داوری‌ها راجع به پژوهش‌های حوزوی از یک منطق مشترک برخوردار نیست

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام احمد واعظی، در مراسم اختتامیه چهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی که در مرکز همایش‌های غدیر برگزار شد، ابراز داشت: بخش معظم تولیدات پژوهشی دفتر تبلیغات در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انجام می‌گیرد.

وی با بیان این که بخش‌های مختلف دفتر تبلیغات اسلامی از جمله دانشگاه و شعب فعالیت‌های پژوهشی دارند، افزود: این نمایشگاه که تمام بخش‌های پژوهشی دفتر در آن آثار خود را به نمایش گذاشته‌اند مسیر رشد پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی را نشان می‌دهد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با بیان این که ما هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در عرصه پژوهش رشد محسوسی داشته‌ایم و مسیر خوبی را پی می‌گیریم، گفت: داوری‌هایی که راجع به پژوهش‌های حوزوی صورت می‌گیرد از یک منطق مشترک برخوردار نیست و از روی جهاتی که در نظر خودشان اولویت و معیار است داوری می‌کنند.

وی تصریح کرد: برای برخی احیای تراث علمی و چاپ منقّح و صحیح آثار علمی بزرگان جهان تشیع به عنوان برجسته‌ترین کارهای دفتر تلقی می‌شود و از ما تقدیر می‌کنند و برخی معتقدند که احیای تراث اصلاً کار پژوهشی نیست و ما را در این زمینه نقد می‌کنند.

حجت الاسلام واعظی ادامه داد: برای برخی پرداختن به نیازهای نظام و یافتن راه حل برای مشکلات نظام و جامعه اسلامی معیار و شاخص است و از این منظر نگاه می‌کنند و هر گونه تلاش پژوهشی حوزوی غیر از این مسیر را کج روی و بیراهه روی تلقی می‌کنند و برخی دیگر به پژوهش‌هایی با رویکرد جهانی و مقابله با فلسفه غرب اولویت می‌دهند؛ بنابراین ملاک‌های موفقیت در پژوهش متفاوت است.

وی با بیان این که برای داوری منصفانه راجع به پژوهش‌های حوزوی در یک مرکز خاص باید اهداف و غایات تشکیل آن مرکز را بررسی کنیم، اظهار داشت: پژوهش در دفتر تبلیغات اسلامی ۷ هدف و رسالت خاص را دنبال می‌کند که به صورت عینی در فعالیت‌های این دفتر شکل گرفته است.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به اهداف پژوهشی در دفتر تبلیغات اسلامی خاطرنشان کرد: توانمندسازی علوم اسلامی، پرداختن به مسائل مستحدثه فقهی، پرداختن به مسائل فقهی نو و رویکردهای نو گرایانه در جهان اسلام و غرب، مبارزه فکری با فرق انحرافی و مرزبانی اعتقادی از مکتب تشیع، پرداختن به نیازهای نظام اسلامی، تقویت و تثبیت نگاه تمدنی به دین و تولید دانش انسانی اسلامی اهداف پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی است.

وی با بیان این که رسالت‌های پژوهش در حوزه علمیه ابعاد گوناگونی دارد، افزود: برای قضاوت پژوهش در حوزه علمیه باید جامع نگر بود و تمام نیازهای فرهنگی، تبلیغی، علمی، اجتماعی و قرآنی داخلی و خارجی را در نظر گرفت و کسی که مشرف به رسالت‌های امروز حوزه باشد هیچ کدام از فعالیت‌ها را سبک نمی‌شمارد و تحقیر آمیز نگاه نمی‌کند.

حجت الاسلام واعظی با بیان این که دفتر تبلیغات اسلامی در تمام هفت محور رسالت‌های خود به صورت متوازن و یکسان انجام نداده است، گفت: مزیت نسبی بافت هیأت علمی ما بهره مندی و توانمندی در شاخه‌های علوم اسلامی است و نوع هیأت علمی ما دانش آموخته حوزه و مسلط بر شاخه‌های خاص علوم اسلامی هستند و این بافت موجب می‌شود که از این هفت محور در چهار محور اول موفق‌تر باشیم.

وی با بیان این که ضعف در سه محور پرداختن به نیازهای نظام اسلامی، تقویت و تثبیت نگاه تمدنی به دین و تولید دانش انسانی اسلامی مخصوص به حوزه‌های علمیه نیست، اظهار داشت: تمام مراکز علمی کشور از جمله دانشگاه‌ها این ضعف را دارند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی ضعف در زمینه حل نیازهای کشور را معلول دو امر دانست و گفت: اول این که حل مسائل کشور نیاز به موضوع شناسی، وضعیت شناسی، درک واقعی از توانمندی‌ها، امکانات و مقدورات کشور دارد و نوع کسانی که آکادمیک هستند معمولاً دستی بر آتش ندارند و آشنای با ظرفیت‌ها و امکانات کشور نیستند و راه حل‌هایشان ذهنی گرایانه است.

وی افزود: مشکل دوم این است که اساساً در کشور ما پیوند طبیعی بین پژوهش با تصمیم سازی و تصمیم گیری بر قرار نشده و ریل گذاری طبیعی نشده است؛ ممکن است یک پژوهشگر بتواند با مراودات شخصی مطلب خود را به دست برخی تصمیم سازان برساند ولی این ریل گذاری طبیعی نیست.

حجت الاسلام واعظی خاطرنشان کرد: آنگونه که در کشورهای پشرفته بین دانش، صنعت، تجارت و خلق ثروت پیوند ایجاد شده در کشور ما بر قرار نشده است.

وی تصریح کرد: در زمینه تولید علوم انسانی اسلامی هم یک قضاوت عجولانه و ناپخته انجام می‌گیرد که می گویند حوزه‌های علمیه هیچ تولیدی در زمینه علوم انسانی اسلامی انجام نداده‌اند در حالی که قضاوت درست این است که علوم انسانی اسلامی زمینه‌های متنوعی دارد و حوزه‌های علمیه بیشتر حجم تولید خود را متوجه مبانی، مباحث هنجاری و مباحث غایت شناسانه کرده و کمتر به بحث‌های کار بردی و نیمه بنیادی و توسعه‌ای پرداخته است.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اظهار داشت: تولیدات ما در علوم انسانی اسلامی کمتر از جنس حل مسأله، ارائه طریق و ارائه نقشه راه برای برون رفت از وضع موجود به وضع مطلوب است.

وی با بیان این که کارهای ما در حوزه مباحث تربیتی بیشتر روی مبانی و اصول و غایات و اهداف تعلیم و تربیت اسلامی است، افزود: این که باید با چه راهکارها و توصیه‌های عالمانه و وضعیت شناسانه به صورت علمی روی نسل حاضر با این جغرافیای فکری و معیشتی که در معرض تهدیدهای متنوع است از وضع موجود به وضع مطلوب برسیم کار نکرده‌ایم.

حجت الاسلام واعظی افزود: ما الان ضعف‌های نظام بانکی را ذکر می‌کنیم و مناسبات مالی کشور را محکوم و نقد می‌کنیم ولی پژوهش نیمه بنیادی و توسعه‌ای انجام نمی‌دهیم و برای نهاد بانک که منتاژ بانکداری غربی است بدیل ارائه نمی‌دهیم.

وی تصریح کرد: بنابراین اگر بگوییم علوم انسانی اسلامی اصلاً در حوزه‌ها تولید نمی‌شود غلط است ولی تولیداتی که بتواند حل مسأله کند و نهادسازی‌های جدیدی را به دنبال بیاورد کم است و کار دشواری است.