دریاچه آرال در حال خشک شدن است

خطر خشک شدن در همسایگی دریای خزر

دریاچه آرال یکی از چهار دریاچه بزرگ جهان بود که در دهه 1960 میلادی اتحاد جماهیر شوروی، دو رودخانه بزرگ را که این دریاچه را سیراب می‌کرد، برای آبیاری زمین‌های کشاورزی منحرف ساخت و از آن زمان این دریاچه به‌آرامی شروع به کوچک و خشک شدن کرده است.

دولت شوروی در اوایل دههٔ ۱۹۶۰ میلادی، تصمیم گرفت، رودخانه‌های آمودریا (جیحون) و سیردریا (سیحون) که بیشتر آب دریاچه آرال را تأمین می‌کردند، به‌سوی بیابان‌های آسیای میانه منحرف سازد تا زمین‌های کشاورزی پنبه، برنج، صیفی‌جات و غلات در این مناطق سیراب شوند. این برنامه در جهت این طرح‌ریزی‌شده بود که شوروی را به یک صادرکنندهٔ عمدهٔ پنبه تبدیل کند. البته این اتفاق به حقیقت پیوست و امروزه ازبکستان بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ پنبه ‌است اما در اثر انحراف مسیر دو رودخانه اصلی تأمین آب دریاچه آرال، خطر خشک شدن کامل این دریاچه را تهدید می‌کند.

دولت شوروی در اوایل دههٔ ۱۹۶۰ میلادی، تصمیم گرفت، رودخانه‌های آمودریا (جیحون) و سیردریا (سیحون) که بیشتر آب دریاچه آرال را تأمین می‌کردند، به‌سوی بیابان‌های آسیای میانه منحرف سازد تا زمین‌های کشاورزی پنبه، برنج، صیفی‌جات و غلات در این مناطق سیراب شوند. این برنامه در جهت این طرح‌ریزی‌شده بود که شوروی را به یک صادرکنندهٔ عمدهٔ پنبه تبدیل کند. البته این اتفاق به حقیقت پیوست و امروزه ازبکستان بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ پنبه ‌است اما در اثر انحراف مسیر دو رودخانه اصلی تأمین آب دریاچه آرال، خطر خشک شدن کامل این دریاچه را تهدید می‌کند.

تصاویری که طی سال‌های گذشته تاکنون از این دریاچه گرفته‌شده، مشخص می‌کند که دریاچه آرال چه تغییر بزرگی کرده و چقدر از اندازه و حجم آن کاسته شده است.

دریاچه آرال در مرز قزاقستان و ازبکستان در آسیای مرکزی قرار داشته و در کنار دریاچه‌های دیگری چون دریاچه بایکال در سیبری، دریاچه اوتسو در ژاپن و دریاچه اوکیجوبی در ایالات‌متحده آمریکا در فهرست بزرگ‌ترین دریاچه‌های جهان قرار دارند که از سال 2001 میلادی مراقبت از آن‌ها در دستور کار سازمان‌های حفاظت از محیط‌زیست قرارگرفته است. قابل‌توجه است که از این دریاچه‌های بزرگ، علاوه بر آرال، دریاچه بایکال نیز در اثر عواملی چون کاهش آب ورودی به دریاچه، برداشت و پمپاژ بیش‌ازحد آب از دریاچه توسط نیروگاه تولید برق ایرکوتسک، گرمای بیش‌ازحد تابستان و قطع بیش‌ازاندازه درختان جنگل‌های اطراف دریاچه، درخطر نابودی قرار دارد.

با توجه به قطع دو منبع اصلی تأمین آب دریاچه آرال، از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۰ میلادی هرسال به‌طور میانگین ۲۰ سانتی‌متر از ژرفای آب این دریاچه کم شد. در دههٔ ۱۹۷۰ میلادی این رقم به ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر و در دههٔ ۱۹۸۰ میلادی به ۸۰ تا ۹۰ سانتی‌متر رسید. قابل‌ذکر است که از سال ۱۹۶۰ تا سال ۲۰۰۰ میلادی، آبی که برای کشاورزی مصرف می‌شد به دو برابر رسید و خطر نابودی دریاچه سرعت بیشتری به خود گرفت. از آن به بعد نیز تصاویر نشانگر نابودی تدریجی این دریاچه است.

ترجمه: فاطمه کردی

منبع: earthsky