پیام مهم دیدار «البشیر» با «بشار»/مخالفان اسد هم به دمشق رفتند؛ روحانی چرا نمی‌رود؟

سرویس جهان مشرق - خبرگزاری رسمی سوریه گزارش داد که عمر البشیر رئیس جمهور سودان عصر روز یکشنبه در دیداری ناگهانی به دمشق سفر کرده و درخصوص مناسبات دوجانبه و تحولات سوریه و منطقه با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دیدار کرده است.

عمر البشیر اولین رئیس جمهور عربی و اسلامی است که از زمان آغاز درگیری‌ها در سوریه در مارس سال ۲۰۱۱ به این کشور سفر کرده است.

اسد در دیدار با البشیر تاکید کرد که سفر عمر البشیر می تواند اقدامی مستحکم برای بازگشت مناسبات بین دو کشور به دوره قبل از جنگ در سوریه باشد.

** اذعان بین‌المللی به مشروعیت دولت سوریه در مبارزه با تروریسم

گرچه پیش از این سفر سیگنال‌های مهمی در خصوص روند رو به پایان مبارزه با تروریسم و اشغالگری خارجی در سوریه در تحولات منطقه و جهان مخابره شده است، اما انجام این سفر می‌تواند برای دولت سوریه مهم تلقی شده و اذعان رسمی جهانی به مشروعیت دولت دمشق در مبارزه با گروه‌های تروریستی و حق این کشور در خروج اشغالگران از سوریه باشد.

بیشتر بخوانید:

سفر عمر البشیر به سوریه می‌تواند آغازگر نجات اعراب باشد

واکنش سفیر سودان به دیدار بشیر با بشار

آمریکا: نمی‌خواهیم بشار اسد را از قدرت ساقط کنیم

اهمیت سفر البشیر به سوریه از آن رو است که سودان در نتیجه فشارهای عربی و غربی به یکی از اهرم‌های فشار ضد دولت سوریه در دوران مبارزه با تروریسم تبدیل شده و مناسبات خود با دمشق را به هم زده بود.

این سفر علاوه بر سیگنال‌های متعدد دیگری که از سوی کشورهای مختلف منطقه برای عادی سازی روابط خود با سوریه منتشر می‌شود نشان می‌دهد که رژیم های عربی به دنبال احیای مناسبات خود با کشوری هستند که تا مدتی قبل به دنبال براندازی حاکمیت آن بودند.

دکتر محمد خیر العکام کارشناس مسائل حقوق بین الملل و مسائل سیاسی و بین المللی در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک تاکید کرده است که این سفر نشان دهنده درست بودن مطالبی بود که سوریه از همان ابتدا مطرح کرده و گفت که کشورهای عربی که سوریه را تحریم کرده‌اند، خودشان به دامن دمشق باز خواهند گشت.

همچنین این سفر می تواند پیامی به دیگر کشورهای عربی نظیر مصر و عربستان باشد که نشان دهد منافع ملی کشورها در مرحله کنونی ایجاب می‌کند که آنها نیز به دنبال بهبود مناسبات خود با سوریه بر آیند.

در همین رابطه ترکیه نیز سیگنالهایی را مخابره کرده و اعلام کرده است که بعد از انتخابات ریاست جمهوری در این کشور با رئیس‌جمهوری که منتخب مردم باشد، تعامل خواهد داشت. این موضوع را می‌توان نشان‌دهنده عقب‌نشینی ترکیه از اظهارات خصمانه‌ای دانست که آنکارا پیش از این ضد دولت سوریه مطرح کرده بود.

مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در اظهارات خود در کنفرانس دوحه قطر تاکید کرد که در صورتی که بشار اسد پیروز انتخابات دموکراتیک و آزاد آینده در سوریه باشد، همه باید به دنبال باز کردن کانال‌های ارتباط با بشار اسد رئیس جمهور سوریه و دولت وی باشند.

به این ترتیب آنکارا نیز نشان می‌دهد که خود را برای پیروزی سوریه در جنگ ضد تروریسم مهیا می‌کند. این رویکرد واقع گرایانه از سوی کشورهای مذکور نشان دهنده پذیرش واقعیت‌ها و نقش سوریه در منطقه است.

اطلاعات اولیه نشان می دهد که کانالهای معلق شده ارتباط بین شورای دموکراتیک سوریه و دمشق نیز در حال فعال سازی است.

** سفر البشیر؛ مقدمه‌چینی برای بهبود روابط ریاض با دمشق

سفر رئیس جمهور سودان به سوریه با وجود مناسبات قوی که این کشور با عربستان دارد، می‌تواند نشان‌دهنده تجدیدنظر ریاض در قبال دولت سوریه باشد. بعید نیست که البشیر در این سفر حامل پیامی از سوی مقامات ریاض باشد که به دنبال احیای مناسبات خود با دولت بشار اسد هستند.

اواخر تابستان گذشته بود که خالد الحمیدان، رئیس شورای امنیت ملی عربستان طی تماس تلفنی با سرتیپ علی مملوک، رئیس دفتر شورای امنیت ملی سوریه بر پیشنهادی مبتنی بر قطع روابط سوریه با ایران در قبال حمایت مالی عربستان از عملیات بازسازی این کشور تاکید کرده است.

علی مملوک در پاسخ به این پیشنهاد همان پاسخی را داده که به هیئت آمریکایی داده بود. او گفته سوریه جزئی از یک محور گسترده بوده و ائتلاف آن با هم‌پیمانانش ثابت و استوار است.

طرح پیشنهاد غیر عاقلانه عربستان می‌تواند نشان‌دهنده عقب‌نشینی عربستان از مواضع سرسختانه گذشته باشد. طبعا ریاض می‌داند که دمشق به دنبال لغو مناسبات خود با تهران نخواهد بود، اما تصور می‌کند این پیشنهاد مشروط می‌تواند مقدمه‌ای برای اقدامات بیشتر ریاض برای همگرایی با دولت سوریه و تصحیح اشتباهات گذشته باشد.

به همین علت بود که الحمیدان در این تماس تلفنی از مملوک خواست تا با یکدیگر دیدار کنند، اما مملوک در پاسخ به این درخواست طرف عربستانی تاکید کرده: ما در شام هستیم و هر کس که می‌خواهد با ما دیدار کند، می‌تواند این کار را انجام دهد.

** شکست و انزوای آل سعود، پیام ضمنی سفر البشیر به سوریه

البته رضایت مقامات دمشق از کشورهایی نظیر سودان که نقش عمده‌ای در تحولات سوریه و مصیبت‌های مردم و دولت این کشور نداشته‌اند، متفاوت از جلب توجه حاکمیت دمشق نسبت به کشوری مانند عربستان سعودی خواهد بود که عامل اصلی 7 سال مصیبت و خونریری و ویرانی در سوریه بوده است.

بنابراین حتی در صورت طرح پیشنهاد تقویت مناسبات میان ریاض با دمشق، سوریه به سختی این پیشنهاد را قبول خواهد کرد. از سوی دیگر طبعا تقویت جایگاه منطقه‌ای سوریه به معنی تزلزل در عرصه داخلی و جایگاه منطقه‌ای عربستان خواهد بود. به همین علت افق روشن پیش روی سوریه به معنی تنگنای دیگری در سیاست‌های آینده ریاض خواهد بود.

سفر عمر البشیر به سوریه چه با پیام عربستان سعودی یا بدون پیام این کشور یا با رضایت ریاض و حتی بدون رضایت آل سعود می‌تواند شکست دیگری در پرونده سیاست‌های پر اشتباه سعودی‌ها در منطقه باشد. گرچه محمد بن سلمان با دلارهای نفتی خود سعی دارد حمایت کشورهای عربی از خود را جلب کند، اما واقعیت‌های موجود در منطقه بیش از پیش نشان از شکست سیاست‌های ریاض و انزوای سران سیاسی این کشور دارد.

** احتمال دعوت بشار اسد به نشست سران عرب یا اتحادیه عرب

این انتظار وجود دارد که قبل از برگزاری نشست اقتصادی سران کشورهای عربی در بیروت که قرار است ماه آینده میلادی انجام شود، تعدادی دیگر از کشورهای عربی به دنبال بهبود مناسبات خود با سوریه برآیند. به این ترتیب زمینه‌های دعوت از بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه برای مشارکت در این نشست فراهم شود، در صورت بروز تاخیر در این روند، احتمالا کشورهای عربی خود را آماده پذیرایی از بشار اسد در نشست آینده اتحادیه عرب خواهند کرد که قرار است در بهار آینده در کشور تونس برگزار شود.

** آیا بهتر نبود آقای روحانی به جای جابری انصاری به سوریه می‌رفت؟

سفر عمر البشیر به سوریه و تلاش برای احیای مناسبات این کشور با سوریه در شرایطی دنبال می‌شود که وی بنا بر فشارهای عربستان و کشورهای آمریکایی و غربی، روابط خود با دمشق را قطع کرده بود. شتاب سودان برای احیای مناسبات با دمشق طبعا ناشی از نیاز داخلی سوریه نیست، بلکه در نتیجه عوایدی است که بهبود مناسبات با سوریه می‌تواند برای خارطوم داشته باشد. در همین رابطه حتی چین نیز خواستار تعمیق روابط اقتصادی خود با سوریه بر آمده است.

در این شرایط به نظر می‌رسد دولت جمهوری اسلامی ایران در سایه جانفشانی‌های شهدای مدافع حرم و زحماتی که نظام اسلامی ایران برای دولت سوریه متحمل شده، می‌تواند نقش بهتری در دمشق ایفا کند.

شاید بهتر بود در شرایط کنونی به جای آقای حسین جابری انصاری در سمت معاونت وزیر خارجه، آقای روحانی رئیس جمهور در سفری به دمشق به دنبال بهره‌برداری از نتایج پیروزی شیرین محور مقاومت بوده و در شرایطی که کشورهایی نظیر روسیه و چین و حتی آمریکا و کشورهای اروپایی برای بهره برداری اقتصادی از روند بازسازی سوریه دندان تیز کرده‌اند، ایران نقش موثرتری در این عرصه ایفا کند.