلان و شش سایت در استان مازندران کاندید این برنامه بود که هماهنگی‌ها و بازدید‌های ارزیابان جهانی انجام شد.

منتظر اعلام نتیجه بازدید‌های فروردین ماه سال ۹۸ هستیم

مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان گفت: ما منتظر اعلام نتیجه بازدید‌هایی هستیم که در فروردین ماه سال ۹۸ توسط اتحادیه جهانی حفاظت به یونسکو ارائه خواهد شد، پس از آن، جلسه بررسی این نظرات در کشور دیگری برگزار می‌شود و آن زمان است که مشخص می‌شود آیا مناطقی که انتخاب شده‌اند دارای قابلیت جهانی شدن هستند یا نه.

وی افزود: یکی از مناطقی که در استان گلستان انتخاب شد، منطقه سیاه‌رودبار افراتخته است که دلیل این انتخاب، پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت‌شده جهان‌نما است، این منطقه در جنوب گرگان قرار گرفته که تا جنوب شرقی کردکوی ادامه دارد، مساحت آن ۳۰ هزار و۶۵۰ هکتار است که از سال ۱۳۵۲ تاکنون تحت حفاظت محیط زیست قرار گرفته و دارای قابلیت جالب توجهی است.

قائمی با بیان اینکه پارک ملی گلستان یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی در مناطق حفاظت‌شده ایران است که شاید بتوان از آن به عنوان اولین منطقه حفاظت‌شده کشور یاد کرد، گفت: این منطقه مساحتی در حدود ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار دارد و سالهاست که مورد حفاظت قرار گرفته و امکانات حفاظتی در این منطقه دایر است.

وجود ۴۰۰ هکتار جنگل سرخدار در ایرانمدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان امیدوار است این مناطق مورد قبول بازرسان جهانی قرار گیرند و در زمره میراث طبیعی جهان جای خود را باز کند.

قائمی با بیان اینکه پارک ملی گلستان از جمله ذخایر زیست کره جهان محسوب می‌شود، افزود: منطقه سیاه‌رود افراتخته دارای ویژگی‌های خاصی مانند وجود جنگل‌های سرخدار است، جنگل‌های سرخدار در سطح جهان مساحت اندکی را به خود اختصاص می‌دهد و در ایران نیز بزرگترین لکه که به صورت یکجا وجود دارد، در منطقه علی‌آباد استان گلستان است و یک لکه آن حدودا ۲۰۰ هکتار است و۲۰۰ هکتار دیگر در مجاورت این منطقه قرار دارد که در مجموع ۴۰۰ هکتار می‌شود.

وی در خصوص جنگل‌های سرخدار ایران گفت:‌این لکه از جنگل‌های سرخدار در ایران بزرگترین هستند، ممکن است سایر کشور‌ها مساحت بیشتری از درختان سرخدار را داشته باشند، اما به صورت پراکنده است، این در حالی است که ایران ۲۰۰ و در مجموع ۴۰۰ هکتار به صورت انبوه و یکجا از درختان سرخدار را دربرمی‌گیرد که می‌توان گفت: کمتر نقطه‌ای در دنیا چنین وسعتی را به صورت یکجا از درختان سرخدار در خود دارد.

مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان گفت:‌بخشی از این منطقه چند سال پیش تحت عنوان منطقه حفاظت‌شده ابربالادست تحت حفاظت قرار گرفت و در زمره مناطقی بود که قابلیت این را داشت که به عنوان میراث طبیعی ایران برای ثبت جهانی معرفی شود.

آتش سوزی‌های سالانه در پارک ملی گلستان

قائمی در خصوص اینکه آیا این مناطق در معرض آتش‌سوزی قرار می‌گیرند یا نه، گفت: در نواحی مربوط به سیاه‌رود افراتخته به دلیل مراقبت‌های ویژه‌ای که می‌شود آتش‌سوزی رخ نداده است و به دلیل وجود درختان سرخدار، برخی از این مناطق ممنوعیت‌هایی دارند که بیشتر تحت مراقبت قرار می‌گیرند و افراد عادی نمی‌توانند به آن ورود پیدا کنند.

وی افزود: این در حالی است که در پارک ملی گلستان هر ساله شاهد آتش‌سوزی‌هایی هستیم که به دلیل وجود جاده آسیایی و بی‌مبالاتی برای روشن کردن آتش جهت پخت و پز و کار‌های دیگر صورت می‌گیرد، اتفاق می‌افتد، زیرا بعضی از افراد ممکن است آتش را خاموش نکنند و این آتش به نقاط دیگر سرایت کند که در نتیجه شاهد آتش‌سوزی در مناطق مختلف هستیم.

وی در خصوص جاده آسیایی که باعث دو تکه شدن پارک ملی گلستان شده، گفت: در حال حاضر پیش‌بینی شده که جاده در منطقه مورد نظر برای ثبت جهانی لحاظ نشود، بخش شمال جنوب جاده به عنوان سایت اصلی مدنظر قرار گرفته و می‌توان گفت: منطقه مدنظر ما دو تکه شده است.

مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان با بیان اینکه ممکن است از ما تعهداتی برای جابجایی جاده بخواهند که البته در مصوبه دولت، طرح و برنامه جابجایی این جاده از ناحیه شمال درنظر گرفته شده، گفت: طبعا آنچه در عرصه بین‌المللی ثبت می‌شود، باید طبق استاندارد‌های بین‌المللی نگهداری شود و اگر این اتفاق نیفتد، در لیست قرمز قرار می‌گیرد و درنهایت ممکن است از فهرست جهانی خارج شویم.

جابجاییچند روستا در استان گلستان به دلیل جهانی شدن هیرکانی

وی افزود: همچنین ممکن است چند روستا در استان گلستان به دلیل جهانی شدن هیرکانی مجبور به جابجایی شوند، البته در طول تمام پارک ملی گلستان، هیچ ملک شخصی وجود ندارد و تمام منطقه انتخاب شده متعلق به دولت است.

قائمی به امتیازات ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث طبیعی اشاره کرد و افزود: قطعا با ثبت این منطقه نه تنها ردیف اعتباری خاص برای حفاظت از اینجا از سوی دولت درنظر گرفته می‌شود، بلکه اسم این مناطق با تمام زبان‌های زنده دنیا در عرصه بین‌المللی مطرح خواهد شد و در تمام سایت‌های جهانی قرار می‌گیرد که می‌تواند به لحاظ گردشگری و برخی فعالیت‌های زیست‌محیطی نتایج درخشانی را به همراه داشته باشد.

تنها ۲ درصد از جنگل‌های هیرکانی در جمهوری آذربایجان قرار دارد

مدیر پایگاه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان در پایان در خصوص پرونده‌ای که جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۶ میلادی به یونسکو پیشنهاد کرده بود تا بخش کوچکی از جنگل‌های هیرکانی را که در کشورش واقع شده به صورت مستقل، به نام خود ثبت جهانی کند، گفت: از آنجا که به طور متوسط حدود ۲ درصد از جنگل‌های هیرکانی در جمهوری آذربایجان قرار دارد، بعد از آنکه پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی توسط ایران تکمیل و به یونسکو ارائه شد، این پرونده به نام ایران مورد بررسی قرار گرفت.