ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات - یکی از پرنده‌های قابل نگهداری در منزل فنچ نرگسی است. این پرنده‌ در هر زمانی که هوا مناسب باشد، جفت گیری می‌کنند. در ادامه با شرایط نگهداری، غذای لازم و سایر موارد مربوط به این پرنده زیبا آشنا خواهید شد.

معرفی فنچ نرگسی، جاوا یا مصری

نام پارسی: فنچ جاوا یا گنجشک جاوا

نام علمی: Padda oryzivora (می‌تواند به Lonchura oryzivora تغییر کند).

نام انگلیسی: Java rice Finch یا Java Sparrow

آشنایی با فنچ نرگسی یا جاوا

فنچ‌های نرگسی، فنچ‌های بزرگ و تنومندی هستند. آن‌ها بین 15 تا 18 سانتیمتر طول دارند. نوک آن‌ها قدرتمند بوده و ظاهرا می‌توانند با آن آسیب‌های جدی وارد کنند. اما در کل فنچ نرگسی بی‌آزار است.

نرها و ماده‌ها در ظاهر شبیه به هم هستند. چند راه برای تشخیص جنسیت آن‌ها وجود دارد. مانند همه‌ی اعضای خانواده‌ی لانچورا (Lonchura: خانواده‌ای از پرندگان شامل مونیا‌ها و مانیکین‌ها و بعضی فنچ‌ها)، نرهای آن‌ها آواز می‌خوانند و کمی حالت رقص از خود نشان می‌دهند. البته این رقص آنقدر نیست که به چشم بیاید و عده‌ی زیادی حتی به آواز آن‌ها هم توجهی نمی‌کنند. برخلاف بسیاری از مانیکین‌ها (mannikin) شما آواز این پرنده را از فاصله‌ی دور هم می‌توانید بشنوید.

به هر حال صبر کردن برای شنیدن آواز آن‌ها به عنوان نشانه‌ی تعیین جنسیت، می‌تواند راهی برای آزمایش صبر شما باشد. نگاه کردن به یک جفت از نشانه‌های ظاهری، راه بهتری برای تشخیص جنسیت این پرنده است (منظور مقایسه بین تعدادی پرنده ی‌نر و ماده است). در یک جاوای نر در شرایط و زمان جفتگیری، در ناحیه‌ی کولمن (قسمت بالایی نوک مخصوصا جایی که نوک به سر متصل می‌شود) یک تورم مشخص وجود دارد

در فنچ نرگسی نر، رنگ نوک قرمز تیره می‌شود و یک برجستگی مشخص نیز پیدا می‌کند. عده‎ای می‌گویند که حلقه‌ی دور چشم‌ها در نرها قرمز تیره‌تر است؛ ولی دیدن نوک آسان‌تر است

با وجود اینکه فنچ‌‌های نرگسی بزرگ هستند و نوک قدرتمندی دارند ولی پرندگان آرامی هستند. آن‌ها می‌توانند به خوبی با فنچ‌های کوچکتر در یک محل بزرگ مخلوط (محل پرندگان؛ مانند یک اتاق پر از پرنده یا یک قفس خیلی بزرگ) کنار بیایند. آن‌ها تنها با هم نوعان خودشان پرخاشگرانه رفتار می‌کنند. اگر گروهی از آن‌ها را با هم در یک جا قرار دهید جنجال زیادی برپا می‌کنند و با نوکشان با هم دعوا می‌کنند. اما فنچ‌های نرگسی این رفتارها را با فنچ های دیگر به ندرت انجام می‌دهند.

غذای فنچ نرگسی

برنامه‌ی غذایی گنجشک‌های جاوا (فنچ نرگسی) با یک میکس غذایی ساده تهیه می‌شود. میکسی که برای فنچ نرگسی درست می‌کنید مانند میکس برای طوطی است. میکس طوطی شامل مغز آفتابگردان و دانه‌های فشرده شده و بذر است. شما می‌توانید از میکس فنچ (شامل انواع ارزن و بذور دیگر) هم استفاده کنید. اما جاواها انواعی از ارزن‌های کوچک را تا زمانی که ارزن سفید بزرگ در اختیار دارند نمی‌خورند. شما همچنین می‌توانید ارزن سفید پروسو (White proso millet) و دانه‌های دیگر را در ظرف‌های جدا از هم برایشان قرار دهید.

فنچ نرگسی معمولا در میکس طوطی به دنبال جو دو سر می‌گردد و برای پیدا کردنشان همه‌ی میکس را جست وجو می‌کند. اگر در یک ظرف دان خوری استوانه‌ای یا اتوماتیک برای آن‌ها دانه بریزید آن‌ها همه‌ی دانه‌ها و محتویات ظرف را خالی می‌کنند تا جوها را پیدا کنند. بسیار خوب است اگر به آن‌ها غذای تخم مرغی (تخم مرغ آب پز شده بدون زرده که سرد شده و له شده یا خرد شده باشد) بدهید و آن‌ها نیز مشتاقانه آن را خواهند خورد و همینطور غذا‌های سبز (مانند میوه‌جات تازه و سبزی جاتی که برای پرنده مضر نباشد) نیز باید در این برنامه‌ی غذایی بگنجد.

کلسیم در موادی مانند پوست تخم مرغ خرد شده یا کف دریا وجود دارد. ولی فنچ نرگسی عمدتا به خوردن کف دریا علاقه ای ندارد (ولی باید در برنامه‌ی غذایی باشد). با وجود این که یکی از اسم‌های آن‌ها فنچ یا گنجشک برنج است ولی آن‌ها چندان به برنج علاقه‌ای ندارند. در واقع آن‌ها شکل جوانه زده‌ی برنج را بیشتر ترجیح می‌دهند.

لانه فنچ نرگسی

فنچ‌های نرگسی (جاواها) می‌توانند بسیار زیاد شوند. آن‌ها دارای کلاچی بزرگ (تخم‌های پرنده که در یک دوره گذاشته می‌شود) با تعداد 6-8 تخم هستند و از کلاچ خود به شرطی که بیش از 5 تخم نداشته باشد بسیار خوب نگهداری می‌کنند. بهتر است سایز لانه آن‌ها 21×21 سانتی‌متر باشد، این در حقیقت یک سایز از لانه‌های استاندارد بزرگ‌تر است.

این اندازه ممکن است در نگاه اول وقتی ماده به گوشه‌ای از لانه می‌رود بزرگ به نظر برسد ولی وقتی جوجه‌ها رشد کردند متوجه می‌شوید که چرا فضای بیشتر بهتر خواهد بود. لانه‌سازی این پرنده‌ها وحشتناک است زیرا در بیشتر قسمت‌ها از وسایل خشن و زمخت و کاغذ خرد شده استفاده می‌کنند. استفاده از پرهای نرم و پارچه را برای لانه‌سازی آن‌ها فراموش کنید. تنها پرهایی که آن‌ها استفاده می‌کنند، پرهای پروازی بزرگ و پرهای دمی بلدرچین‌های کوهستانی است. علف خشک شده، روزنامه‌ی خرد شده و فیبر دور نارگیل (قسمتی که شبیه مو است)، انتخاب‌های فنچ نرگسی برای لانه‌سازی هستند. بعضی از آن‌ها با بافتن فیبر نارگیل لانه‌ای پیچیده درست می‌کنند.

جوجه فنچ نرگسی

تعداد تخم‌ها معمولا بین 4-8 تاست و خوابیدن روی تخم‌ها از زمانی که تخم سوم یا چهارم گذاشته شد شروع و به مدت 13-15 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها به شکل بقیه‌ی لانچورا‌ها به دنیا می‌آیند؛ یعنی صورتی و بدون کرک. جوجه‌ فنچ نرگسی در مقایسه با سایر فنچ‌ها مدتی طولانی در لانه می‌ماند. تا زمان پر و بال در آوردن نزدیک به 1 ماه و از زمان پر و بال در آوردن تا زمانی که مستقل شوند 2 تا 3 هفته طول می‌کشد. جوان‌ها نمونه‌ی خاکستری تیره‌ی بالغین هستند. نوک آن‌ها نیز تیره است. چند ماه طول می‌کشد تا آن‌ها پر ریزی کنند و پرهای بلوغ را در آورند.

جفت گیری فنچ نرگسی

آن‌ها هر زمان که هوا مناسب باشد تولید مثل می‌کنند. اگر آن‎ها در بیرون از خانه نگهداری شوند از سرمای زمستان و گرمای تابستان دوری خواهند کرد (آزارشان می دهد). در درون خانه و در شرایط کنترل شده، آن‌ها هر زمان از سال می‌توانند تولید مثل کنند. مانند همه‌ی پرنده‌های دیگر اگر عمل تولید مثل را به تعداد کمی دوره در هر فصل کاهش دهید، آسوده‌تر خواهید بود. وگرنه پرنده به تولید مثل دائما ادامه می‌دهد (سلامت پرنده به خطر می‌افتد).

خطر انقراض فنچ نرگسی

شگفت انگیز است که گنجشک جاوا در لیست CITES (قرار داد تجارت بین المللی گونه‌های در خطر انقراض جانوران و گیاهان) قرار دارد. ظاهرا با توجه به این که این پرنده‌ها در بیشتر مناطق به دلیل صدماتی که به محصول برنج وارد می‌کنند، به عنوان آفت مطرح گردیده‌اند، کمیاب شده‌اند. در هر حال آن‌ها به آسانی به صورت خانگی و اهلی موجودند.

رنگ‌های فنچ نرگسی

علاوه بر رنگ خاکستری (که رنگ وحشی نیز هست)، در آمریکا جهش‌های رنگی حنایی، ابلغ (دو رنگ یا چند رنگ) و سفید نیز موجود است و در اروپا رنگ‌های کمرنگ و نقره‌ای هم دیده می‌شود. یک جهش رنگی به نام اگیت (Agate) هم وجود دارد که به دلیل مسائل قانونی ذکر شده نمی‌توان آن را در آمریکا خرید؛ اما با این حال به دست پرورش دهنده‌های آمریکایی هم رسیده است.