از قرنطینه‌سازی پایان‌نامه‌ها تا خطر بی‌اعتبار شدن مدارک دانشگاهی

به گزارش ایسنا، چندی پیش وزیر علوم از برخورد جدی این وزارتخانه و دانشگاه‌ها با متخلفان علمی و هم چنین دانشجویان و اعضای هیات علمی که در پایان‌نامه‌ها کپی کاری انجام دهند، خبر داد.

به گفته منصور غلامی سیستم داخلی دانشگاه‌ها بر پایان‌نامه‌های دانشجویان دقت دارد، بخش‌نامه‌ای نیز برای ارزیابی دقت و صحت پایان‌نامه‌ها صادر شده که نشان می‌دهد با تخلفات علمی برخوردهای جدی می‌شود. مجلس شورای اسلامی نیز به منظور رفع ایرادات شورای نگهبان لایحه پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را اصلاح و مصوب کرده است. در این لایحه تمام دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور موظف هستند، پروپوزال‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود را که فاقد طبقه بندی هستند در سامانه‌های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) ثبت و تایید کرده و فایل تمام متن و نتیجه را همانندجویی کنند. ارائه گواهی ثبت و بارگذاری فایل تمام متن و نتیجه همانندجویی این مدارک برای هرگونه پرداخت مالی به استادان راهنما، مشاور و داور و تخصیص امتیاز در ترفیع و ارتقاء آن‌ها و همچنین دانشجویان الزامی است.

کپی کاری در پژوهش خلاف اخلاق است

رییس دانشگاه اصفهان با بیان اینکه کپی کاری در امر پژوهش نوعی نقض قانون است، به خبرنگار ایسنا گفت: پژوهش یعنی کشف حقایق جدید و نوآوری که با کپی کاری در تضاد است. کپی کاری در پایان نامه‌ها خلاف اخلاق است. این کار نشان دهنده عدم ارتباط استادان و دانشجویان در حین کار پژوهش و بیانگر نبود ایده‌های جدید از سوی اساتید است که صلاحیت لازم برای پژوهش را ندارند.

هوشنگ طالبی کپی کاری را حاصل پذیرش دانشجو به صورت توده‌ای عنوان کرد و افزود: دانشجویانی که توانایی پژوهش ندارند، نباید بر صندلی تحصیلات تکمیلی بنشینند. کپی برداری در امر پژوهش، اهانت به دانشجوی واقعی، اساتید فرهیخته و آموزش عالی لایق است.

بی‌اعتمادی سازمان‌ها به دانشگاه در پی کپی‌کاری در پایان نامه‌ها

وی در پاسخ به این پرسش که این کار چه تاثیری در حوزه پژوهش کشور دارد، اظهار کرد: تخلفات پژوهشی از جمله کپی کاری پایان نامه‌ها مسئله ای وسیع‌تر از حوزه پژوهش است و تا حدودی به امنیت و اعتماد عمومی جامعه ارتباط پیدا می‌کند. بنابریان آسیب‌های آن تنها محدود به حوزه پژوهش نیست، بلکه موجب بی اعتمادی سازمان‌ها و شرکت‌ها برای سپردن پژوهش‌های جدی به دانشگاه می‌شود.

کپی کاری در پایان نامه‌ها عامل تردید در توانایی علمی اساتید و دانشجویان کشور

رییس دانشگاه اصفهان کاهش درخواست برای استفاده از پایان نامه‌های دانشگاهی در حل مسائل جامعه، شکستن حرمت و بی احترامی به تمام دانشگاهیان و بی اعتبار شدن نظام دانشگاهی را از دیگر تبعات منفی کپی کاری در پایان نامه‌ها اعلام کرد و افزود: در پی کپی کاری در پایان نامه‌های دانشجویان، تبلیغات سوء رسانه‌های بیگانه عامل ایجاد تردید در توانایی علمی استادان و دانشجویان ایرانی و تعمیم به عموم مردم کشور می‌شود.

طالبی با بیان اینکه خوشبختانه شانس کپی برداری در پایان نامه‌ها در دانشگاه اصفهان بسیار پایین است، خاطرنشان کرد: با اشراف و تسلط علمی اساتید دانشگاه اصفهان در حیطه تحقیقات از یک سو و توجه و مراقبت در این حوزه، شاهد کپی برداری دانشجویان دیگر مراکز از پایان نامه‌های دانشگاه اصفهان هستیم.

دانشجوی متخلف در مسیر آینده شغلی دچار مشکل می شود

رییس دانشگاه اصفهان با بیان اینکه پایان‌نامه‌ها در دانشگاه اصفهان در دو مرحله مورد بازرسی قرار می گیرند، تصریح کرد: تمام پایان نامه‌های دانشگاه اصفهان در زمان پیشنهاد پایان نامه و حین ارائه رساله از سامانه‌های مشابهت یاب از طریق قراردادی که با ایرانداک وجود دارد، بررسی می شوند و با داوری‌های متعدد شانس تکرار پایان‌نامه کاهش می‌یابد.

وی اضافه کرد:کمیته رسیدگی به تخلفات پژوهشی در معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان تشکیل و گزارش ها و شکایات مبنی بر تخلف رسیدگی می‌شود و در صورت احرازتخلف، در وهله نخست، مدرک دانشجو پس گرفته می‌شود و عضو هیات علمی به عنوان استاد راهنما چند دوره از گرفتن دانشجوی تحصیلات تکمیلی محروم و به کمیته انظباطی معرفی می‌شود.

طالبی تاکید کرد: معتقدیم در صورت آشنایی استاد و دانشجویان با تخلفات علمی، این عمل کاهش می‌یابد. به همین منظور برنامه‌هایی تحت عنوان آموزش اساتید با تخلفات علمی در دانشگاه برگزار می‌شود. علاوه بر اینکه گذراندن این دوره برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی اجباری است، برای اساتید جوان نیز دوره‌های آموزش اخلاق در پژوهش به صورت مرتب هر سال دو بار برگزار می‌شود.

بی اعتبار شدن مدارک دانشگاهی خطر عمده آموزش عالی کشور

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد نجف آباد نیز در این خصوص به خبرنگار ایسنا گفت: بی اعتبار شدن مدارک دانشگاهی یک خطر عمده برای آموزش عالی کشور در زمان حاضر است. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم بنیان کسب و کار و اشتغال و درآمد افراد بر اساس مدرک دانشگاهی‌ قرار دارد. پدیده مدرک داشتن آنچنان اهمیتی یافته است که بسیاری از افراد جامعه در این مسیر قرار گرفته‌اند.

غضنفر شاهقلیان با بیان اینکه کپی کاری در پایان نامه‌های دانشجویی موضوعی با حداقل سه وجه مشخص است، تصریح کرد: یک وجه استادان راهنما و مشاور پایان نامه، وجه دوم دانشجوی تدوین کننده پایان نامه و وجه سوم فضای دانشگاهی است که کپی کاری پایان نامه در آن دانشگاه صورت می‌گیرد.

ضعف قوانین، عامل رواج کپی کاری در امر پژوهش کشور

وی با اشاره به بررسی‌های گوناگون در حوزه سبب شناسی بروز پدیده کپی کاری پایان نامه‌ها، گفت: در مجموع ضعف قوانین، اپارتاید در اجرای قانون و شمول مرور زمان از جمله عوامل مهم در شیوع و رواج کپی کاری در امر پژوهش در کشور است.

به گفته وی برخی استادان به دلیل ضعف علمی یا به دلیل نداشتن فرصت کافی برای مطالعه محتوای ارائه شده از سوی دانشجویان به طور ناخواسته به پدیده کپی کاری پایان نامه‌های دانشجویی کمک می‌کنند. دانشجویان نیز، از ناتوانی علمی استادان بهره برداری منفی کرده و اقدام به ارائه یک کار کپی شده می‌کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نجف آباد خاطرنشان کرد: فضای عمومی برخی دانشگاه‌ها، بنا به دلایل گوناگون به طور ناخواسته برای کپی کنندگان پایان نامه‌های دانشجویی فرصت ایجاد می‌کند.

افزایش دانشجو عامل کاهش سطح استانداردهای آموزشی

وی با بیان اینکه در پی سیاست علمی کشور در حوزه آموزش عالی از سال ۶۵ تغییراتی بنیادین از جمله افزایش مراکز آموزش عالی و به تبع آن افزایش پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی کشور رخ داد، اظهار کرد: این کار بدون توجه به افزایش پذیرش معلم، مدرس و استاد به اندازه کافی صورت گرفت. نتیجه این امر موجب فروکاستن سطح استانداردهای آموزشی در برخی مراکز آموزش عالی کشور شد. هرچند برخی مراکز آموزش عالی برای حفظ استانداردهای آموزشی تلاش می کنند، اما جمع جبری وضعیت آموزش عالی کشور در حوزه استاد و مدرس با کاهش قابل توجه کیفیت مواجه شده است.

شاهقلیان ادامه داد: در برخی مراکز آموزش عالی یک استاد به ناچار در طول یک نیم سال مجبور به ارائه راهنمایی و مشاوره علمی به بیش از ۱۰ دانشجوی تحصیلات تکمیلی برای تدوین پایان نامه می‌شود. در این میان سیاست‌های نادرستی از جمله حذف الزام پایان‌نامه برای دانشجویان کارشناسی، حذف الزام استاد مشاور در پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و سهل گیری در مرتبط بودن تخصص استاد با موضوع رساله‌های دکتری تخصصی انجام شده است. این گونه برنامه‌ها نه تنها هیچ گونه دستاورد علمی به همراه نداشت، بلکه فرایند تجهیز دانشجویان به ابزار تحقیق و پژوهش را نیز به تاخیر انداخت، به گونه‌ای که دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد با کمترین آموزش در حوزه تحقیق و جستجوگری علمی به سمت اجرای کار ناب تحقیقی(تدوین پایان نامه) هل داده شدند.

تسریع در تدوین پایان نامه عامل کاهش سطح کیفیت

وی با بیان اینکه در برخی مراکز آموزش عالی تسریع در تدوین پایان نامه و انجام دفاع از پایان نامه در حداقل زمان ممکن اجرا می شود، افزود: برای برخی مدیران دانشگاه‌های امروزی مساله این نیست که دانشجویان آنها بر روی چه موضوعات علمی کار کنند، بلکه صف در انتظار دانشجویان منتظر انتخاب پایان نامه فشار قابل توجهی بر مدیریت دانشگاه ها وارد می کند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد نجف آباد اشتغال به کار و عدم داشتن وقت کافی برای تحقیق و مطالعه، دریافت مدرک صرفا برای ترقی و ارتقاء جایگاه سازمانی را از جمله موضوعاتی عنوان کرد که بخش قابل توجهی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حال حاضر با آن موجه هستند.

به گفته وی واقعیت‌های شاغل بودن، اداره خانواده و انجام وظایف شغلی با انجام فعالیت‌های علمی اگر نگوییم ناهمخوان است، حداقل جمع این دو یا چند وظیفه برای یک فرد بسیار دشوار خواهد بود. در چنین بستری دانشجو به ناچار دست به کپی کاری علمی خواهد زد.

قوانین منع کپی کاری قدرت کافی برای جلوگیری از این تخلف علمی را ندارد

شاهقلیان کاهش تعلق سازمانی و افت تعصب علمی استادان به دانشگاه محل خدمتشان را عاملی در سهل گیری در برخورد با کپی کاری دانشجویان دانست و گفت: عدم استفاده از دیدگاه‌های صاحبنظران و کارشناسان خبره در تدوین آیین نامه‌ها، قوانین، مقررات و شیوه‌های برخورد با افراد درگیر در فرایند کپی کاری پایان نامه موجب شده تا قوانین مربوط به پدیده کپی کاری از قدرت کافی برای جلوگیری از این تخلف علمی آموزشی را نداشته باشد.

وی افزود: قوانین این حوزه عموما کشدار، تعبیرپذیر و دارای قابلیت گسترده برای تفسیر فردی هستند. این نکته باعث می‌شود تا کپی کنندگان نگران مخاطرات احتمالی ناشی از آشکار شدن کار خود نباشند و با فراغ بال به کار خود ادامه دهند. همچنین اجرای سیاست قرنطینه سازی پایان نامه های تدوین شده و عدم امکان دسترسی عمومی به این پایان نامه‌ها موجب بروز فرصت طلایی برای افرادی خاص می شود. عدم دسترسی عمومی موجب می شود که تمام دانشگاه های کشور امکان بررسی مقایسه‌ای پایان نامه های کپی شده را نداشته باشند.

تقویت سامانه اصالت سنج پایان نامه‌های دانشجویی نیازمند هم افزایی دانشگاه‌ها

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد نجف آباد مجموع چنین پدیده‌ای را کاهش انگیزش دانشجویان برای انجام کارهای ناب اعلام کرد و گفت: زمان بر بودن، پرهزینه بودن و داشتن پیشینه قوی علمی برای انجام کار پژوهشی نه از سوی دانشگاه ها به طورعام حمایت می شود و نه فضای عمومی جامعه چنین وضعیتی را تحمل می کند.

شاهقلیان استفاده از ابزاری در زمینه کنترل محتواهای تولید شده دانشجویان در دانشگاه آزاد نجف آباد خبر داد و افزود: این ابزار تحت عنوان سامانه اصالت سنج پایان نامه های دانشجویی در وب سایت دانشگاه قابل دسترسی است و استادان و کارشناسان مربوط از این ابزار برای کنترل و جلوگیری از کپی کاری پایان نامه استفاده می کنند. البته این ابزار دارای ضعف و اشکالاتی نیز هست که برطرف کردن آن به کمک و هم افزایی دیگر دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور بستگی دارد. اگر دیگر دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به واحد نجف آباد اجازه دسترسی به بانک اطلاعات پایان نامه هایشان را بدهند، این ابزار می‌تواند با قدرت و دقت بسیار بالایی موارد کپی کاری را شناسایی و ارائه کند.

به گزارش ایسنا، پدیده کپی کاری در حوزه پژوهش، رویدادی است که جامعه علمی کشور را در برگرفته و متولیان امر پژوهش کشور به دنبال راهی برای کاهش این رخداد در سطح علمی کشور هستند. آنچه مسلم است اینکه باید قوانین محکم تری برای جلوگیری از این کار در سطح دانشگاه‌ها تصویب شود و تمام دانشگاه های کشور با هم افزایی، بانک اطلاعاتی قوی از پایان‌نامه های موجود تهیه کنند تا امکان کپی برداری به حداقل برسد.

گزارش از: آیدا علی اکبری-خبرنگار علمی ایسنا-منطقه اصفهان

انتهای پیام