کارگردان مستند «هاشمی زنده است»: ای کاش بگویند دقیقا کجای مستند تحریف است؟

ماجرا از چند روز پیش شروع شد که خبر رسید محمد هاشمی، برادر مرحوم ‌هاشمی با ارسال پیامکی از حضور در مراسم رونمایی از مستند «هاشمی زنده است» خودداری کرده است. به گفته مجری برنامه او دلیل عدم حضورش را توهین‌های این مستند به آیت‌الله‌هاشمی اعلام کرده بود. البته هیچ‌کدام از اعضای خانواده ‌هاشمی هم با این‌که به این مراسم دعوت شده بودند، ‌به نشانه اعتراض نیامدند. از آن روز تا الان واکنش اعضای مختلف خانواده ‌هاشمی به این مستند ادامه دارد. محسن ‌هاشمی، رئیس شورای شهر تهران دیروز درباره این مستند گفت: «اظهار نظر و انتقاد حق هر جریان و شخصی است و ما نه‌ تنها مخالف اظهار نظر افراد نیستیم بلکه از آن استقبال می‌کنیم اما باید مراقبت کنیم اگر اظهار نظرمان مربوط به تاریخ و گذشته است، براساس مستندات و شواهد و قراین قابل بررسی و تحقیق توسط پژوهشگران باشد. این‌طور تلقی نشود که ما تغییر کرده‌ایم و دیگر عملکرد خود در دهه‌های گذشته را قبول نداریم؛ اما برای این‌که مسئولیت آن را نپذیریم، با طرح ادعاهای غیر مستند می‌خواهیم آن را به گردن فرد دیگری مانند مرحوم آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی بیندازیم. دستکاری در تاریخ و روایت‌های مجعول و بی‌پشتوانه اگر چه ممکن است برای برخی محبوبیت‌های کوتاه‌مدت را به همراه داشته باشد اما در کلان به انقلاب و جامعه و قضاوت نسل‌های آینده آسیب می‌زند.» یاسر ‌هاشمی، پسر کوچک خانواده آیت‌الله‌هاشمی هم این مستند را بی‌نصیب نگذاشت و گفت: «این مستند از سوی ارگان‌های خاص به صورت سفارشی ساخته شده بود که بیشتر در جهت تخریب آیت‌الله‌هاشمی بود؛ چرا که گفته شده است این مستند جنبه انتقاد دارد اما چنین موضوعی را مشاهده نکردیم؛ چرا که جنبه انتقادی نداشت. متاسفانه صحنه‌ها، تصاویر و اطلاعات دروغ در این فیلم بسیار زیاد بود که حتی پس از مدتی مشخص شد که این فیلم از وزارت ارشاد مجوز نگرفته است.» محمد هاشمی هم فقط به ارسال پیامک به مسئولان برگزاری مراسم رونمایی بسنده نکرد و کمی بعد منابع مالی این پروژه را هم زیر سوال برد. او گفت: «عنوان این فیلم برگرفته از سخن امام‌خمینی(ره) بود، ابتدا حضور مرحوم آیت‌الله‌هاشمی در همه صحنه‌های انقلابی و اعتماد مردم و امام راحل به ایشان را نشان می‌داد، اما در مرحله بعد وارد دوران دولت سازندگی می‌شد و تحلیلی ارایه می‌داد که انحراف انقلاب از همین زمان در کشور شروع شد و بعد در دولت خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی هم همین انحراف ادامه پیدا کرد؛ در پایان این فیلم هم نتیجه می‌گیرد که ریل انحراف از انقلاب را هاشمی رفسنجانی پایه‌گذاری کرد و بنابراین‌ هاشمی زنده است چون انحراف زنده است؛ این از آخرین نمونه‌های تخریب شخصیت یار و یاور امام‌خمینی(ره) است و البته تمسخر کلام امام‌خمینی(ره) هم هست.‌ من به سازندگان این فیلم که ادعا می‌کردند ٣-٢ دانشجوی ساده هستند، گفتم این فیلم قطعا بالای چندمیلیارد تومان هزینه داشته و باید پرسید که این هزینه از کجا تأمین شده است؟»

با یک جست‌وجوی ساده می‌شود فهمید که منابع مالی این مستند را موسسه «سفیر فیلم» تأمین کرده است؛ موسسه‌ای که قبلا بارها در همکاری با موسسه نام‌آشنای «اوج» اسمش را شنیده بودیم؛ مثلا مستند «آقای نخست‌وزیر» را که درباره محمد مصدق بود، همین موسسه برای اوج ساخته بود؛ اما هیچ‌کس بهتر از خود علی طادی، کارگردان تازه‌کار مستند «هاشمی زنده است» نمی‌تواند به سوال محمد هاشمی و بقیه ابهاماتی که درباره این مستند وجود دارد، جواب بدهد.

گفته می‌شود که مستند شما با گرایش‌ها و مقاصد سیاسی خاص ساخته شده است، قبول دارید؟
تفاوت نگاه خودم و افرادی مانند خانواده آیت‌الله‌هاشمی را می‌پذیرم اما وقتی به یک اثر نقدی وارد می‌شود، باید همراه با مصداق باشد. خانواده آیت‌الله‌هاشمی می‌گویند که این مستند تحریف تاریخ است، پر از دروغ است، واقعیت را جعل کرده است و... ‌ای کاش بگویند دقیقا کجای مستند تحریف است؟ دقیقا اشاره کنند که فلان بخش که فلان مسأله را نشان می‌دهد، دروغ است و واقعیت ندارد. نمی‌شود که دایم بگویند دروغ است اما نگویند دقیقا کدام بخش دارد دروغ می‌گوید. این یک مستند آرشیوی است و براساس مدارک و شواهد تاریخی ساخته شده است، آنها می‌گویند تاریخ را جعل کرده است، خب بگویند کجای مستند این کار را کرده است. این‌که من از یک کاری خوشم نیاید یا با تصور من متفاوت باشد یک چیز است و این‌که بگویم دروغ و تحریف است، چیز دیگری است. می‌توانند خیلی راحت بگویند به مذاق ما خوش نیامده اما نباید بی‌اخلاقی کنند و تهمت بزنند.
به هر حال نمی‌شود گفت که «هاشمی زنده است» بدون سوگیری است، شما چنین ادعایی دارید؟
بله! من این ادعا را دارم البته نمی‌گویم که این مستند هدفی را دنبال نمی‌کند؛ چون می‌کند اما قبول ندارم که به وجوه مختلف زندگی آقای‌ هاشمی نپرداخته است. ما در این مستند بخش‌های مختلف زندگی ایشان را آورده‌ایم، ‌خدماتشان را آورده‌ایم حتی در همان بخشی که به دوران سازندگی می‌پردازد بر خلاف ادعای آقای محمد هاشمی صرفا به مسائل منفی نپرداخته‌ایم؛ بلکه اقدامات مثبت را هم گفته‌ایم اما فقط دیکته نانوشته غلط ندارد. به‌ هر حال نمی‌توان گفت که ایشان اشتباهی نداشته است.
گفتید این مستند هدف داشته، این هدف چه بوده است؟
عبرت‌گیری از تاریخ و شفاف‌کردن شخصیت مردی که معمولا قضاوت درستی درباره‌اش نشده است. ما کمتر در مورد آقای‌ هاشمی روایت جامعی شنیده‌ایم؛ ایشان برای عده‌ای یک شخصیت کاملا منفی بوده‌اند و برای عده‌ای دیگر یک شخصیت کاملا مثبت و بدون اشتباه در حالی ‌که قطعا این‌طور نبوده است. ایشان هم مانند همه شخصیت‌های تاریخی کارنامه‌ای سرشار از نکات مثبت و منفی دارند که باید ثبت و روایت شود اما متاسفانه خانواده ایشان هیچ‌گونه نقدی را نمی‌پذیرند. ما یک جلسه چهار ساعته با آقای محمد ‌هاشمی، یاسر ‌هاشمی و خانم فاطمه‌ هاشمی داشتیم و در این چهار ساعت از مجموع صد دقیقه مستند، چهل دقیقه هم پیش نرفت؛ چون به هیچ‌وجه هیچ بخشی را قبول نمی‌کردند؛ حتی در مورد بخش‌هایی که به نکات مثبت کارنامه آقای‌ هاشمی پرداخته بود، هم راضی نبودند و می‌گفتند در این مورد کم توضیح دادید. ما که نمی‌خواستیم مستند تبلیغاتی برای ایشان بسازیم؛ مستند تاریخی به همه جوانب می‌پردازد.
در پایان این جلسه رویکرد خانواده‌ هاشمی تغییر نکرد؟
نه! البته جلسه با احترام و به خوبی و خوشی تمام شد؛ اما نتیجه‌ای گرفته نشد و حمله‌ها هم ادامه پیدا کرد. عجیب این‌که آقای یاسر ‌هاشمی که موضع‌گیری‌های شدیدی درباره این مستند داشتند، اعتراف کردند که کار را ندیده‌اند و بر اساس گزارشی که یکی از فرستاده‌هایشان به مراسم مطبوعاتی مستند به ایشان داده است، قضاوت کرده‌اند. حرف ما این است که نمی‌توانیم در یک مستند تاریخی درباره یک شخصیت موثر تاریخی فقط به جنبه‌های مثبت بپردازیم و آن تصویر فراواقعی که خانواده ‌هاشمی به دنبال جا انداختن آن هستند را ارایه کنیم.
حرف‌وحدیث‌هایی هم درباره منابع مالی مستند شما مطرح شده، کار به سفارش کجا ساخته شده است؟
در این مورد هم ادعای مطرح‌شده از طرف محمد ‌هاشمی برایمان مثل یک طنز تلخ بود. تنها خواسته ما از ایشان این است که اسنادی که نشان بدهد مستند ما ٣‌میلیارد تومان هزینه داشته را ارایه کنند، حالا اسناد این‌که این هزینه از کجا تأمین شده پیشکش! ما شنیده بودیم که خانواده ‌هاشمی برای برخی پروژه‌ها هزینه‌های سرسام‌آور می‌کنند اما دیگر نه این‌قدر که ٣میلیارد به یک مستند آرشیوی بدهند؛ هر کس برای پروژه‌ای مشابه به ایشان چنین رقمی داده خیلی گران حساب کرده است. کل مستند ما یک‌دهم یا حتی یک‌بیستم رقمی که ایشان گفته‌اند هم هزینه نداشته است.
همان یک‌دهم و یک‌بیستم را کجا داده است؟
سفیر فیلم تامین‌کننده مالی پروژه بوده است اما در مورد این موسسه هم باید بگویم که موسسه عریض و طویلی نیست و کل خرج ساخت مستند به همراه سود مورد نظرش از طریق فروش به دانشگاه‌ها برای اکران و همین‌طور توزیع اینترنتی برمی‌گردد. اصلا رویه ساخت این کارها در سال‌های اخیر همین بوده است.

2323