مهم‌ترین مانع تولید علم نشناختن تمدن مدرن و تمدن دینی است

به گزارش خبرنگار مهر، نخستین نشست از سلسله نشست‌های مطالعات اسلامی علوم انسانی، از سوی مرکز تخصصی طوبی با مشارکت مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان، دانشگاه فردوسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع) و مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد، با حضور اساتید خواهر و فرهیختگان حوزه و دانشگاه در مرکز تخصصی طوبی برگزار شد.

در این نشست موضوع «مبانی علوم انسانی مدرن» توسط دکتر مهدی مشکی، عضو هیئت علمی موسسه امام صادق(ع) قم مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وی ضمن بررسی اهمیت و ضرورت تولید علم دینی، و جنبه مقدمی شناخت ماهیت علم مدرن برای تحقق علم دینی، به بررسی معیار تقسیم بندی علم به سکولار و دینی پرداخت و نوع جهانبینی حاکم بر علم را معیار این تمایز برشمرد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، پس از تبیین نقش مقدمی نگرش به موضوع قلمرو دین، نسبت به تحقق علم دینی، با به چالش کشیدن اصل پرسش درباره اینکه قلمرو دین دنیاست یا آخرت و یا هر دو؛ این مبنای تقسیم بندی را اساسا اشتباه دانست و تاکید کرد که دین اصولاً برای بیان ارتباط عالم با خداوند آمده است که شناخت این رابطه و عمل بر اساس آن سعادت انسان را هم در دنیا و هم آخرت تامین می کند.

مشکی مهم‌ترین موانع تولید علم را نشناختن تمدن مدرن از یک سو و نشناختن یا اعتقاد نداشتن به تمدن دینی، از سوی دیگر دانست و ضمن اشاره به دو شیوه شناخت برآیندی و فرایندی برای شناخت تمدن غرب، افزود: در روش برآیندی فقط محصول قطع نظر از مبانی مورد توجه قرار می گیرد، و حاصل آن اینست که ما اصل موضوعات علم مدرن را که ماهیت سکولار (قطع رابطه عالم با ماوراء) دارد را می‌پذیریم و سپس به دنبال دینی کردن آن می‌رویم، حال آنکه بسیاری از موضوعات علوم مدرن ناشی از این مبانی هستند. در حالی که در روش فرایندی ضمن بررسی مبانی رابطه آن با محصول هم مورد توجه است. در این نگاه مدرنیته انفکاک مبانی و دست‌آوردهای فکری غرب از دین است؛ لذا برخلاف شیوه رایج که مدرنیته برای وصف ابزار به کار می‌رود، این عبارت وصف دستاوردهای فکری غرب است.

وی افزود: عامل اصلی در مدرنیته تحول جهان بین در غرب و قطع رابطه عالم از خدا یعنی سکولاریسم است که بر اساس آن انسان در جایگاه خدا می‌نشیند؛ لذا سکولاریسم و اومانیسم از ویژگی‌های اصلی مدرنیته است. یکی از محصولات این تحول تغییر شأن و مرتبه علوم است یعنی الهیات که در تقسیم علوم فلسفه اولی و مقدم بر سایر علوم است، از صدارت می‌افتد و طبیعیات و ریاضیات بر صدر می‌نشیند. در علم مدرن نه تنها طبیعیات و ریاضیات تحت اشراف الهیات نیست بلکه حاکم بر الهیات است.

ادامه سلسله نشستها در روزهای پنج شنبه ۸ و ۱۵ آذر ماه با حضور حجت الاسلام دکتر حسین سوزنچی و حجت الاسلام دکتر علیرضا پیروزمند در مرکز تخصصی طوبی برگزار می‌شود.