ماهیت فنی و هنری عکاسی باید تغییر کند/ حال متفاوت در دانشگاه‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «آغاز عکاسی در دانشگاه‌های ایران» شامگاه دوشنبه ۱۹ آذر با حضور مجید دوخته‌چی‌زاده عضو هیات علمی دانشکده صدا و سیما، مهدی رحیمیان عضو هیات علمی دانشکده صدا و سیما و مسعود زنده روح کرمانی دانشجوی اولین دوره دانشکده صدا و سیما در قالب برنامه «۱۰ روز با عکاسان ایران» در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

دوخته‌چی‌زاده که دانش‌آموخته مدرسه عالی سینما و تلویزیون بوده است درباره آموزش رشته عکاسی در دانشگاه‌های ایران گفت: سال ۱۳۵۴ وارد مدرسه عالی سینما و تلویزیون شدم تا عکاسی و گرافیک بخوانم چراکه در آن زمان رشته عکاسی یا گرافیک جدا از هم نبود و یک رشته به هم پیوسته محسوب می‌شد. آموزش در این مدرسه به این دلیل بود که تلویزیون برای ساخت یکسری تیتراژها نیاز به کسانی داشت که عکاسی و گرافیک بدانند، بنابراین فارغ‌التحصیلان این مدرسه در نهایت باید در راستای ساخت برنامه‌ها بکار گرفته می‌شدند.

وی ادامه داد: کمی بعدتر رشته عکاسی و گرافیک از هم جدا شد و از سال ۱۳۵۷ به عنوان ۲ رشته مجزا آموزش داده می‌شد. با انقلاب فرهنگی فعالیت دانشکده‌ها و مدارس عالی متوقف شد و مرکز آموزش فنی احداث شد.

دانش‌آموخته مدرسه عالی سینما و تلویزیون بیان کرد: با ایجاد یک وقفه بازنگری در این جریان شکل گرفت و دانشجویان مدرسه عالی سینما و تلویزیون تلاش کردند تا مرکز آموزش فنی منحل شود و طرح تاسیس دانشکده صدا و سیما به سازمان صدا و سیما وقت پیشنهاد شود. از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ این طرح با در نظر گرفتن هشت رشته به کمیته هنر ستاد انقلاب فرهنگی صدا و سیما تقدیم شد و از سال ۱۳۶۱ موافقت با این طرح ابلاغ شد. در این روند بیش از هزار ساعت جلسه بدون برنامه‌ریزی برای هر یک از رشته‌ها با حضور بزرگترین اساتید وقت مثل محمود گل محمدی، زرین قلم، فرشچیان، علی اکبر صادقی و... برپا شد.

استفاده از بهترین استادان

وی افزود: تفکری که در مجموعه حاکم بود باعث می‌شد تا بهترین آدم‌ها را به دانشکده بیاوریم برای مثال در آن زمان در رشته سناریونویسی نیاز به آموزش داشتیم که در این زمینه بهرام بیضایی با تدریس فیلمنامه‌نویسی همکاری داشت. در تدوین برنامه رشته عکاسی افرادی چون احمد عالی، مجتبی دهقان‌پور و اکبر عالمی زحمات زیادی کشیدند که اولین ورودی آن افرادی چون مسعود زنده روح کرمانی بودند که سال ۱۳۶۱ به دانشکده آمدند.

دوخته‌چی زاده درباره جریان تفکر عکاسی در ایران گفت: این روند با تغییر مدیریت دچار دگرگونی‌هایی شد به طوریکه دانشکده صدا و سیما تحت تاثیر قرار گرفت و از مسیری که برایش طراحی شده بود تا نیازهای حرفه‌ای و تکنیکی را تامین کند، خارج شد.

آموزش تجربی عکاسی

رحیمیان نیز در بخش دیگری از این نشست بیان کرد: سال ۱۳۶۰ دوره عجیبی بود چراکه تعداد زیادی جوان قصد داشتند درس بخوانند. یادم است که در آن زمان اولین بحث دانشکده صدا و سیما، دانشکده اسلامی صدا و سیما بود یعنی می‌گفتند اشاره به اسلامی‌ بودنش لازم است. در آن دوره آموزش عکاسی به شکل تجربی بود و نه سیستماتیک و بر اساس مستندات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی درس عکاسی حتی در دانشکده پزشکی هم وجود داشت.

وی افزود: سال ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ جلسات ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد و بعد این حوزه به ستاد برنامه‌ریزی وزارت علوم سپرده شد و در سال ۱۳۶۵ که قرار بود اولین فارغ‌التحصیلان مدارک آموزشی از ما بگیرند، به ما اعلام شد که به تحصیل‌کردگان مجوز رشته تولید در سیما اعطا خواهد شد. در چنین شرایطی ما دیگر دانشجوی عکاسی نگرفتیم و عکاسی وارد دانشگاه هنر و دانشگاه تهران شد.

عضو هیات علمی دانشکده صدا و سیما با تاکید بر اینکه هر رشته هنری در هر دانشگاه یک طعم و بو دارد و از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت است، اظهار کرد: رشته عکاسی دانشکده صدا و سیما با دانشگاه تهران متفاوت است. نگاه ما تخصصی نبود چون می‌خواستیم عکاسی را در مدرسه عالی سینما و تلویزیون و بعدها دانشکده صدا و سیما، برای تولید برنامه‌های صدا و سیما بخوانیم اما پروسه آموزش عکاسی در دانشگاهی چون دانشگاه تهران شکل دیگری داشت.

ماهیت هنری و فنی عکاسی باید تغییر می‌کرد

وی تصریح کرد: نکته مهم این است که الان کجا هستیم و موضوع عکاسی به کجا بر می‌گردد؟ بعد از انقلاب اسلامی در کنار ابزار و مقالات، هنر اهمیت پیدا کرد و بعد موضوع عکاسی با توجه به پیشرفت روز به رشد رسید. در این میان آنچه اهمیت دارد این است که امروز از چه زاویه‌ای به عکاسی نگاه شود، من فکر نمی‌کنم مفاد عکاسی طی ۳۰ سال تغییر کرده باشد در حالی که این اتفاق باید در ماهیت هنری و فنی عکاسی می‌افتاد.

زنده روح کرمانی نیز گفت: سال ۱۳۶۱ در کنار ۶۰ دانشجوی دیگر وارد دانشکده صدا و سیما شدم. در آن زمان دوخته‌چی زاده مدیر واحد عکاسی دانشکده بود. در حقیقت سازمان صدا و سیما، دوران طلایی را برای عکاسی ایران آغاز کرده بود.

وی یادآور شد: ما در آن دوره با پیشرفته‌ترین تجهیزات کار می‌کردیم و سازمان صدا و سیما براساس نیاز خود فیلمنامه‌نویس، فیلمبردار و... پرورش داد اگرچه سازمان صدا و سیما نتوانست از افرادی چون من استفاده کند اما من توانستم از موقعیت و امکانی که برایم به عنوان دانش‌آموخته عکاسی فراهم شده بود بهره ببرم. شاید در آن زمان مسئولان صدا و سیما متوجه نشدند که وقتی رشته عکاسی را طراحی می‌کنند چه پرورش می‌دهند و وقتی که چنین فردی به جامعه وارد می‌شود سازمان صدا و سیما برایش دیگر کوچک می‌شود.

زنده روح کرمانی در پایان اعلام کرد: بچه‌های صدا و سیما یک خانواده تحصیلی بودند و اگر روش صدا و سیما ادامه پیدا می‌کرد می‌توانست حرکت و گام عظیمی در عکاسی ایران بوجود آورد. ساختن یک مجموعه کار راحتی است اما محتوای آن اهمیت بیشتری دارد و من با ورود به دانشکده صدا و سیما از سال ۱۳۶۱ یک جور طراحی محتوا دیدم که در در دانشگاه هنر و دانشگاه تهران نبود.