چالش مدیریت مالی دانشگاهها/ پژوهش قربانی کمبود بودجه 98 می شود

خبرگزاری مهر- گروه حوزه و دانشگاه؛ زهرا ساختمانیان: لایحه بودجه سال ۹۸ چهارم دی ماه از سوی رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی ارائه شد. در این لایحه ، بودجه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور مشخص اما ارقام تعیین شده موجب گلایه و اعتراض روسای این مراکز شد.

براساس لایحه پیشنهادی دولت به مجلس شورای اسلامی بودجه دانشگاه های کشور در سال آینده حدود ۱۴ درصد رشد خواهد یافت این درحالی است که دانشگاه ها با افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارکنان و اساتید مواجه هستند و این امر موجب می شود تا افزایش حدود ۱۴ درصدی بودجه این مراکز حتی جوابگوی افزایش حقوق و دستمزدها نیز نشود.

طی یک سال گذشته به دلیل تورم و افزایش قیمت کالاهای مختلف دانشگاه ها با مشکلات مختلفی مانند تامین تغذیه دانشجویان، تامین مواد اولیه آزمایشگاهی و تعمیر و تجهیز خوابگاه ها و اجرای فرصت مطالعاتی اساتید مواجه بودند بنابراین باوجود این مشکلات در صورتی که افزایش بودجه این مراکز متناسب با تورم و افزایش کالاها نباشد، شرایط فعالیت این مراکز در سال آینده با مشکلات جدی بسیاری مواجه خواهند شد.

دانشگاه ها درحال حاضر نیز با مشکلات مالی متعددی مواجه هستند چراکه باتوجه به باقی ماندن سه ماه از سال باید حدود ۷۵ درصد بودجه به دانشگاه ها اختصاص می یافت اما تاکنون حدود ۷۰ درصد از بودجه این مراکز اختصاص داده شده. این رویه عدم تخصیص های به موقع موجب می شود تا علاوه بر باقی ماندن مشکلات مالی دانشگاه ها در سال جاری این وضعیت به سال آینده نیز منتقل شود.

کمبود بودجه سال آینده گریبان پژوهش را می گیرد

مسئولان دانشگاهی کشور به خصوص دانشگاه های بزرگ معتقدند که با این میزان افزایش بودجه در سال آینده مدیریت این مراکز بسیار سخت خواهد شد.

عدم افزایش بودجه متناسب با نیازهای دانشگاه ها و مراکز آموزشی گریبان پژوهش را می گیرد چراکه روسای دانشگاه ها مجبور به کاهش هزینه های پژوهشی برای تامین هزینه های جاری هستند. برای دانشگاه صنعتی شریف رشد ۱۰.۴۵ درصدی بودجه در سال ۹۸ پیش بینی شده است رشدی که به گفته رئیس این دانشگاه نمی تواند پاسخگوی فعالیت ها و نیازها باشد.

محمود فتوحی رئیس دانشگاه صنعتی شریف گفت: این دانشگاه در سال آینده رشد بودجه ای ۱۰.۴۵ درصدی دارد که با این رقم باید از بودجه های پژوهشی دانشگاه بکاهیم.

وی افزود: این میزان رشد بودجه برای دانشگاه صنعتی شریف رقم بسیارکمی است.

رئیس دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه برای سال آینده ۲۰ درصد افزایش حقوق درنظر گرفته شده بنابراین افزایش بودجه دانشگاه حتی متناسب با افزایش حقوق ها نیز نخواهد بود.

فتوحی تاکید کرد: باتوجه به اینکه درصد بسیار بالایی از کل بودجه دانشگاه ها صرف حقوق و دستمزد می شود بنابراین برای تامین حقوق ها در دانشگاه باید سال آینده از بودجه پژوهشی خود بکاهیم.

وی اظهار داشت: با این میزان افزایش بودجه، دانشگاه صنعتی شریف سال آینده در زمینه دانشجویی مانند تغذیه و تعمیرات خوابگاهی نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

شتاب علمی کشور در لبه تیغ

مقام معظم رهبری طی سال های گذشته همواره بر برنامه ریزی در دانشگاه ها و مراکز علمی برای رشد شتاب علمی تاکید داشتند این درحالی است که مسئولان دانشگاه ها معتقدند با بودجه های فعلی نمی توان انتظار داشت تا شتاب علمی محقق شود.

محمدکافی، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز که از وضعیت بودجه ای دانشگاه ها در سال آینده نگران و معتقد است اگر بودجه ها متناسب با هزینه ها افزایش نداشته باشد در سال آینده دانشگاه ها با مشکل مواجه خواهند شد و نمی توان به امور مهمی چون حفظ شتاب علمی پرداخت.

وی افزود: براساس لایحه بودجه دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۹۸ حدود ۱۵ درصد رشد بودجه دارد و ما نیز مانند دیگر دانشگاه های کشور نگران اجرای فعالیت در سال آینده هستیم.

رئیس دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: در سال آینده ۲۰ درصد افزایش حقوق پیش بینی شده است که افزایش بودجه دانشگاه ها نمی تواند حتی پاسخگوی افزایش حقوق ها باشد.

کافی خاطرنشان کرد: درحال حاضر تمامی اقلامی که دانشگاه ها باید آنها را خریداری کنند مانند مواد اولیه تغذیه دانشجویی، تجهیزات و مواد مصرفی آزمایشگاهی با افزایش قیمت مواجه شده اند و اگر بودجه ها متناسب با هزینه ها افزایش نداشته باشد در سال آینده دانشگاه ها با مشکل مواجه خواهند شد.

احتمال گوشه نشینی پژوهش دانشگاه ها در سال آینده

گوشه نشینی پژوهش در سال ۹۸ پیش بینی است که رئیس دانشگاه علم و صنعت براساس بودجه های تعیین شده برای دانشگاه ها دارد چراکه وی معتقد است اگر رقم های بودجه ای متناسب با نیازهای دانشگاه نباشد مجبور به کاهش فعالیت های علمی و پژوهشی خواهیم بود.

در صورتی که میزان افزایش بودجه دانشگاه ها در سال ۹۸ متناسب با هزینه ها نباشد برای تامین نیازهای دانشگاه ها مجبور به کاهش فعالیت های علمی و پژوهشی هستیمجبارعلی ذاکری، رئیس دانشگاه علم و صنعت گفت: براساس لایحه بودجه، این دانشگاه در سال آینده ۱۱ درصد رشد بودجه ای خواهد داشت که این امر کفاف هزینه های پرسنلی دانشگاه را هم ندارد. با این میزان افزایش بودجه، دانشگاه در هزینه های جاری با مشکل مواجه می شود و براین اساس با مشکلات جدی در روند اجرای فعالیت های علمی و پژوهشی مواجه خواهیم شد.

رئیس دانشگاه علم و صنعت تاکید کرد: امیدواریم قبل از تصویب لایحه بودجه تغییراتی در بودجه دانشگاه ها به خصوص دانشگاه های برتر داشته باشیم.

ذاکری خاطرنشان کرد: قرار است روسای دانشگاه های برتر در خصوص وضعیت بودجه در سال آینده جلسه ای داشته باشند.

تامین مواد اولیه آزمایشگاهی با مشکل مواجه خواهد شد

باتوجه به اینکه قیمت کالاهای مختلف طی یک سال گذشته افزایش یافته بنابراین دانشگاه ها برای تامین یک کالای آزمایشگاهی باید چندین برابر گذشته هزینه کنند بنابراین اگر بودجه لازم تامین نشود، قادر به تامین این اقلام ضروری نخواهند بود.

احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر معتقد است به دلیل همراستا نبودن افزایش بودجه دانشگاه با تورم در سال آینده با مشکل تامین مواد اولیه آزمایشگاهی و فعالیت پژوهشی مواجه هستیم.

وی افزود: بودجه دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای سال آینده ۱۳ درصد رشد دارد که این میزان رشد به دلیل تورم های موجود، موجب لطمه به فعالیت های دانشگاه می شود.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطرنشان کرد: این افزایش بودجه کافی نیست و باتوجه به اینکه سال آینده حقوق ها و دستمزدها باید ۲۰ درصد رشد یابد بنابراین برای تامین این هزینه مجبور به کاهش فعالیت های پژوهشی هستیم.

معتمدی اظهار داشت: حقوق و دستمزدها را نمی توانیم پرداخت نکنیم بنابراین مجبور هستیم از فعالیت های علمی و پژوهشی بکاهیم.

وی تاکید کرد: باتوجه به اینکه هزینه خرید مواد اولیه و قطعات آزمایشگاهی چندبرابر شده بنابراین با این میزان بودجه دانشگاه در خرید تجهیزات و قطعات آزمایشگاهی با مشکل مواجه خواهیم شد.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر عنوان کرد: از هزینه های دانشجویی نمی توانیم کم کنیم اما این میزان افزایش بودجه به طور حتم در تغذیه و خوابگاه های دانشجویی اثر خواهد گذاشت چراکه درحال حاضر هزینه تامین غذای دانشجویی ۳۰ درصد افزایش یافته است.

کیفیت فدای کمبود بودجه

بودجه ارتباط مستقیمی با کیفیت آموزشی و خدمات دانشجویی در دانشگاه ها دارد اما طی سال های گذشته به دلیل کمبودهای بودجه ای در بسیاری موارد با مشکلات آموزشی و دانشجویی در دانشگاه ها مواجه بوده ایم به نحوی که رئیس دانشگاه خواجه نصیر معتقد است اگر بودجه لازم برای اداره دانشگاه ها تامین نشود کیفیت فعالیت های آموزشی و دانشجویی افت خواهد کرد.

علی خاکی صدیق، رئیس دانشگاه خواجه نصیر گفت: میزان افزایش بودجه این دانشگاه برای سال آینده نیز مانند دیگر دانشگاه ها متناسب با هزینه ها تعیین نشده بنابراین نگران افت کیفیت فعالیت های آموزشی و دانشجویی هستیم.

وی افزود: براساس بودجه پیش بینی شده برای این دانشگاه سال آینده در پرداخت حق التدریس ها و اعطای گرنت های پژوهشی با مشکل مواجه خواهیم شد.

رئیس دانشگاه خواجه نصیر اظهار داشت: درحال حاضر با تمام مشکلات مالی ارائه خدمات دانشجویی از جمله تغذیه، خوابگاه و سرویس های دانشجویی با کیفیت ارائه می شود اما اگر در سال آینده افزایش بودجه متناسب با هزینه ها نباشد، قادر نخواهیم بود خدمات دانشجویی را با کیفیت بالا ارائه کنیم.

بودجه دانشگاه های جهان ۴۰ برابر دانشگاه های برتر ایران

براساس اعلام محمدتقی احمدی، رئیس دانشگاه تربیت مدرس درحال حاضر بودجه دانشگاه های برتر ایران ۴۰ برابر کمتر از دانشگاه های بزرگ جهان است اما اساتید و محققان ایرانی می جنگند تا در رتبه های علمی بین المللی بدرخشند.

اگر بودجه دانشگاه ها مورد توجه قرار نگیرد به شتاب علمی کشور آسیب وارد می شودوی افزود: بودجه‌ای مناسب و قابل مدیریت است که اجازه دهد، دانشگاه فعالیت های اصلی و محوری خود را انجام دهند، زیرا در غیر این صورت به پژوهش دانشگاه‌ها آسیب خواهد رسید.

رئیس دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: اکنون که دانشگاه‌های بزرگ توانسته‌اند در پژوهش افتخارات بزرگی کسب کنند امیدوارم موضوع بودجه این مراکز مورد توجه بیشتری در مجلس قرار گیرد تا به شتاب علمی کشور آسیب وارد نشود.

احمدی با اشاره به اینکه کل مبلغ بودجه دانشگاه‌ها مبلغ زیادی نیست، گفت: حدود ۸ هزار میلیارد تومان برای بودجه دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده که نسبت به بسیاری از اقلام بودجه کشور این مبلغ کم است.

وی عنوان کرد: تبصره هایی در قانون بودجه وجود دارد که براساس آن دستگاه‌های اجرایی، پروژه‌های پژوهشی و خدمات علمی فناوری را به سمت دانشگاه‌ها هدایت کنند اما تاکنون اجرای این نوع تبصره‌ها چشمگیر نبوده و به خاطر کاهش منابع درآمدی دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها هنوز به طور جدی محقق نشده است. من می‌ترسم برای سال آینده نیز همین اتفاق بیفتد، زیرا دانشگاه‌ها برای تامین نیازهای رفاهی دانشجویان با یک سری معضلات حاد به دلیل افزایش قیمت‌ها و تورم اخیر که شدت پیدا کرده، مواجه‌اند و حتی ممکن است بحران مضاعفی داشته‌ باشند.

رئیس دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: با این بودجه هزینه رفاهی، خوابگاهی و تغذیه دانشجویان به خطر می‌افتد. معمولا وقتی چنین بحران‌های پیش می آید، دولت و مجلس به آن توجه بیشتری می‌کنند و به صورت موردی وارد میدان می‌شوند تا آن را حل کنند. ما هم امید داریم که اگر به یک شرایط بحرانی رسیدیم، فعالیت‌هایی از سوی مجلس و دولت صورت گیرد.

احمدی عنوان کرد: مسئله این است که قبل از آنکه وضعیت بحرانی شود، با یک حساب خیلی ساده بودجه‌ای می‌توان نکات مهم را مورد بررسی قرار داد.

وی گفت: روسای دانشگاه‌های برتر پیگیری‌های فراوانی را به صورت جمعی و مکاتبه‌ای انجام داده‌اند تا به هر حال در عمل اصلاحاتی صورت گیرد و دولت فعالیت‌های جدی‌تری را در خصوص تبصره‌هایی که اشاره کردم انجام دهد.

رئیس دانشگاه تربیت مدرس درباره بودجه دانشگاه‌های جهان نسبت به دانشگاه‌های ایران گفت: وقتی دانشگاه‌های ایران را با دانشگاه‌های هم تراز در جهان مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم بودجه آن دانشگاه‌ها حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از دانشگاه‌های ما است. در عین حال ما با مسائلی مانند تحریم و مشکلات متعدد در ارتباط‌های بین‌المللی مواجه هستیم که این نشان می‌دهد اساتید و محققان ایرانی در دانشگاه‌های برتر چگونه از خود مایه می‌گذارند و با وجود ۴۰ برابر بودجه کمتر نسبت به دیگر دانشگاه‌ها تلاش می‌کنند و می‌جنگند تا در تراز بین‌المللی بدرخشند و در سال‌های متوالی این تراز را ارتقا دهند.

ناگزیریم دانشجوی پولی بگیریم

سید حسن صدوق، رئیس دانشگاه شهیدبهشتی نیز در همین زمینه یادآور شد: با یک رویکرد تطبیقی و مقایسه ای، برای دانشگاه ‌ام‌آی‌تی ۱.۳ میلیارد دلار، دانشگاه کمبریج ۸.۱ میلیارد دلار، دانشگاه سوربن ۱ میلیارد و چهارصد میلیون دلار و دو دانشگاه ترکیه، ۱۶۰ و ۱۰۰ میلیون دلار، بودجۀ دولتی‌ در نظر گرفته‌اند. اما آنچه در ایران برای دانشگاهی سطح یک مانند دانشگاه شهید بهشتی در نظر گرفته‌شده، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است که ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلیارد تومان آن را دانشگاه باید درآمد اختصاصی داشته باشد و بقیه هم بودجه‌ای است که دولت در اختیار قرار می‌دهد آن‌هم در شرایطی که پس از تصویب، در تخصیص و دریافت به موقع این بودجه واقعاً با مشکل مواجهیم.

رئیس دانشگاه شهیدبهشتی با تأکید بر اینکه این اعداد و ارقام به ما نشان می‌دهد که هرکدام از ما چه سهمی در تأمین درآمد اختصاصی در دانشگاه داریم افزود: بنده در کمیسیون هیئت دولت هم مطرح کردم که وقتی تخصیص‌ها به‌موقع پرداخت نمی‌شود، چگونه می‌توان از اساتید خواست که در پردیس‌ها دانشجو بپذیرند.

وی افزود: تأخیر در پرداخت‌ها منتج به پرداخت هزینۀ این دیرکرد می‌شود و آثار تورمی نیز اثربخش است. پس این یک مسئلۀ واقعاً جدی است که سهمی که دولت از درآمد سرانۀ کشور به دانشگاه‌ها اختصاص می‌دهد هرسال کمتر می‌شود و اگر یک‌راه برون‌رفت از این مسئله، جذب درآمد اختصاصی باشد، ناگزیریم که از طریق دانشجوی شهریه پرداز کمبودها را تأمین کنیم.

سال ۹۸؛ مدیریت دانشگاه ها مشکل می شود

معاون اداری مالی وزارت علوم نیز سال ۹۸ را سالی سخت برای مدیریت دانشگاه ها می داند چراکه میزان افزایش بودجه این مراکز متناسب با برآوردهای وزارت علوم نبوده است.

به سازمان برنامه و بودجه پیشنهاد دادیم فکری به حال دانشگاه ها کند چراکه با این بودجه دانشگاه ها در سال آینده دچار مشکل می شوند و نمی توانیم این مشکلات را به درستی مدیریت کنیممحمدتقی نظر پور معاون اداری مالی وزارت علوم گفت: آن چیزی که درلایحه بودجه سال ۹۸ دیده شده، افزایش حدود ۱۴ درصد است با توجه به افزایش هزینه ها، استفاده دانشجویان از سلف سرویس ها، خوابگاه ها، هزینه طبخ و پخت غذای دانشجویان، خدمات دانشجویی و فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی اصلا امکان مدیریت دانشگاه ها برای سال ۹۸ به درستی مسیر نیست.

معاون اداری مالی وزارت علوم تاکید کرد: این پیشنهاد را ارائه دادیم تا سازمان برنامه و بودجه فکری به حال دانشگاه ها داشته باشد با این رقم و بودجه، دانشگاه های ما سال آینده دچار مشکل می شوند و نمی توانیم این مشکلات را بدرستی مدیریت کنیم.

مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم نیز معتقد است: تمام مراکز آموزش عالی کشور از کمبود اعتبار رنج می برند و نمایندگان باید توجه جدی به این موضوع داشته باشند.

وی افزود: اکنون که آموزش های مهارتی جزو سیاست های آموزش عالی است باید در بودجه سال ۹۸ به این موضوع توجه کنند.

چشم امید وزیر به مجلس ...

نگرانی از آینده فعالیت های علمی و آموزشی این روزها تنها مختص روسای دانشگاه ها نیست بلکه وزیر علوم نیز امیدوار است که شرایط سخت بودجه ای دانشگاه ها کمتر شود.

منصور غلامی وزیر علوم نیز افزایش بودجه دانشگاه ها در سال آینده را راضی کننده نمی داند و معتقد است این میزان افزایش برای دانشگاه ها کافی نخواهد بود.

وی می گوید: در لایحه بودجه سال ۹۸ حدود ۱۴ درصد رشد برای دانشگاه ها در نظر گرفته شده که با توجه به افزایش حقوق در سال آینده این میزان افزایش برای دانشگاه ها کافی نخواهد بود.

وزیر علوم خاطرنشان کرد: بنابراین به نظر می رسد در سال آینده دانشگاه ها در بخش های هزینه ای اعتبار کافی نخواهند داشت.

غلامی اضافه کرد: صحبت های زیادی انجام دادیم و پیگیری های زیادی نیز در خصوص بودجه دانشگاه ها داشته ایم و امیدواریم که مجلس کمک کند تا شرایط سخت بودجه دانشگاه ها کمتر شود.