گرامیداشت «شفق سرخ نارین» در بلندترین شب سال

اردشیر کشاورز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص آیین های شب یلدا اظهار داشت: شب یلدا یک محملی بوده است که مردم در شب های دراز زمستان های آن زمان، که هیچگونه امکاناتی از جمله رسانه های جمعی و سرگرمی هایی جز نقالی، شاهنامه خوانی و دور هم نشستن وجود نداشته است، دور هم جمع می شدند تا این شب را که ریشه در ایران باستان، پیشینیان و پدران ما داشته است گرامی بدارند.

وی افزود: بر همین اساس برای اینکه «شفق سرخ نارین» که ریشه در مسائل ایدئولوژی و اعتقادی آن زمان دارد و قابل بررسی است، گرامی داشته شود آنچه را که سرخ و نارین(آتشین) است تهیه می‌کردند و سر سفره های پارچه ای که روی کرسی هایی برپا می شد قرار می دادند. از جمله خوراکی های آتشین که بر خوان یلدا قرار داده می‌شد می‌توان به هندوانه و انار و فندق اشاره کرد.

این محقق کرمانشاهی به زمستان‌های سخت گذشته که مصائبی را برای مردم به ویژه مردم مناطق کوهستانی به وجود می‌ورد، اشاره کرد و گفت: مردم کرد و لک مناطق غرب کشور چون کرمانشاه فلسفه‌ای برای این زمان‌ها داشتند که از آن با عنوان «دَرو» یاد می کردند که به معنای آینده نگری است.

کشاورز تصریح کرد:مردم کرد با فلسفه «درو» می‌آمدند و زمستان سرد و سخت را پیش بینی می کردند که با وجود این برف های سنگین چه کار کنند که دچار مصائب جسمی، مالی و جانی نشوند و شب یلدا را دور هم جمع می شدند تا به شور بنشینند و با هم فکری با دیگر اعضای خانواده، فامیل و آشنایان راهکارهای مناسب را بیابند.

وی تصریح کرد: در پی مشورت هایی که صورت می گرفت و در راستای آینده‌نگری که کرده بودند، مردم کرد برای زمستان آذوقه را انبار و آمادگی لازم را برای مقابله با مسائل پیش رو در زمستان پیدا می کردند.

این محقق کرمانشاهی ادامه داد: مردم در آن زمان از حرکت ابرها و پرنده ها حتی آب و هوا را نیز پیش بینی می‌کردند و برای مثال زمانی که هوا ابری و آبستن برف و باران سختی بود را می گفتند هوا «وشت» است و منظورشان این بود که زمستانی سختی در پیش است و باید راهکارهای مقابله با این زمستان سخت و سرد را جستجو کرد.

یلدا برای مردم کرد به معنای«دَرو» و کسب آمادگی لازم برای مقابله با سختی‌ها بود

وی یادآور شد: همچنین مردم از حرکت پرنده هایی چون غاز قلنگ و حاجی لک لک از گرمسیر و سردسیر یا برعکس متوجه وضعیت هوا می شدند و با توجه به سر و صدا و خط سیر حرکت این پرندگان خوبی یا ناملایمت هوا را تشخیص می دادند و برای آن «دَرو» یا آینده نگری می کردند.

کشاورز تصریح کرد: یلدا در نظر مردم کرد به این معنا بود که در صبح از اول شب باز است و باید «درو» یا آینده‌نگری کرده تا آمادگی لازم در برابر این سختی‌ها را پیدا کنیم.

وی گفت: مردم ایران و به ویژه مردم کرد، شب‌های زمستان را نه تنها شب یلدا را با دور هم جمع شدن و با خواندن کتابها و بعدها نیز که ادعیه سبحانی چون قرآن آمد، با خواندن قرآن شب را به صبح می رساندند.

این محقق کرمانشاهی خاطرنشان کرد: در مجموع هدف از کارهایی که مردم در این شبها انجام می دادند این بود که می‌خواستند آن صعوبت، رنج و ناملایمات روزگار را با دور هم جمع شدن و صحبت کردن حل و فصل کند و از سر بگذرانند.

وی افزود: این نبود که مردم آن زمان در مقابل سختی ها و شدائد پشت کنند و تسلیم شوند بلکه با همه اینها مقابله و مبارزه می کردند و در این شب ها دور هم جمع می شدند که با مشاوره و تفکر بتوانند بر مشکلات و مصائب فائق آیند.

مردم کُرد یلدا را امیدی به فرداهای بهتر می‌دانند

کشاورز یادآور شد: مردم کرد معتقد بودند که یلدا به معنای نور و زایش و امید به فرداهای بهتر است، لذا باید مبارزه کرده و سختی‌ها را تحمل کنند.

این پژوهشگر کرمانشاهی گفت: صرف تنقلات، خواندن کتاب و مواردی از این دست برای این بود که این دورهمی ها به فضای خسته‌کننده تبدیل نشود و در کنار فضای شادی آفرین می توانستند به حل مشکلات موجود با مشورت گرفتن از یکدیگر بپردازند.

وی در خصوص اینکه طی سال های اخیر اصل یلدا که همان دور همی هاست به فراموشی سپرده شده است و مردم بیشتر از اینکه و اصل آن بپردازند فرعیات یلدا را مد نظر قرار داده اند، نیز گفت: دورهمی در هر شرایطی که موجب گرم شدن محبت درونی انسان ها می شود، خیلی خوب است اما نباید این فضا را به بیراهه ببریم.

آجیل و تنقلات از الزامات یلدا نیست

کشاورز تاکید کرد: آجیل و سایر تنقلاتی که امروزه مطرح و با توجه به درآمد معیشتی مردم تهیه آن در زمان کنونی سخت است جزو الزامات یلدا نیست و الزامی ندارد ما انواع خوراکی ها را که در فلسفه اصلی یلدا نیز جایی ندارند، تهیه و بر خوان یلدا بگذاریم بلکه می توان تنها تعداد معدودی از خوراکی‌های نارین و آتشین که جزو فلسفه اصلی خوان یلدا و نمادهای آن است تهیه و بر این خوان قرار دهیم.

این محقق کرمانشاهی افزود: اگر بنا باشد ما با صرف هزینه های گزاف در شرایط سنگین زندگی های فعلی، مواردی را تحمیل کنیم یلدا را به بیراهه برده ایم و آن دورهمی که از آن سخن به میان آمد، به درستی اتفاق نخواهد افتاد.

وی خاطرنشان کرد: در اصل خوراکی‌های یلدا نماد است و باید به عنوان نمونه آنها را بر خوان یلدا گذاشت، لذا نیاز نیست که از هرچیزی نیز حجم انبوهی تهیه شود و می‌توان تعداد معدودی از میوه های نارین چون انار، فندق و هندوانه بر خوان یلدا نهاد و هیچ الزامی بر وجود اینها نیست و تنها چند دانه به عنوان نماد تمثیلی کفایت می کند.

این نویسنده و محقق کرمانشاهی تاکید کرد: شب های یلدا در گذشته بسیار گرامی، محترم و عزیز بود و با پیشینیان و بزرگان ما مانوس بوده است، لذا اکنون نیز نباید به بهانه هایی چون گرانی و نبود تنقلات این دورهمی ها را به فراموشی بسپاریم و اصل را فراموش و فرع آن بپردازیم چرا که لزومی ندارد ما متحمل هزینه‌های سنگین شویم بلکه باید دورهم بنشینیم و چون گذشته مشکلات را حل کرده و از این دورهمی ها نتایج مثبتی بگیریم.

کشاورز در پایان خاطر نشان کرد: اینکه می گویند در یلدا در صبح از اول شب باز است، به این معنا بوده که ما باید به آینده های دور امید داشته باشیم و بدانیم که همواره شب پایان می یابد و به صبح و روشنی ختم می شود.