جرایمی از جنس صفر و یک

به گزارش فانوس، هدف از تجارت الکترونیکی که در واقع ترکیبی از تکنیک ها و شگردهای بازرگانی است همکاری و رقابت و بازدهی بیشتر شرکت های گوناگون است به طوری که طی 15 سال گذشته سبب توانایی شرکت ها در زمینه هایی در مقیاس های بزرگ جهانی شده است اما بی تردید این دنیای بزرگ مخاطرات و چالش هایی را نیز به همراه دارد در همین فضا که بستری برای تبادلات مالی است فضا برای افراد سودجو شاید به گونه ای برای متخلفین بیشتر فراهم باشد تا اعمال مجرمانه خود را انجام دهند موضوعی که بیشتر از ان با عنوان کلاهبرداری اینترنتی یاد می شود.

دانشمندان و پژوهشگران علوم گوناگون تعاریف مختلفی برای تجارت الکترونیکی ارائه داده اند. بر پایه برخی از این تعریف ها تجارت الکترونیکی عبارت است از: انجام فعالیت های تجاری با استفاده از شبکه های ارتباطی کامپیوتری به ویژه اینترنت. نوعی تجارت بدون کاغذ، ابزار تبادل اطلاعات خرید و فروش اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر است اما قطعا باید به چالش ها و مخاطرات این بستر نیز که بعضا مشکلات بزرگی را برای کاربران خود ایجاد می کند نیز توجه داشته باشیم.

17 سال پیش زمانی که خبر سرقت 70 میلیون تومانی اینترنتی از یکی از بانک های معتبر کشور در صفحه حوادث مطبوعات کشور انتشار یافت پلیس متوجه شد که با مشکل جدیدی از جرم مواجه شده است که نسبت به سایر جرایم پیچیدگی و تخریب بیشتری دارد. در ان زمان پسر جوانی که اطلاعات زیادی درباره شبکه های اینترنتی و طریقه عبور از حفاظ امنیتی این نوع شبکه ها داشت توانسته بود با ورود به شبکه اصلی بانک و جابجا کردن وجوه حساب ها 70 میلیون تومان وجه نقد را از حساب های مختلف به حساب جعلی که متعلق به خود او بود منتقل کرده و با همدستی دیگر همدستان ان را برداشت کند.

شاید اگر اشتباه کوچکی که یکی از همدستان این مجرم جوان در هنگام برداشت پول از بانک مرتکب شد باعث نمی شد تا پلیس بتواند به سرنخی از این باند دست پیدا کندکارگاهان باید زمان زیادی را صرف می کردند تا بتوانند اعضای این باند را دستگیر کنند. این درحالی بود که متهمان در صورت عدم دستگیری می توانستند در این مدت مبلغ هنگفتی را از بانک کلاهبرداری کنند. اگرچه 17 سال پیش تیتر این خبر بارها و بارها نقل محافل خبری پلیسی و قضایی بود ولی رفته رفته گسترش و تکرار اینگونه جرایم باعث شد تا جرایم رایانه ای به عنوان شکل جدیدی از فعالیت های مجرمانه جای خود را در میان پرونده های پلیسی قضایی باز کنند.

با افزایش جرایم اینترنتی در کشور بخشی با عنوان بخش مبارزه با جرایم خاص و رایانه ای در پلیس اگاهی ناجا تشکیل شد که وظیفه ان شناسایی و دستگیری این مجرمان بود به این ترتیب با افزایش جرایم اینترنتی در کشور نیاز به بخشی ویژه در نیروی انتظامی برای مقابله با این جرایم باعث شد تا بخشی با عنوان بخش مبارزه با جرایم خاص و رایانه ای در پلیس اگاهی ناجا تشکیل شود که وظیفه شناسایی و دستگیری مجرمان این فضا را برعهده بگیرد.

اما جرایم رایانه ای انواع و گونه های مختلفی دارد و شاید شایع ترین انها را بتوان جرایم روی داده در شبکه های اجتماعی و حوزه تجارت الکترونیک دانست. بسیاری افراد بدون توجه به عواقب فعالیت در شبکه های اجتماعی یا سایت های دوست یابی اطلاعات شخصی خود را در شبکه قرار می دهند و به این ترتیب افراد سودجو فرصتی پیدا می کنند تا با دسترسی به این اطلاعات نقشه های شوم خود را عملی کنند.

نگاه به نظرسنجی های انجام شده در سال 1384 نشان می داد بیش از 60 درصد کاربراین اینترنتی به خرید انلاین تمایلی نداشتند اما از همان سال تا به امروز این تمایل روز به روز بیشتر شد تا جایی که امروز خرید از اینترنت همانند خرید در فضای حقیقی به تفریح نیز بدل شده افراد ترجیح می دهند به جای اینکه از خانه خارج شوند و پس از طی مسیری همراه با ترافیک از فروشگاهی خرید کنند و زحمت حمل بار و... بر دوششان باشد در خانه بنشینند و با چند کلیک ساده و مشاهده جنس مورد نظر خود را درب منزل تحویل بگیرند و حتی در همین فضا اسباب دست دوم خود را بفروشند و یا خریداری کنند.

خرید و فروش انلاین یکی از امکانات در شبکه اینترنت است که گرچه در کشور ما هنوز جایگاه چندانی ندارد اما در دنیا به گونه ای بسیار گشترده مورد استفاده قرار گرفته است. از فروشگاه های بزرگ سوپرمارکت تا کتابفروشی های بزرگ هریک تلاش می کنند در این فضا به مشتریان خود خدمات بهتری را ارائه کنند. اما برخی کاربران به این شبکه و بستر اعتماد ندارند البته باید تا حدودی به کاربرانی که به این شبکه اعتماد ندارند حق داد. چگونه می توان کاربری را که هر روز شاهد وقوع جرایم گوناگون در این فضا است ثابت کرد که می توان به این بستر اعتماد کرد.

ظرف سال های گذشته در ایران برخی فروشگاه های اینترنتی توانسته اند برای خود اعتباری یا بهتر بگوییم اعتمادی از مردم را کسب کنند اما متاسفانه در مرحله بعدی عملکرد انها سو استفاده از این اعتماد مردم بوده تا جایی که باعث شده بارها و بارها پلیس نسبت به وقوع انواع کلاهبرداری های اینترنتی در این فروشگاه ها به شهروندان هشدار بدهد. تا قبل از راه اندازی سایت هایی نظیر دیوار و شیپور، مردم شاید آنقدرها هم تمایلی به خرید و فروش کالاهای دست دوم نداشتند. اما امروز شرایط فرق کرده و هر روزه حجم بالایی از معاملات بدون واسطه از طریق این دو سایت انجام می شود.

اما سهولت عرضه کالا و به دنبال آن خریدش شرایط را برای انجام برخی معاملات غیرقانونی و کلاهبرداری در این سایت ها فراهم کرده است تا جایی که حتی بعضا عرضه کالاهای قاچاق و خلاف عفت در این سایت ها مشاهده شده است. برای نمونهفروشنده که یک سارق حرفه‌ ای است تصویر موتورسیکلت یا حتی خودروی سرقتی را با پلاکی که پوشانده شده در سایت دیوار یا شیپور قرار می‌ دهد. خریدار با توجه به رقم پایین پیشنهاد شده از سوی فروشنده ترغیب می‌ شود که این کالا را خریداری کند و حتی حاضر میشود بخشی از پول را بپردازد و مابقی را به روز تعویض پلاک موکول کند فارغ از اینکه وسیله فروخته شده سرقتی است.

در موارد دیگری کالایی در این دو سایت تبلیغ شده و با توجه به قیمت پایین خریدار عجولانه مبلغی از پول کالا را در ابتدا پرداخت کرده اما پس از ان گوشی تلفن همراه خاموش شده و فرد مورد سواستفاده قرار گرفته است لذا می طلبد تدابیر امنیتی بیشتری را برای احراز هویت فروشندگان اتخاذ نموده و کاربران نیز با احتیاط بیشتری اقدام به خرید از آنها نمایند.

به این ترتیب نیاز است نتنها برای خرید از سایت هایی همچون دیوار و شیپور بلکه تمامی سایت های اینترنتی و فروشگاه های انلاین که به درگاه اینترنتی پرداخت بانک ها متصل می وند ایتدا از صحت کالا و بعد اعتبار سایت درج کننده اگهی و محصول اطمینان حاصل کنیم و بعد اقدام به پرداخت وجه ان هم از طریق درگاهی امن کنیم.