بیم و امیدهای اردوغان در انتخابات پیش رو

هنوز چند ماه به برگزاری انتخابات مارس 2019 شهرداری‌های ترکیه زمان باقی مانده است، اما دیروز شورای عالی انتخابات ترکیه اعلام کرد فرصت استعفا برای تمامی نامزدها به پایان رسیده و افرادی که می‌خواهند به منظور شرکت در این رقابت بزرگ به عنوان نامزد احزاب مختلف یا نامزد مستقل به میدان بیایند٬ باید از تمام مشاغل و مناصب دولتی خود استعفا دهند.

این نشان می‌دهد که از همین حالا احزاب ترکیه در یک ماراتن چهار ماهه به رقابت افتاده‌اند تا کنترل شهرداری‌ها را به دست بگیرند.

اختیارات و ابتکارات شهرداری‌ها در ترکیه

در ساختار سیاسی و اجرایی ترکیه٬ شهرداری‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند اگر چه وزارت کشور و استانداری‌ها و همچنین دستگاه قضا تا حد زیادی بر فعالیت‌های شهرداری‌های کشور نظارت می‌کنند٬ اما شخص شهردار و مجالس استان‌ها از قدرت بالایی برخوردار هستند و با اتکا به حمایت‌های حزبی خود می‌توانند در مورد تمام مسایل اقتصادی٬ عمرانی٬ اجرایی٬ استخدام نیروها و چگونگی اداره شهرها٬ به شکل قاطعانه و مستقل تصمیم‌گیری کنند.

در سالیان اخیر در بسیاری از شهرداری‌های ترکیه با تقلید و پیروی از منش و نگرش چگونگی اداره شهرداری‌های اروپا٬ ابتکاراتی در بسیاری از شهرداری‌ها مشاهده شده که با اقبال عمومی مردم مواجه شده است.

امروزه در اغلب شهرداری‌های ترکیه برنامه‌های فرهنگی٬ ورزشی و اجتماعی٬ ارتباط با جوانان و خانواده‌ها٬ تلاش برای رونق دادن به توریسم و کارآفرینی و برقراری ارتباطات فرهنگی با شهرداری‌های شهرها و استان‌های دیگر٬ در سرلوحه اهداف شهرداران قرار گرفته است.

حزب حاکم در چه وضعیتی است؟

نظرسنجی‌هایی که توسط شرکت‌های معتبر ترکیه انجام شده نشان می‌دهد که برخلاف تصور موجود٬ حزب عدالت و توسعه پیروز قاطع میدان نیست و همچنان که در انتخابات سراسری سال 2018 میلادی این حزب محتاج آرای حزب حرکت ملی شد٬ این اتفاق یکبار دیگر روی داده و پیش بینی‌ها و سنجش‌های میدانی نشان می‌دهد که اگر اردوغان با دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی به توافق و سازش نهایی نرسد٬ این احتمال وجود دارد که احزاب مخالف و به ویژه جریانات چپ گرایی همچون حزب جمهوری خلق٬ در بسیاری از استان‌ها شرایط را برای حزب عدالت و توسعه سخت و دشوار کنند.

حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در شرایطی خود را برای حضور در میدان رقابت‌های انتخاباتی مارس سال 2019 آماده می‌کند که مشکلات و تنش‌هایی در داخل این حزب وجود دارد و تیم اصلی رهبری حزب٬ تلاش می‌کند تا این تنش‌ها در رسانه‌ها دیده نشود و اگرچه اردوغان به عنوان رهبر مقتدر حزب جایگاه خود را تثبیت کرده و مخالفین قدرتمندی ندارد، اما بین سران و چهره‌های پیشین و کادرهای مجرب اختلافاتی وجود دارد که گهگاه گوشه‌ای از آن در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه دیده می‌شود که نمونه اخیر و بارز آن٬ بروز اختلاف بین رفیق نزدیک و داماد ارشد اردوغان یعنی بن علی یلدرم رئیس مجلس و برات آلبایراک وزیر مالی و دارایی است.

اگر چه داماد جوان سکان اقتصاد را در دست دارد، اما در معرفی نامزدهای شهردارانی استان استانبول دخالت کرده و به شکل خودسرانه لیستی را مهیا کرده که برخلاف میل یلدرم است.

یکی از مشکلات اصلی حزب عدالت و توسعه این است که با وجود آن که در 16 سال اخیر همواره پیروز انتخابات بوده و توانسته دولت را تشکیل دهد٬ اما با این حال پیروزی‌های آکپارتی به اصطلاح به شکل ناپلئونی بوده و آرای این حزب هیچگاه نتوانسته درصد بسیار گسترده‌ای از مردم ترکیه را به سوی اردوغان جلب کند و خیال او را از رابطه پیروزی قاطعانه آسوده کند.

به عبارت دیگر اردوغان و تیم انتخاباتی او همیشه استرس آن را دارند که نکند چند درصد از آرای خود را از دست بدهند. البته این ویژگی مرتبط با معادلات اجتماعی٬ فرهنگی٬ فکری و ارزشی جامعه ترکیه است که بخش وسیعی از محافظه کاران اسلامی آکپارتی را به عنوان حکومت و مدل سیاسی اجتماعی مطلوب خود تعریف کرده‌اند. با این حال٬ این حزب نتوانسته هنوز تمام جریان اسلامگرای ترکیه را با خود همراه کند.

بیم و امیدهای حزب حاکم در انتخابات شهرداری‌ها

یکی از کارتهای برنده و امتیازات قابل توجه رجب طیب اردوغان و حزب او در معادلات سیاسی ترکیه٬ برخورداری از تجارب و کارنامه‌های خوب در حوزه مدیریت شهرداری‌های کوچک و بزرگ کشور است. خود اردوغان از شهرداری استانبول به ریاست جمهوری کشورش رسیده و همین نکته می‌تواند اثبات کند که شهرداری‌ها تا چه اندازه می‌توانند در معادلات حزبی و دست به دست شدن قدرت در میان احزاب ترکیه موثر واقع شوند.

آکپارتی در بسیاری از استان‌های ترکیه به ویژه در استانبول٬ آنکارا و استان‌های بزرگ آناتولی شرقی٬ مارمارا٬ اژه و دریای سیاه٬ توانسته خدمات خوبی را در شهرداری‌های خود به مردم عرضه دهد و پیروزی‌های عمرانی شهرداری‌ها٬ توانسته رضایت مردم را به دست بیاورد.

در سالیان اخیر آکپارتی تلاش کرده با فساد مالی در شهرداری‌های تحت کنترل خود مبارزه کند، اما در این میان برخی خبرها نیز در مورد مدیریت غلط منابع آبی و محیط زیست تحت کنترل شهرداری‌های آکپارتی مشاهده می‌شود که البته ماشین عظیم تبلیغاتی و رسانه‌ای حزب٬ اجازه نمی‌دهد که این مسائل در افکار عمومی ترکیه به شکل جدی برجسته شود. به عنوان مثال در برخی از استان‌های ترکیه٬ شهرداری‌ها با از بین بردن فضای سبز و جنگل‌ها و همچنین دادن مجوزهای غیر قانونی ساخت و ساز٬ مرتکب جرایم و تخلفاتی شده‌اند که معمولاً قوه قضاییه از آنها چشم‌پوشی می‌کند.

کردها و انتخابات پیش رو

مناطق کردنشین ترکیه در سال 2014 اداره بیش از 100 شهرداری کوچک و بزرگ به دست سیاستمداران جوان کُرد وابسته به پ.ک.ک افتاد که توانستند با استفاده از بودجه و اعتبارات کلانی که در اختیار این شهرداری‌ها قرار گرفت٬ در حوزه سیاسی و حزبی نیز به پیروزی‌های بزرگی دست پیدا کنند.

اگرچه حزب دموکراتیک خلق‌ها (‌‌HDP) در شهرداری‌های تحت امر خود متهم به آلوده شدن به فساد مالی نشد، با این حال اغلب شهرداران این حزب با تبعیت کورکورانه از دستورات سران و فرماندهان پ.ک.ک باعث شدند که ساختار حزبی و سیاسی آنها به شدت آسیب ببیند و بنا به اطلاعاتی که از سوی مقامات سیاسی و امنیتی ترکیه منتشر شده٬ بسیاری از شهرداری‌های مناطق کردنشین که در اختیار سیاستمداران وابسته به پ.ک.ک قرار گرفته بودند٬ بخشی از اعتبارات٬ ماشین‌آلات٬ رسانه‌ها و امکانات خود را در اختیار شاخه نظامی پ.ک.ک قرار دادند و این مسئله باعث شد که شهرداران متهم به حمایت از تروریسم شده و با حکم مستقیم دادگاه برکنار شوند و به جای آنها افرادی به عنوان قیم به کار گماشته شوند.

این موضوع نشان می‌دهد که مدیریت شهرداری‌های مناطق کردنشین در انتخابات پیش رو برای حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان از اهمیتی حیاتی برخوردار است. البته در نگاهی واقع بینانه می‌توان گفت در بسیاری از استان‌های کردنشین جنوب و جنوب شرقی٬ حزب عدالت و توسعه از توان و امکان آن برخوردار نیست که یک چهره بسیار محبوب مردمی را به میدان بیاورد که بتواند به شکل جدی رقبای وابسته به را شکست دهد.

کلید اسرار آمیز استانبول

کلانشهر استانبول به عنوان قطب گردشگری و تجاری ترکیه به شهری تبدیل شده که به تنهایی می‌تواند به شکل حیاتی بر تمام معادلات سیاسی و اجتماعی ترکیه اثر بگذارد.

تقریب همه سران احزاب و فعالان سیاسی و تحلیلگران ترکیه در این نقطه متفق القول هستند که به دست آوردن پیروزی در استانبول٬ برابر است با به دست آوردن اداره ‌کل ترکیه.

در حال حاضر٬ اردوغان امیدوار است تا با به میدان آوردن بن علی یلدرم٬ در استانبول٬ با احتساب آرای هواداران آکپارتی و حزب حرکت ملی٬ دست کم 55 درصد آراء را به دست بیاورد، اما در صورت ائتلاف احتمالی حزب دموکراتیک خلق‌ها با حزب جمهوری خلق٬ کردهای هوادار پ.ک.ک با حمایت از نامزد حزب جمهوری خلق٬ می‌توانند پیروزی را برای اردوغان و حزب او دشوار کنند.

شواهد نشان می‌دهد که دو احتمال می‌تواند آکپارتی را از این ترس برهاند: نخست٬ مخالفت جریان کمالیستی حزب جمهوری خلق با ائتلاف با یک حزب تحت امر پ.ک.ک. دوم٬ با توجه به اختلافات کلچدار اوغلو و محرم اینجه٬ نامزدی معرفی شود که از کاریزما و توان لازم برای رقابت با نامزد حزب حاکم٬ برخوردار نباشد.