پژوهش باید از مداخلات انسانی دور باشد/ نیاز به الگوی مناسب پژوهش

به گز ارش خبرنگار مهر، نشست روز پژوهش و علوم انسانی با حضور شخصیت های علمی و اجرایی به مناسبت هفته پژوهش صبح امروز در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم حسین سلیمی رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به طرح های پژوهشی این دانشگاه اظهار کرد: طرح های پژوهشی ارتباط با صنعت این دانشگاه فقط ۷ درصد خصوصی و ۹۳ درصد آن دولتی بوده است که این ۷ درصد هم در واقع نیمه دولتی بوده اند و این نشان از کم رونقی بخش خصوصی در حوزه پژوهش دارد.

وی ادامه داد: همچنین در بررسی هایی که در بودجه ۹۷ انجام شد در مجموع ۴۰۷ میلیارد و ۹۸۴ میلیون تومان بودجه به دستگاه های دولتی پرداخت شده که می توانند این بودجه را برای پژوهش به دانشگاه های سطح یک کشور بدهند که این کار را انجام دهند. مراکز رشد این دانشگاه ۱۶ واحد فناوری فعال دارد و ۲۳۷ توصیه سیاسی به ۸۷ سازمان اجرایی ابلاغ کرده ایم.

وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: کشور نیاز به الگوی مناسب برای پژوهش در حوزه علوم انسانی و اجتماعی دارد و این مقوله باید بسیار جدی گرفته شود.

در ادامه مراسم برومند معاون پژوهشی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری به چالش های پژوهش و جامعه کنونی اشاره کرد و گفت: به هیچ وجه اعتقاد ندارم که چالش ها و مسائل بزرگی که در حوزه پژوهش در کشور داریم با نگاه فنی مهندسی و دستگاه های مربوط به آنها قابل حل باشد بلکه در حوزه هایی از علوم انسانی مثل جامعه شناسی و اقتصاد باید رشته های فنی مهندسی برای حل مشکلاتشان از این علوم بهره گیرند که گاه با میلیاردها تومان سرمایه هم بدست نمی آید.

وی با تاکید بر اینکه فعالیت های پژوهشی در کشور به سمت گروهی شدن می رود، گفت: در رشته های مهندسی هنوز مقاومت در این خصوص وجود دارد ولی در رشته های علوم انسانی این موضوع راحت تر شکل گرفته است. باید مراکز پژوهشی که گاه تک نفره یا دو نفره هستند و از پژوهش تیمی برخوردار نیستند را به نهادهای گروهی و تیمی تبدیل شوند چون خیلی از مسائل توسط این نهادها می توانند حل شوند.

برومند افزود: یک سری از مسائل پژوهشی در علوم انسانی وجود دارد که اگر بتواند پارادایمی را تغییر دهد، نتایج آن در جامعه فوق العاده خواهد بود و می تواند همه چیز را تغییر دهد. در علوم انسانی باید روش هایی مطرح شود که اجازه آزادی عمل به پژوهشگر بدهند در عین حال که از قانونمندی خاصی هم برخوردار باشد و از اصول خاصی پیروی کند. همچنین در حوزه علوم انسانی نیازمند مدل بومی خود هستند. به نظر من اقتصاد ما اقتصاد خصوصی نیست و در این حوزه به برنامه های اجرایی و عملیاتی نیاز داریم. اکنون در وضعیتی هستیم که باید برنامه های راهبردی را تبدیل به برنامه های اجرایی کنیم.

معاون پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه مهمترین عنصر پژوهش نیروی انسانی و فرایندهای آن است تصریح کرد: تیمی از دانشکده های اقتصاد، علوم اجتماعی و ... باید تشکیل شود تا نظام های دیگر دنیا را بررسی و در این خصوص پژوهش هایی را در حوزه علوم انسانی در کشور انجام دهند.

در ادامه این مراسم لعیلا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور در سخنانی با بیان اینکه کار پژوهش در علوم انسانی کار دشواری است اظهار کرد: اشکال اصلی در علوم انسانی این است که موضوع پژوهش آن انسان است و پژوهشگر هم خود انسان است و باورها و اندیشه ها در پیش‌داوری های او در این امر دخیل هستند. یکی از ضربه پذیری های پژوهش در علوم انسانی این است که از همه نیروها برای زندگی بهتر انسان استفاده می کند و چون خودش انسان است کار پژوهش را بسیار دشوار می کند چون پژوهش باید از مداخلات انسانی برحذر بماند. چنانچه کانت هم به این موضوع اشاره دارد که بین عالم و معلوم نیروی حواس وجود دارد که متاثر از آن است یعنی مختصات عالم بر روی معلومات موثر است و این موضوع در علوم انسانی اثر بیشتری دارد. چنین فضایی در علوم انسانی وجود دارد و نشان می دهد نه گریزی از علوم انسانی است و نه در شاخه هایی که رشد کرده مقداری نظم پیشین و هنجارهای گذشته مورد تامل و تردید قرار گرفته اند ولی هنجارهای جدید هنوز استقرار پیدا نکرده اند.

جنیدی در بخش دیگری از سخنان خود مشکل کلی علوم انسانی را تحت تاثیر مداخلات انسانی بخصوص در مطالعات جامعه شناسی مطرح کرد و افزود: این مداخلات موجب ارائه های مختلفی شده که بحران هویت در این حوزه ایجاد کرده است.

معاون حقوقی رئیس جمهور تصریح کرد: هدف از برنامه ریزی درسی باید رسیدن به ارتقای کیفیت زندگی افراد مورد آموزش باشد اما سئوال جدی که وجود دارد این است که آیا برنامه ریزی درسی در کشور ما به مشارکت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی دانشجویان و ارتقای کیفیت زندگی آنها منجر شده است؟ ضرورت علوم انسانی و پژوهش بر همه روشن است و بیشتر باید به آسیب ها و علاج آن فکر کرد. با نگاهی به وضعیت علوم انسانی و روش ما در علوم انسانی در می یابیم شاخه شاخه بودن و متدهای متعدد در آن باعث انحصار در روش و عدم ارتباط با محتوا می‌شود. جدایی شاخه های علوم انسانی و نبود وجه مشخص در آن و عدم انحصار در روش علوم انسانی و همچنین نبود مطالعات بین رشته های موثر در این حوزه از مشکلات جدی کنونی در حوزه علوم انسانی است.

وی افزود: معیارهای عینی ارزیابی مطالعات در علوم انسانی کم است و آثار آن در این علوم بیشتر دیده می‌شود و نتیجه اش این است که هر کسی با هر درجه ای از دانش در این حوزه نظر می دهد که به تصمیم گیرهای جدی در این خصوص منجر می‌شود. مجموع این وضعیت و ارتباط آن با وضعیت فعلی علوم انسانی در کشور باعث درجه تصاعدی شدن این آسیب ها در جامعه فعلی شده است. همچنین کمی شدن مسائل دانشگاهها از عدد دانشگاهها گرفته تا تعداد دانشجویان در این آسیب ها بی تاثیر نبوده است.

استاد حقوق دانشگاه تهران در پایان تاکید کرد: علوم انسانی نباید در درجه دوم اهمیت قرار گیرد و در درون علوم انسانی هیچگاه رشد، متوازن نیست و این موضوع مشکل ها را در این حوزه مضاعف می کند. در رابطه با روش های پژوهشی در علوم انسانی دچار مشکل هستیم که این انحصار باید از بین برود و وجه تعاملی و مطالعات بین رشته ای در این خصوص باید تقویت شوند.