جنگنده چینی J-20 در مقابله جنگنده‌های دهه 1970 شانسی ندارد!

جنگنده چینی J-20 محصولی از کمپانی هوافضای چینی چنگدو است که به عنوان یک جنگنده نسل 5 برای نیروی هوایی خلق چین ساخته شد. با وجود اینکه جی-20 نسل 5 محسوب می‌شود،‌ اما به گفته کارشناسان یارای ایستادگی در برابر جنگنده‌های دهه 1970 غرب را ندارد.

تقریبا مبرهن است که چینی‌ها با استفاده و الهام از طرح جنگنده نسل 5 روسی میگ 1.44 دست به ساخت جنگنده نسل 5 خود زدند. با این حال جنگنده چینی J-20 برخلاف تبلیغات آن طوری که پکن انتظار داشت خوب از آب در نیامده و در توانمندی‌هایش شک و شبهات فراوانی است. چندی پیش چینی‌ها لیستی از ماموریت‌های این جنگنده را منتشر کردند که به قول الکس لوکی، خبرنگار حوزه دفاعی، شکست خوردن از جنگنده‌های قدیمی‌تر غربی نیز بخشی از وظایف ماموریتی این هواپیماست.

این جنگنده با نمایش طراحی پیشرفته و جنگ افزارهای توانمندش،‌ مورد تحسین کسانی که نمایش‌های هوایی‌اش را دیدند قرار گرفت. اما خب همانطور که گفته شد این‌ها تنها نمایش بودند. تا پیش از این چینی‌ها به ماموریت‌هایی که برای جنگنده جدید خود در نظر گرفته‌اند اشاره‌‌ای نکرده بودند و هر آنچه می‌دانستیم نظر کارشناسان بود.

اندریاس راپرخت، یک محقق آلمانی که به صورت تخصصی نیروی هوایی چین را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد،‌ اخیرا بروشوری منتشر شده از کمپانی چینی چنگدو (سازنده J-20) را به اشتراک گذاشت که در آن چینی‌ها به ماموریت‌های این جنگنده اشاره کرده‌اند. این بروشور از جی-20 را به عنوان یک جنگنده پنهانکار سنگین وزن نام برده که بنابر اظهارات چنگدو به دلیل توانمندی‌اش در نبردهای هوایی دور و میان برد مشهور بوده و ماموریت اصلی‌اش نیز برتری هوایی و حفظ آن است؛ برتری هوایی به معنی به دست گرفتن کنترل آسمان است. رهگیری و حملات عمقی نیز از دیگر وظایف مهم عنوان شده برای جنگنده چینی J-20 هستند.

اما کارشناسان ادعای برقراری و حفظ برتری هوایی توسط جی-20 را قبول ندارند. جاستین برانک، کارشناس و متخصص نبردهای هوایی بر این باور است جی-20 در نبرد با جنگنده‌های آمریکایی و اروپایی برای گرفتن برتری هوایی منطقه شکست خواهد خورد. برانک معتقد است جی-20 توانمندترین جنگنده نیروی هوایی چین برای برقراری برتری هوایی است. این جنگنده راداری قدرتمند در کنار چندین دهلیز داخلی حمل مهمات برای موشک‌های هوا به هوای دوربرد و کوتاه برد است و قطعا نباید بی توجه از آن گذشت. اما بهترین بودن در چین صرفا به معنی این نیست که بتواند رقبایی همچون جنگنده نسل 4.5 اروپایی یوروفایتر تایفون (Eurofighter Typhoon) یا جنگنده نسل 4/4.5 آمریکایی F-15 ایگل (Eagle) را شکست دهد.

این حرف بدان معناست که جدیدترین فناوری چین همچنان به خوبی فناوری 50 سال پیش آمریکایی‌ها نیست! با توجه به اینکه چینی‌ها بارها دست به سرقت اطلاعات نظامی از آمریکا زده و اطلاعات زیادی دزدیده‌اند، اما همچنان موفق به ساخت جنگ افزارهایی نزدیک به نمونه‌های غربی نشده‌اند و این مسئله به شدت برای چینی‌ها شرم آور است. البته باید در نظر داشت که صرفا داشتن اطلاعات مهم نیست، بلکه درک فناوری نیز گامی کلیدی در دستیابی به بهترین‌هاست.

نسبت رانش به وزن، توان مانور و عملکرد جنگنده در ارتفاعات بالا از جمله مواردی است که در تعیین سرنوشت یک نبر هوایی موثر است و به گفته آقای برانک بعید است جنگنده چینی J-20 بتواند در این زمینه‌ها به پای جنگنده‌های برتری هوایی غربی برسد.

چین با ساخت J-20 ورودی محکمی به باشگاه سازندگان نسل 5 داشت و توانست اولین جنگنده نسل 5 غیر آمریکایی را پیش از روسیه وارد خدمت کند. جی-20 به نحوی طراحی شده که کشف و تعقیب آن با رادار سخت باشد. هرچند رادارگریزی این جنگنده تنها از زاویه جلویی هواپیما بوده و در صورتی که بخشی دیگر از هواپیما همچون کنار آن به سمت رادار باشد، جنگنده رادارگریز نیست؛ در حالی که جنگنده‌های نسل 5 غربی رادارگریزی همه جهته دارند و از هر طرف رادارگریزند. از این رو J-20 تنها وقتی از دید رادار پنهان است که مستقیما به سمت آن پرواز کند.

با وجود رادارگریزی محدودی که تنها به زاویه جلویی هواپیما ختم می‌شود، جنگنده چینی J-20 با حمل موشک‌های ضدکشتی فوق دوربرد می‌تواند تهدیدی برای اهداف سطحی باشد. البته اگر اهداف سطحی شناوری همچون یک ابر ناوهواپیمابر نیروی دریایی آمریکا باشد، مجددا کار برای J-20 سخت می‌شود. چرا که این ناوها دارای هواپیماهای پیش اخطار هوابرد (آواکس) هستند که در منطقه گشت زده و به رادارهایی مجهزند که قادر به کشف اهداف رادارگریز هستند. این هواپیماها همچنین در ارتفاع بالا پرواز می‌کنند تا بتوانند ارتفاع پایین را به خوبی پویش کنند و هنگامی که جنگنده‌های مهاجم بخواهند برای پنهان ماندن از دید رادار کشتی در ارتفاع پایین پرواز کنند، توسط آواکس کشف می‌شوند. ناگفته نماند اهداف هرقدر هم پنهانکار باشند باز کشف پذیرند. پنهانکاری و رادارگریزی با کاهش سطح مقطع راداری،‌ بردی که جنگنده در آن کشف می‌شود را کاهش می‌دهند.

همانطور که اشاره شد از جمله مسائلی که سبب می‌شود جنگنده چینی J-20 نتواند به رقبای غربی خود برسد عدم داشتن موتوری توانمند و پیشرفته است، در حالی که دو جنگنده نسل 5 آمریکایی F-22 رپتور (Raptor) و F-35 لایتنینگ 2 (Lightning II) قدرتمندترین و پیشرفته‌ترین موتورها را در بین جنگنده‌ها دارند. به گفته کارشناسان سال‌ها طول خواهد کشید تا چینی‌ها بتوانند عدم توانمندی خود در ساخت موتورهای مناسب را برطرف کنند و این ضعف همچنان گریبانگیر صنعت هوایی این کشور خواهد بود.

موتور یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین کننده سرنوشت یک نبرد هوایی خواهد بود. موتور قدرتمند و بهینه ضمن فراهم کردن نسبت رانش به وزن مناسب که سبب افزایش چالاکی و مانوردهی می‌شود،‌ هنگام استفاده از پس‌سوز و عملکرد هواپیما در ارتفاعات بالا مهم‌ترین نقش را دارد. آن طور که مشخص است موتور J-20 حتی توانمندی یک جنگنده دهه هفتادی آمریکایی همچون F-15C یا یوروفایتر تایفون اروپایی را نیز ندارد و حتی در بهترین خواب‌های پکن نیز نزدیک به F-22 نیست.

در مقابل جنگنده‌ای همچون F-15C یا یوروفایتر تایفون، جی-20 سطح مقطع راداری کمتری دارد (از روبرو)، اما عملکرد آن بسیار بدتر است. موشک‌های هوا به هوای چینی نیز رقیبی برای جدیدترین موشک‌های هوا به هوای آمریکایی همچون AIM-120D آمرام (AMRAAM) و صد البته موشک فوق العاده متیئور (Meteor) ساخت اروپا نیستند. البته از حق نگذریم چین در زمینه موشک‌های هوا به هوا گام‌های موثری برداشته و موشک‌های فوق العاده پرسرعتی را آزمایش کرده است. کارشناسان معتقدند تا چند سال دیگر چین می‌تواند در زمینه موشک‌های هوا به هوا فاصله خود با رقبایش را کمتر کند.

اما جنگنده چینی J-20 چگونه می‌خواهد در برابر F-22 که قدرتمندترین جنگنده برتری هوایی ساخته شده است مقاومت کند؟ F-22 در تمامی زمینه‌ها به جز برد رزمی از جی-20 برتر است؛ زیرا جی-20 هواپیمایی بزرگتر است و سوخت بیشتری حمل می‌کند. البته این حرف نباید بدان معنا تلقی شود که J-20 هواپیمایی به درد نخور است. در هر صورت این جنگنده جهشی بزرگ در توانمندی هوایی چین است و می‌تواند یک خطر بالقوه برای نیروی هوایی آمریکا در زمینه رهگیری هوایی و حملات عمقی باشد. اما در وظیفه اصلی ادعایی برای آن مبنی بر انجام ماموریت برتری هوایی و شکست دادن قدرتمندترین جنگنده‌های غربی شدیدا تردید وارد است و به احتمال بسیار زیاد رقبای آمریکایی و اروپایی بی آنکه زحمت زیادی بکشند بتوانند جنگنده چینی J-20 را در یک نبرد هوایی مغلوب کنند.