زیست بوم های آبی ایران

آمار مطالعات وزارت نیرو میانگین حجم بارندگی در ایران را سالانه ۴۰۰ میلیارد متر مکعب برآورد نموده است که از این میزان ۳۱۰ میلیارد متر مکعب در سطح ۸۷۰ هزار کیلومتر مربع از حوزه های آبخیز کوهستانی و ۹۰ میلیارد متر مکعب در سطح ۷۷۸ کیلومتر مربع مناطق دشتی توزیع می شود . در مناطق کوهستانی در اثر تبخیر و تعرق بطور متوسط هر ساله ۲۰۰ میلیارد متر مکعب و در مناطق دشتی ۸۴ میلیارد متر مکعب آب از دسترس خارج می شود که جمعا ۷۱ درصد از حجم بارش را شامل می شود . از حجم باقیمانده نیز ۵۹ میلیارد متر مکعب مناطق کوهستانی و ۲ میلیارد متر مکعب در مناطق دشتی نفوذ می نماید . حجم آب باقیمانده نیز ۵۱ میلیارد متر مکعب در مناطق کوهستانی و ۴ میلیارد متر مکعب در مناطق دشتی به شکل رواناب ظاهر می شود . حجم آبهای زیرزمینی کشور در حدود ۳۵ میلیارد متر مکعب برآورد گردیده است که حدود ۳۰میلیارد متر مکعب آن مربوط به مخازن آبرفتی است . زیست بوم های آبی کشور بر اساس حوزه آبخیز کلان و خرد که منبعث از توپو گرافی و ویژگی های آب و هوایی است , آرایش و توزیع یافته اند . مطابق آخرین تقسیم بندی ,۱۲ حوزه آبخیز اصلی برای کشور به شرح زیر شناسایی شده است :

حوزه آبخیز دریای خزر : این حوزه آبخیز که مساحت آن به ۳۰۰هزار و ۱۷۳ کیلومتر مربع می رسد دارای شیب زیادی بوده و بیشترین اختلاف ارتفاع حوزه آبخیز های کشوررا که بالغ بر ۵۵۰۰ متر است به خود اختصاص داده است .
حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان : این حوزه با مساحت ۱۵۰ هزارو ۴۳۷ کیلومتر مربع یکی از پهناورترین حوزه آبخیزهای ایران محسوب می گردد و رودخانه های غرب , جنوب غربی و جنوب همچنین زیر حوزه های سرچشمه گرفته از کوههای زاگرس و بشاگرد و بلوچستان را در بر می گیرد.
حوزه آبخیز دریاچه ارومیه :مساحت این حوزه ۵۱ هزارو ۸۷۶ کیلومتر مربع است در این حوزه دریاچه ارومیه و ۸ رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد و زرینه رود بزرگترین و مهمترین آنها به شمار می آید .
حوزه آبخیز دریاچه نمک قم : مساحت ۸۹ هزار و ۶۵۰ کیلومتر مربع است و بخش بسیار ناچیز و کوچکی از آن نیز به دریاچه حوض سلطان و کویر میقان و دشت جنوبی قزوین وارد می گردد.
حوزه آبخیز اصفهان و سیرجان : این حوزه که ازیر حوزه های کوچک باتلاق گاوخونی , کویر ابرکوه , شوه زار مروست و کویر سیرجان تشکیل یافته است دارای ۹۰ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع مساحت است و زاینده رود بزرگترین رودخانه آن بشمار می رود .
حوزه نیریز یا بختگان : این حوزه با مساحت ۳۱ هزار کیلومتر مربع از حوزه های فرعی دریاچه کافتر دریاچه بختگان و مهارلو تشکیل شده است و مهم ترین رودخانه آن رودخانه کر است .
حوزه آبخیز جازموریان : مساحت ۶۹ هزارو ۶۰۰ کیلومتر مربع در جنوب شرقی ایران بین رشته کوههای بشاگرد و جبال بارز جای دارد .
حوزه دشت کویر : یکی از کم بارش ترین حوزه های کشور محسوب می شود از از حوزه های کوچکترین چون کویر حاج علی قلی , کویر نمک و دشت گناباد تشکیل می یابد .
حوزه آبخیز کویر لوت :مساحت این حوزه که حوزه کویر لوت از زیرحوزه های کوچکتر چون نمکزار طبس , دق محمد آباد , کویر ساغند , شوره زارهای خاوری بافق و کویر سرجنگل تشکیل یافته به ۱۹۹ هزارکیلومتر بالغ می گردد .
حوزه اردستان و یزد و کرمان : مساحت ۹۹ هزار و ۸۰۰کیلومتر مربع یکی از خشک ترین و بی آب ترین حوزه های ایران است .
حوزه صحرای قره قوم : مساحت ۴۳ هزارو ۵۵۰ کیلومتر مربع و یکی از حوزه های کم بارش ایران محسوب می شود .
حوزه هامون : این حوزه در شرق واقع شده و مساحت آن برابر ۱۰۹ هزارو ۸۵۰ کیلومتر می باشد و رودهای هریمند و ماشکل مهم ترین رودهای آن بشمار می آید .
علاوه برحدود ۱۰۰ رودخانه مهم در کشورمان حدود ۳۰۰ دریاچه و تالاب وجود دارد که از نظر ذخیره سازی طبیعی آب خدمات زیست محیطی فایده مندی انسانی و شبکه جهانی حمایت از پرندگان مهاجز آبزی و فعالیت های گردشگری اهمیت دارد .