شیوع فال‌گیری و دعانویسی در اینستاگرام و پیام رسان‌ها

به گزارش مشرق، آرایشگاه زنانه پر از مشتری است. خانم های زیادی نوبت گرفته‌اند و توی صف نشسته اند. زنی شیک‌پوش با یک ساک کوچک توی دستش، یکی یکی کنار خانم‌ها می‌نشیند پیشنهاد می‌دهد تا نوبتشان می‌شود، فالشان را بگیرد. عده ای فقط لبخند می‌زنند و تشکر می‌کنند اما آن‌هایی که تردید دارند و بدشان نمی‌آید ببیند زن فال‌گیر چه چیزی در چنته دارد؛ با این جملات کارکنان آرایشگاه که «دستش خوب است. برای من که هر چی گفته درست درآمده»، « خانم فلانی این بار را برایش مجانی بگیر ببیند چقدر واردی!» تردیدشان رفع می‌شود. کم کم دوروبر زن فال‌گیر شلوغ می‌شود. فال تاروت (کارت) می‌گیرد و صدای « درست می گوید» خانم‌ها از گوشه سالن آرایشگاه کم کم خانم های بیشتری را به آن قسمت می‌کشاند.

بیشتر بخوانید:

رمال‌هایی که در پارتی با هم آشنا شدند +عکس

کلاهبرداری به بهانه جادوگری و شیطان‌کشی

کلاهبرداری میلیاردی به شیوه فالگیری و رمالی در فضای مجازی

کلید بخت دختران تحصیل‌کرده در دست رمال‌ها

حواسم پرت شده و محو تماشای زن فال‌گیر و مریدانش شده ام که خانمی آهسته روی شانه ام می‌زند وی می‌گوید: « برای اینکه اینجا فال بگیرد درصدی از درآمدش را با توافق به مسئول آرایشگاه می‌دهد. برای همین هم هوایش را دارند و تبلیغش را می کنند.»

این روزها گرفتن انواع فال، دعانویسی و درخواست طلسم از مدعیان ارتباط با ماورالطبیعه حتی برای مشکلات بزرگ زندگی فراگیر شده و در این بین بیشتر مشتری این افراد خانم هایی هستند که راحت تر تحت تاثیر این فال‌گیرهای سخنور قرار می‌گیرند.

سرگرمی که گاه جدی می شود

اعتقاد به مسائل ماورالطبیعه در جامعه سنتی و مذهبی ما ریشه زیادی دارد. اما بین علوم غریبه (دانش آگاهی به اسرار جهان و یا تصرفات غیرعادی در دنیا که نزد خیلی از علما و بزرگان وجود داشته است) و خرافات فاصله طولانی وجود دارد که ورود افراد غیرمتخصص و سودجو این فاصله را کم کرده است. تا جایی که این روزها به وسیله تلفن، پیام رسان های اینترنتی و حتی شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام می‌شود صدها دعانویس و فال‌گیر پیدا کرد که ادعا می‌کنند از همه بیشتر با مسائل فرابشری در ارتباطند و می‌توانند انواع و اقسام مشکلات را با چند ورد و طلسم حل کنند.

پگاه زن جوانی است که چند وقتی است مادر شده و می گوید بعد از بچه داری و فراغت بیشتر، برای سرگرمی شروع به مطالعه درباره فال کرده است: « اوایل فقط برایم جنبه سرگرمی داشت و مثلا چندبار برای مادر و همسرم فال گرفتم. مادرم هم برای دوستان و همسایه ها تعریف کرد و کم کم دیدم کسانی برای گرفتن فال قهوه و تاروت به من مراجعه می کنند! خب من هم هرچیزی که یاد گرفته بودم و خوانده بودم را برای آنها می‌گفتم»

از پگاه می‌پرسم پس خودت هم می‌دانی که این فال‌ها اصلا جنبه علمی ندارد و اصلا چه طور می شود یک کارت یا ته مانده قهوه از آینده و حس آدم ها به هم خبر بدهد؟ و او جواب می دهد: « ببین من هم به روابط علت و معلولی دنیا معتقدم اما به فال هم اعتقاد دارم. فال گرفتن چیزی فراتر از علم است. چینش کارت ها یا رنگ ته فنجان که دست من نیست. وقتی عدد و شکلی ظاهر می‌شود پس حتما می‌خواهند به شما چیزی بگویند! من هم آن شکل یا عدد را برای کسی که فال گرفته تفسیر می‌کنم. من کسی را مجبور نمی‌کنم حرفم را باور کند. این هم یک جور سرگرمی است که بعضی ها دوست دارند به آن جدی نگاه کنند»

پگاه که خودش را فالگیر نمی داند می گوید من نهایتا برای هرفنجان قهوه از غریبه‌ها ۲۰هزارتومان می‌گیرم. اما در آرایشگاه‌ها و مزون‌های بالای شهر یا آن‌هایی که این کار را تخصصی انجام می‌دهند قیمت ها از ۱۰۰هزارتومان به بالا شروع می‌شود و گاهی به یک میلیون تومان هم می‌رسد.

موم را داخل باغچه خاک کن!

اما اوضاع فال‌گیری در شبکه اجتماعی اینستاگرام از جمع های زنانه بسیار بدتراست. اعتقاد مذهبی متوسل شدن به دعا برای گشایش در امور که در اصطلاح به آن «دعانویسی» می‌گویند، محل کسب و کار عده ای شده که هیچ نام و نشانی درستی از آنها در دسترس نیست و حتی تا ۱۰۰هزار نفر دنبال کننده در اینستاگرام دارند. این دعانویس‌های مجازی، فال می‌گیرند، طلسم درست می‌کنند، طالع بینی می‌کنند، سرکتاب باز می‌کنند و البته پول بسیارزیادی هم به جیب می‌زنند.

یکی از صفحات دعانویسی و فال‌گیری در اینستاگرام را که ۹۷هزار دنبال کننده دارد، پیدا می‌کنم. سه شماره که دوتای آنها تلفنی و یک نفر هم با پیام رسان اینترنتی به مراجعه کننده جواب می دهند در قسمت معرفی صفحه نوشته شده است. شماره پاسخگوی تلفنی را می گیرم و صدای مرد مسن پشت خط می‌خواهد مشکلم را برای او توضیح بدهم. ادعا می کنم که همسر بداخلاقی دارم که مرتب با هم درگیری و دعوا داریم. صدای مرد مسن می‌گوید: « نگران نباش حلش می‌کنیم. اول از همه باید ۵۵۰هزارتومان به یک شماره حساب واریز کنی. بعد که برای خواندن شماره واریزی تماس گرفتی اسم پدر و مادر خودت و اسم مادرشوهرت را بگو. بقیه اش با من»

کنجکاوی می‌کنم و می‌پرسم: « خب چه طور می‌شود؟ مشکلمان تضمینی حل می‌شود؟» مرد فال‌گیر جواب می‌دهد: « برایت طلسم خوب می‌نویسم. این طلسم را هر کس امتحان کرده جواب گرفته. چهار پنج تا کار هست که باید انجام بدهی. زیاد هم سخت نیست. البته وقتی اسم پدر و مادرها را می‌گویی باید طالعت را ببینم چون برای هرکسی فرق می‌کند، اما احتمالا برای اول کار باید مقداری موم زنبور عسل بخری و داخل خاک یک باغچه نزدیک خانه ات دفن کنی!»

می‌پرسم مبلغی که از من می‌خواهید خیلی زیاد است. می‌توانید کسی را به من معرفی کنید که از طلسم های شما جواب گرفته باشد؟ و مرد فالگیر به فالوئرهای صفحه اینستاگرام و نظردهنده ها اشاره می‌کند و می‌گوید: « مگر شماره را از اینستاگرام پیدا نکردی! همه آنهایی که نظر گذاشته‌اند و از طلسم‌ها و دعاها تشکر کرده اند، هستند. از آنها بپرس!»

چرا فال ها درست در می‌آیند؟

اکثر آنهایی که به فالگیری یا دعانویسی اعتقاد دارند می‌گویند که مواردی که فال‌گیر درباره آنها می‌گوید یا درست است یا درست از آب درمی آید و همین باعث اعتقاد ما به او می‌شود.

اما واقعیت این است که اکثر جملاتی که یک فال‌گیر می‌گوید جملات دوپهلویی هستند که فرد در ذهنش آن‌ها را مطابق شرایط زندگی خودش تفسیر می‌کند. جملاتی مثل «دشمن داری»،«کسی به خانواده تو نظر بد دارد» یا «روزهای سختی را می گذرانی» هیچ چیز منحصر به فردی درباره یک زندگی عادی نیست.

البته این را هم نباید نادیده بگیریم که فال‌گیرهایی که می‌توانند یک نفر را به توانایی خود مطمئن کنند مهارت‌هایی هم دارند. مهارت‌هایی مثل خواندن احساسات از روی حرکت اجزای صورت و بدن فرد که به فال‌گیر می‌گوید جمله اش چقدر تاثیرگذار بوده و باید جملات بعدی برای جلب مخاطب مشتری اش را چگونه بچیند.

کسانی هم که از درآمد فالگیر سود می‌برند نهایت تلاش را برای تبلیغ او و اقناع مشتری به کار می برند. مثلا اکثر دعانویس های اینترنتی تصویری از گفت گو در یک پیام رسان را منتشر می‌کنند که مخاطبی فرضی به خاطر تاثیر دعا و طلسم از آنها تشکر کرده است. درحالی که درست کردن این مکالمات به صورت جعلی یا داشتن یک صفحه جعلی در شبکه های اجتماعی برای نظر دادن، یکی از ساده ترین کارهای ممکن در فضای مجازی است.

فال داریم تا فال!

در فرهنگ ایرانی فال خوب و بد سابقه زیادی دارد. این کلمه بارها در متون قدیمی مثل شاهنامه به کار رفته است. اما منظور از این فال یا همان «تفال زدن» که بیشتر با قرآن یا کتاب حافظ ( به خاطر معانی قرآنی) انجام می‌شود گرفتن یک حس خوب از آیه یا شعر است نه پیش‌بینی آینده یا تغییر دادن احوالات آدم ها.

بعضی‌ها می‌گویند علت اینکه فال قهوه یک کاراسرارآمیز و ماورای طبیعت نشان می‌شود به خاطر تاریخچه آن است. در تاریخ گفته شده که دانه قهوه اولین بار توسط اعراب در حدود سال ۶۰۰میلادی کشف شده و کاشتن و نوشیدن آن تا صدها سال جز اسرار این قوم بوده است.

اما اینکه بخشی از عامه مردم و حتی بخشی از افراد تحصیلکرده هم به فال‌گیرها اعتقاد دارند و یا به آنها مراجعه می‌کنند شاید به خاطر سابقه اعتقادات ماورالطبیعه در فرهنگ ایرانی-اسلامی و از بین رفتن مرز دانش آگاهی از غیب با پیشگویی و رویاپردازی و البته کلاهبرداری باشد.

گوستاو جاهودا در کتاب روانشناسی خرافات فال را خرافه می‌داند و می‌نویسد: «برخی از این خرافه ها احتمالا در گذشته، بخشی از نظام گسترده‌تری از اندیشه‌ها و باورها را تشکیل می‌دادند، اما در حال حاضر عناصر مجزا و منفردی هستند که از راه سنت به ما رسیده اند و هنوز هم توان خود را حفظ کرده‌اند. قسمت اعظم آنها مربوط به خوش شانسی و بدشانسی بوده و شامل فال زدن‌ها یا رسوم دیگری است که گویا فرد را از گزند مصون می‌دارند»