برنامههای آشپزی تلویزیون همواره با نقدهایی همراه بوده است. از نمایش غذاهای رنگین در آن گرفته تا تبلیغاتی که در سراسر برنامه توسط مجری برنامه تکرار میشود، برخی در شرایط فعلی اقتصاد کشور این تبلیغات را حاصل تلاش شرکتهای تبلیغاتی برای افزایش فروش محصل خود میدانند، سامان گلریز مجری و آشپز برنامه بهونه گفت: این برنامهها سلیقه و صرفه جویی را بر سر سفره مردم آورده است.
هفته پیش پخش دوباره برنامه «شام ایرانی» به کارگردانی بیژن بیرنگ با واکنش انتقادی اشکان خطیبی، یکی از شرکت کنندگان درآن برنامه همراه شد. این بازیگر در واکنش به این موضوع درصفحه اینستاگرام خود نوشت: «مخالفت خودم را با پخش برنامه «شام ایرانی» از طریق شبکه نسیم در شرایط کنونی کشور و وضعیت بد معیشتی مردم ایران اعلام میدارم، برنامه مذکور نزدیک به ۱۰ سال پیش تولید شده است و در حال حاضر بنده هیچ فعالیت غیرهنری ندارم و نخواهم داشت.»
گذشته از واکنش این بازیگر، همیشه نسبت به برنامههای آشپزی صدا و سیما نقدهایی مطرح بوده است؛ برنامههای متنوع آشپزی که تقریبا درهمهی شبکههای تلویزیونی بهویژه شبکههای جدید التاسیس، حتی به چند بارنمایش در روز نیز میرسند.
برنامههایی که به نظر میرسد هدف آنها پیش از آموزش غذا، تبلیغ متعدد تجاری از ظروف آشپزی تا مواد اولیه تهیه غذا را شامل میشود. برخی نیز این ادعا را مطرح میکنند که هدف صدا و سیما از ساخت این برنامهها صرفا جذب تبلیغات و به تبع آن درآمدزایی برای این سازمان است، نه ساخت برنامههای آموزشی!
در شرایط بد اقتصادی که خانوادههای ایرانی در برآورد نیازهای روزمره خود دچار مشکل هستند، دوباره این سوال مطرح میشود که لزوم این برنامهها و نشان دادن غذاهای رنگین چیست؟
«سامان گلریز» از آشپزان و برنامه سازان معروف آشپزی تلویزیونی در واکنش به این موضوع به خبرنگار آفتاب یزد گفت: اصل قضیه این است که برنامههای آموزشی و مسابقات آشپزی، یا برنامههایی مانند شام ایرانی، تفریحی هستند؛ یعنی ابتدا باید جنبهی تفریح، شادی و سرگرمی آنها را درنظر بگیریم.
این آشپز مشهور افزود: اگر در برنامهای بیایند بوقلمون و گوسفند درسته را تزیین و تهیه کنند و در آن تبلیغ بگویند این را باید یک خانواده چهار نفره بخورد، کار درستی نیست.
اما وقتی میآیند یک کیک خامهای با تزئین میوهای رنگارنگ درست میکنند و تبلیغ این را میکنند که به جای خرید کیکهای گران قیمت بیرون، خودتان در خانه میتوانید با یک سوم قیمت، کیکی خوشمزه و زیبا درست کنید، کار خیلی جالب و باحالی است.
یا اگر من در آموزشهای خودم با یک سینه مرغ،۳۰۰ گرم پنیر، یک بسته قارچ بزرگ و پاکت شیر، لازانیای بزرگ که خیلی هم بزک شده است، درست کنم، نه تنها کار بدی نیست بلکه ما سلیقه را بر سفرههای مردم آورده ایم اما با صرفه جویی.
گلریز گفت: اگر محصولی در فصلی گران میشود نباید غذایی مرتبط با آن محصول درست کرد، بلکه میتوانیم تا زمان ارزان شدن آن صبر کنیم و به جایش غذایی با همان خواص و ارزانتر جایگزین آن کنیم.
او افزود: اما اساسا تلویزیون ارگانی است که مجبور است آموزشهای خودش را داشته باشد.
این آشپز گفت: آیا تلویزیون میتواند بازی بارسلون با منچستر یونایتد را فقط به دلیل اینکه خرج و هزینه این باشگاهها میلیونها یورو شده است، نشان ندهد؟!
گلریز در پاسخ به اینکه تهیه برخی غذاها ممکن است برای خانوادهها مقدور نباشد، با اشاره به فرهنگ هفت هزار ساله ایران گفت: تمام دورههای سخت مثل انقلاب، جنگ، جنگ زدگی و فقر را تجربه و با آنها زندگی کردهام نه اینکه فکر کنید شعار میدهم،نه، در آنها زندگی کردهام؛ اما ما در ایران زمین فرهنگی داریم که اگر کسی غذایی درست میکند که بو و برنگ دارد، معمولا به همسایهاش هم از آن میدهد.
یا مثلا اگر کسی میوهای میخرد و همسایه اش توان خرید آن را ندارد، کمی بیشتر از آن میوه تهیه و به همسایه خود میدهند. برخلاف اروپایی در ایران اگر غذایی درست میکنیم، مقداری از آن را به همسایه خود میدهیم.
گلریز افزود: اساسا درست نیست کاری را انجام بدهیم که هوس انگیز است، من مجبور هستم که چیزهای جدید در تلویزیون آموزش بدهم اما مثلا از یک ماهی و مقداری میگو یک لازانیا درست میکنم که این از یک نصفه مرغ ارزان تر میشود؛ اما در عین حال آنقدر جذاب است که به چشم مردم میآید.
گلریزگفت: مخالف نمایشِ تبلیغ غذاهای رنگین و پر زرق وبرق را برای تعداد افراد کم هستم.
این برنامه ساز تلویزونی در پاسخ به اینکه گفته میشود برنامههای آشپزی به خواست شرکتها و با نفوذ آنها برای تبلیغ محصولشان ساخته میشود، گفت: در شرایطی نیستیم که در مورد تولید کنندگان کشور که با بدبختی سرپا ایستاده و کارگر را حقوق میدهند، قضاوت کنیم. آن بیچارهها مجبور هستند.
اما اساسا این شرکت تبلیغاتی هستند که باید با این هوش را داشته باشند و در شرایط اقتصادی جامعه به کارخانهها مشاوره درست بدهد به بگوید به جای تبلیغ غذاهای پر زرق و برق،به طور مثال ماهی سوخاری را در تبلیغاتاستفاده کنیم تا لااقل فرهنگ خوردن ماهی در کشور ساخته شود.
او گفت: به عنوان کسی که در تلویزیون آموزش آشپزی میدهد اگر باعث هوس مردم شده ام و آنها توانایی تهیه آن غذا را ندارند، از همه شان طلب بخشش میکنم.