به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، می گویند عشایر نشینی در غرب کشور سابقه ای 10هزار ساله دارد، درحالیکه عمر روستانشینی در این مناطق بسیار کوتاه بوده واز 4یا 5 دهه تجاوز نمی کند، یعنی گذر ناگهانی از عشایرنشینی به شهرنشینی و مهاجرت روستائیان و کوچ نشینان به شهرها بدون طی مراحل طبیعی و فرهنگ سازی مناسب در این حوزه صورت گرفته است که خود مشکلات بسیاری را به دنبال دارد...

صادق الیاسی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، در اینباره با بیان اینکه دلایل زیادی برای ترک روستاها و مهاجرت به شهرها به وجود دارد، گفت: یکی از مشکلات که طی 4 دهه اخیر رخ داد و باعث کاهش کوچ نشینی و عشایرنشینی در غرب کشور شد، مساله تغییر نگرش نسبت به نحوه زندگی و جنگ 8 ساله بود.

وی ادامه داد: اما کاهش روستانشینی دلایل دیگری دارد که از جمله آن می توان به فقدان زیرساخت ها ، فقدان اشتغال زایی و کار و وضعیت بد معیشتی در روستاها اشاره کرد، به این معنا که در یک روستا 40 سال پیش 10 خانوار زندگی می کردند اما امروز با گذشت سال ها و فرزند آوری این خانواده ها جمعیت روستا افزایش یافته در حالیکه این افراد جایی برای ساخت خانه ندارند و امکانات به میزان جمعیت روستا رشد نکرده است.

سرپرست تیم تحقیقاتی دانشگاه تهران در مناطق زلزله زده کرمانشاه اظهار کرد: فقدان امکانات رفاهی، درمانی، تفریحی، کمبود آب و قطع مداوم برق و مشکلات خطوط تلفن همگی مشکلاتی هستند که باعث شدند در طولانی مدت مردم از روستاها به شهرها مهاجرت کنند، همچنین در 100 درصد روستاها امکانات تحصیل تنها تا مقطع ابتدایی وجود دارد و در بسیاری مواقع خانواده برای ادامه تحصیل فرزندش به حاشیه شهر مهاجرت می کند.

وی با اشاره به وجود نابرابری و تبعیض در سطح درآمد مردم و کیفیت زندگی در روستا و شهر، عنوان کرد: رسیدگی که از سوی دولت ها نسبت به شهرها انجام می شود در روستاها نیست و روستاها از امکانات ضروری برخوردار نیستند و برای گذران بسیاری ازامور ساده و پیش پا افتاده ناچارند به شهر مراجعه کنند.

الیاسی با تاکید برعدم تعادل رشد جمعیت با منابع آب، زمین و مراتع در روستاها، توضیح داد: وقتی جمعیت روستاها افزایش می یابد، روستاییان ناچار به مهاجرت می شوند زیرا جایی برای ادامه زندگی آنها وجود نداشته و سیاستی برای اشتغال زایی و تولید مولد در این مناطق شکل نگرفته است.

وی با بیان اینکه معضل دیگر روستائیان در غرب کشورفقدان طرح هادی در روستاها است به نحوی که همیشه در این مناطق طی تابستان با پدیده گردو خاک و در زمستان با گل و لای مواجهیم، و این موضوع زندگی در روستاهای غرب کشور را طاقت فرسا کرده است، خاطرنشان کرد: در روستاهایی که میزان جمعیت آنها 200، 300 خانوار است با مشکل انباشت زباله نیز مواجهیم به این معنی که نه سازمان های متولی اقدامی برای دفن زباله می کنند و نه در روستاها برای چنین کاری فرهنگ سازی شده است که باعث شده زباله و بوی آن مشام را آزار داده و سلامت را به خطر می اندازد.

این جامعه شناس با اشاره به گسترش وسائل ارتباط جمعی تصریح کرد: این موضوع مقایسه پذیری میان زندگی در شهر و روستا را تسهیل کرده است یعنی مردم به ویژه جوانان مشاهده می کنند که امکانات رفاهی، فرهنگی در شهرها بسیار بیشتر از روستاهاست که این موارد باعث شده که توقع روستائیان در سطحی قرار بگیرد که قادر به ادامه زندگی در روستا نباشند.

وی با بیان اینکه ماشینی شدن کارهای کشاورزی باعث شده که اقدام به کشاورزی چندان وقت گیر نباشد و برخلاف گذشته در عرض چند روز در زمین کشت و در عرض چند روز برداشت می کنند، اضافه کرد: این مساله باعث شده که روستائیان برای کشاورزی نیاز به حضور زیاد در روستا نداشته باشند که این موضوع نیز یکی دیگر از عوامل کوتاه شدن روستانشینی است.

سرپرست تیم تحقیقاتی دانشگاه تهران در مناطق زلزله زده کرمانشاه با بیان اینکه بیشترین آمار مهاجرت از روستا به خارج از کشور مربوط به غرب ایران است، اضافه کرد: به دلیل نبود فرصت شغلی در روستاها ، 250 نفر از تنها یکی از روستاهای کرمانشاه به خارج از کشور مهاجرت کردند و از یکی دیگر از روستاها 90 نفر چنین اقدامی کردند.

به گفته وی بخشی از حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ مانند کرمانشاه، تبریز، سنندج و ... ناشی از هجوم روستائیان و عشایرنشین ها به شهرهاست که این موضوع آسیب های اقتصادی ، اجتماعی و روانی را به دنبال دارد.

300 هزار حاشیه نشین در شهر کرمانشاه

الیاسی با اشاره به اینکه شهر کرمانشاه حدود 300 هزار حاشیه نشین دارد، گفت: بیشترین آمار آسیب های اجتماعی مانند، طلاق، اعتیاد، خشونت و... مربوط به همین محلات حاشیه ای شهر است.

وی بیان کرد: یکی از آسیب هایی که حاشیه نشینی ابتدا به روستائیان و عشایرنشینان مهاجر وبعد به ساکنان شهرها وارد می کند آن است که فرهنگ روستانشینی و شهرنشینی متفاوت هستند، یعنی شهرنشین ها محافظه کار و محتاط هستند و فاصله اجتماعی را همیشه رعایت می کند اما روستایی ساده، احساسی و بی برنامه است ، برنامه انسان شهری برای ماه ها و سال هاست اما برنامه روستایی روزانه است، این فقدان فرهنگ زندگی شهرنشینی مشکل آفرین است.

این جامعه شناس با بیان اینکه زندگی عشایری و روستایی به هم آمیخته است و در واقع روستائیان همان عشایرنشین هایی هستند که مدتی در روستاها مانده و بعد به شهر مهاجرت کرده اند، توضیح داد: مثلا وقتی روستایی یا عشایرنشین آپارتمان نشین می شود انواع دعوا با همسایه ها بروز پیدا کرده و در نهایت آنها دچار انواع آسیب های اجتماعی می شوند.

وی تاکید کرد: اگر دولت بخواهد افراد در روستاها بمانند و خالی از سکنه نشوند باید سیاست های لازم و مناسب را اتخاذ کند، در زلزله کرمانشاه شاهد بودیم که نصف شهر سرپل ذهاب مستاجرانی بودند که از روستاها به شهر آمده بودند و به خاطر زلزله دوباره به روستاهای خود بازگشتند و درحال ساخت خانه هستند، اما همین افراد با توجه به فقدان زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی اقتصادی، بهداشتی و رفاهی آنها در چند سال آینده دوباره به شهرها بازخواهند گشت وخانه های که در روستا ساخته اند بدون سکنه می ماند که این مساله نیز آسیب زاست.

الیاسی درخصوص راهکارهای جلوگیری از مهاجرت روستا نشینان به شهر گفت: باید در این مناطق زیرساخت های اقتصادی، واحدهای تولیدی مولد فراهم شه و نسبت به ایجاد امکانات رفاهی مانند اجرای طرح هادی،آسفالت، برق و رفع مشکلات محیط زیست در روستاها اقدام شود، همچنین امکانات فرهنگی مناسب مانند مدرسه تا سطح دبیرستان ایجاد شود.

وی راهکار مهم دیگر را رایگان کردن آب وبرق روستایی عنوان کرد و افزود: هزینه زندگی هر فرد در تهران و شهرهای بزرگ و در شهر های کوچک چقدر است و در روستاها چقدر است ، رایگان کردن آب و برق روستایی مشوق خوبی برای ادامه زندگی در روستاهاست، همچنین ایجاد امکانات بهداشتی ونیروی درمانی متخصص و فرهنگ سازی و آموزش برای رفع شکاف میان روستانشینان و شهرنشینان از اهمیت به سزایی برخوردار است.

سرپرست تیم تحقیقاتی دانشگاه تهران در مناطق زلزله زده کرمانشاه با بیان اینکه زندگی عشایر نشینی در غرب ایران 90 درصد کاهش داشته است، اظهار کرد: تنها در کرمانشاه 450 روستای خالی از سکنه داریم، کاهش عشایرنشینی خود به تنهایی آسیب اجتماعی نیست اما از آنجا که این افراد به حاشیه شهرها پناه می برند و در محلات فقیر نشین دچار انواع آسیب ها می شوند همچنین مهاجرت روستائیان و عشایرنشینان به شهرها باعث افزایش بیکاری در سطح کشور می شود.